آمارها نشان می‌دهد که روزبه‌روز بر تعداد مبتلایان به سرطان افزوده می‌شود. به ازای هر بیمار مبتلا به سرطان حداقل سه نفر به شکل مستقیم درگیر بیمارشان می‌شوند و تمام وقت و قوای خود را وقف او می‌کنند. این افراد در بیشتر مواقع خود را فراموش می‌کنند و تمام تلاششان در پیدا کردن راهی برای بهبود بیمارشان هستند. بر اساس آمار در حال حاضر حدود 400 هزار بیمار مبتلا به سرطان در ایران وجود دارند و اگر به ازای هر بیمار 3 نفر هم‌پا در نظر بگیریم در نتیجه حداقل یک میلیون و 200 هزار هم‌پا در ایران وجود دارد و با توجه به افزایش سالانه 90هزار بیمار مبتلا به سرطان در ایران، سالانه 270 هزار هم‌پا به جمع هم‌پایان افزوده می شود.«هم‌پا» واژه‌ای است علی اصغر دشتی کارگردان نمایش«متاستاز» می‌گوید توسط او وارد ادبیات سلامت کشور شد. به گفته او «هم‌پا کسی است که گفتمان سرطان و چالش‌های روانی سرطان را می‌تواند از بیرون از بدن بیمار سرطانی به جامعه سرایت دهد و متاستاز می‌کند» در واقع هم‌پا می‌تواند متاستاز اجتماعی و روانی سرطان باشد.
چطور تئاتر متاستاز شکل گرفت؟
پروژه متاستاز نتیجه ورک‌شاپی بود که بر پایه بدن و با رویکرد«عواطف معاصر»کار خود را شروع کرد. در همان ایام متوجه شدم یکی از دوستانم که مدت‌ها پیش برای آموزش حرکات موزون به کشور هند رفته بود و بعد از آن همان‌جا به زندگی خود ادامه داد به دلیل سرطان مادرش مجبور شد برگردد. فرصت را غنیمت شمردم و از او خواستم برای دانشجویانم کارگاهی برگزار کند وآموزش‌هایی را که در هند دیده‌است به آن‌ها آموزش دهد. کارگاه برگزار شد و همان زمان یکی از دانشجویان متوجه سرطان روده مادرش شد. در طول تمرینات به تدریج موضوعی که دغدغه مشترک دو نفر از اعضای گروه بود، سمت و سوی کارگاه را مشخص کرد. با مشاهده این افراد احساس کردم جامعه نسبت به اطرافیان بیمار سرطانی بی‌توجه است. در واقع وجود این دو هم‌پا در پروژه، مارا بر این داشت سراغ پروژه‌ای به نام متاستاز با هدف یادآموزی وجود هم‌پا در جامعه برویم. در شب آخر کارگاه از دانشجویان کلاس خواستم اولین تجربه و رابطه خود را با موضوع سرطان اطرافیان‌شان از طریق قطعات اجرایی متکی بر بدن و یک تک گویی بیان کنند. بعد از اجرای دانشجویان تازه متوجه شدم چقدر شناخت من نسبت به آن‌ها به عنوان کسی که در کنار آن‌ها هستم کم است. این بزرگترین تاثیری بود که باعث شد این پروژه شکل بگیرد. در تئاتر متاستاز تلاش کردم این تاثیر را در میان تماشاگران نیز گسترش دهم.
از دید شما چه چیزهایی ضرورت پرداختن به این موضوع را زیادتر می‌کند؟
طبق آماری که ما متوجه شدیم به ازای هر بیمار مبتلا به سرطان، حداقل سه نفر به شکل مستقیم درگیر هستند و از این سه نفر، یک نفر تمام قوا و وقت خود را وقف بیمار می کند و خودشان و زندگیشان را به نفع بیمار فراموش می‌کنند. بر اساس آمار در حال حاضر حدود 400 هزار بیمار مبتلا به سرطان در ایران وجود دارند و اگر برای هر بیمار سه هم‌پا(نامی که در تئاتر متاستاز به همراهان بیماران سرطانی اطلاق یافت) در نظر بگیریم در نتیجه حداقل یک میلیون و 200 هزار ایرانی، هم‌پای بیمار مبتلا به سرطان هستند. با توجه به افزایش سالانه 90هزار بیمار مبتلا به سرطان در ایران، سالانه 270 هزار هم‌پا به جمع هم‌پاهای بیماران مبتلا به سرطان اضافه می شود.
پروژه متاستاز فقط یک تئاتر بود یا یک کنش اجتماعی؟
با پیش رفت ایده اجرا متاستاز، به دلیل قابل تعمیم بودن به یک کنش اجتماعی، پروژه به سمت شکل گیری کمپینی در این خصوص پیش رفت که به مرور اجرای تئاتر را بخشی از خود کرد. در حقیقت ما سعی کردیم با ایجاد یک کمپین در فضای مجازی مسئله را در اجتماع گسترش دهیم. خوشبختانه فضای مجازی، حمایت هنرمندان و چرخش اجرای تئاتر روی صحنه‌های مختلف، مخاطبان را در نقاط مختلف درگیر مسئله‌ای به نام هم‌پا کرد. ساده‌ترین کاری که این پروژه در پی داشت ایجاد یک صفت «هم‌پا» برای همراه بیماران سرطانی است. خوشبختانه تا جایی که قدرت فضای مجازی و تئاتر به ما اجازه داد توانستیم مسئله هم‌پا را تعریف کنیم.
پروژه متاستاز تا کی ادامه خواهد داشت؟
امیدوارم با اجرای تئاتر و ایجاد شعبه کمپین متاستاز در شهرهای دیگر بتوانیم مسئله را همچنان ادامه دهیم. روز پایانی اجرای متاستاز ما پیشنهاد دادیم روز یک اسفند را روز هم‌پا نام گذاری کنند تا حداقل یک روز در سال بتوانیم روز هم‌پا را به جامعه یادآوری کنیم. به دلیل آن‌که مسئله هم‌پا چیزی نیست که با یک بار حرف زدن درباره آن حل شود. تا مادامی که سرطان وجود دارد مسئله هم‌پا مسئله جدی است مخصوصا با توجه به اینکه سرطان در کشور رو به افزایش است.
سازمان جهانی بهداشت به دلیل افزایش روز افزون بیماری دیابت سال 2016 را دیابت نامگذاری کرده است. چقدر با این بیماری درگیر هستید؟
باید بگویم پدرم دیابت خفیف دارد و همیشه نگرانی درباره این بیمای در خانواده ما وجود داشته است. این بیمای روی بیمای‌های دیگر ایشان نیز تاثیر گذاشته است. به هر حال این روزها نباید فقط در حد یک نام باقی بماند. بخش بسیاری از مرگ و میر‌ها قابل پیشگیری است در صورتی که اطلاعات کافی و درست به مردم جامعه داده شود.
منبع: روزنامه سپید