روزانه 343 طلاق در کشور ثبت میشود
هنوز آمار معتبر و رسمی از میزان و علل طلاق مربوط به سال 94 بیرون نیامده است؛ به نظر میرسد مسئولین در این زمینه تا میزان زیادی خست به خرج میدهند، در سال 93 نیز تنها آمار رسمی مربوط به سازمان ثبت اسناد و املاک است که به گفته رئیس این مرکز، روزانه 434 طلاق در کشور ثبت میشود. بررسی آمار طلاق در کشور نشان میدهد که طی دهه گذشته این پدیده روند صعودی به خود گرفته است؛ به طوری که به اعتقاد کارشناسان آمار طلاق در ایران به زلزلهای خاموش تبدیل شده است که هر روز در حال تکان دادن جامعه است. بر اساس آمار اعلام شده از سوی سازمان ثبت احوال، تهران رکورددار طلاق در کشور است؛ به طوری که روزانه 90 زوج در تهران از یکدیگر جدا میشوند.
94؛ سال طلاق به دلیل خیانت
در زمینه آمار مربوط به سال 94 هم تحقیقات جسته گریختهای صورت گرفته است. در نخستین همایش علوم اجتماعی ایران با رویکرد آسیب شناسی طلاق که دی ماه 94 برگزار شد، اعلام شد: یکی از علتهای اصلی این طلاقها خیانت بوده و در این زمنیه هشدار داده شد. یکی دیگراز گزارشهای رسمی مربوط به آمار طلاق سال 94 مربوط به استان خراسان شمالی بوده است که مدیر کل بهزیستی خراسان شمالی از آن پرده برداری کرد. رضا الله وردی گفته بود بیشترین پروندههای ارجاعی طلاق به مراکز کاهش طلاق تحت نظارت اداره کل بهزیستی استان در زمینه درخواست طلاق توافقی بوده که خیانت در صدر عوامل اقدام به طلاق توافقی میان زوجین در استان قرار گرفته است. وی همچنین گفته بود در سال 92 بیشترین علت درخواست طلاق توافقی در استان اعتیاد و در سال گذشته نیز خیانت عامل اصلی درخواست طلاقهای توافقی بوده است اما هنوز تحلیل پروندههای طلاق در سال 94 نهایی نشده است.
تغییر در الگوی همسرگزینی هم عامل طلاق است
به اعتقاد دکتر علی جنادله یکی از عوامل جدید طلاق در جامعه تغییر در الگوی همسر گزینی است. در الگوی قدیمی همسرگزینی معمولا افراد بر اساس شناختی که والدین از گزینه مورد نظر داشتند این انتخاب صورت میگرفت؛ با توجه به اینکه در این الگو گزینش همسر در همان شبکه خویشاوندی صورت میگرفت، یک شناخت نسبی در پیش از ازدواج بین افراد وجود داشت؛ به همین جهت در این شکل از زندگی به دلیل این شناخت نسبی و هم به خاطر حمایتی که از طرف این شبکه خویشاوندی صورت میگرفت احتمال طلاق بسیار کمتر بود.
خیانت، معلول است نه علت
جنادله در خصوص خیانت و ارتباط آن با شبکههای اجتماعی عنوان میکند: خیانت خودش معلول است نه علت و اینکه بخواهیم آن را تنها به شبکههای اجتماعی و ماهوارهای نسبت بدهیم این هم ناقص دیدن این اتفاق است. به نظر من باید ابتدا به این نگاه کنیم که چقدر دو طرف نیازهای عاطفی و جنسی همدیگر را برآورده میکنند و چقدر درک مشترکی بین دو فرد وجود دارد و چقدر مهارتهای زندگی آموزش داده شده است. دانش و بهداشت روابط زناشویی بسیار مهم است.
آمار طلاق در ایران پایین است
هرچند بسیاری طلاق را یک معضل اجتماعی و نشانه کژکارکردهای جامعه به شمار میآورند اما برخی کارشناسان نیز هستند که آن را در بسیاری از اوقات مفید میدانند. دکتر زهرا امیری، جامعه شناسی است که خود طلاق را تجربه کرده است؛ از این جهت اندوختههای نظری و تجربههای زیستی او باعث شده که نظری متفاوت تر به این پدیده داشته باشد. امیری به روزان میگوید: با توجه به شرایط خاصی که کشور ما در آن به سر میبرد؛ مثل پشت سر گذاشتن یک انقلاب که یکی از پدیدههای اجتماعی است و تغییر و تحولات ارزشی پس از آن و جنگ و شرایط بعد آن به ویژه مشکلات اقتصادی که به طور مداوم پس از انقلاب به دلیل تحریمها وجود داشته است، انتظار آمار طلاق بیشتری میرود.
این جامعه شناس، پایین بودن آمار طلاق را بیشتر به دلیل هنجارها و ارزشهای سنتی و شرایط سخت قانونی حاکم برای طلاق به ویژه در مورد زنان میداند و میافزاید: به طور مثال نابرابری در شرایط طلاق به طور معنا داری به نفع مردان و به ضرر زنان است. عوامل دیگری مثل قدرت خانواده در ایران و از همه مهم تر مسئله حفظ آبرو که برای اغلب ایرانیان اهمیت زیادی دارد باعث شده است که آمار طلاق نسبت به آنچه جامعه شناسان با توجه به شرایط یاد شده انتظار دارند بسیار کمتر باشد.
با رشد درخواست طلاق از سوی زنان مواجه هستیم
امیری با وجود اینکه بیان میکند آمار طلاق در حال حاضر زیاد بالا نیست اما اعتقاد دارد که در چند سال اخیر رشد آمار طلاق به ویژه از سوی زنان به دلایل مختلفی زیاد شده است. به گفته این جامعه شناس دلایلی مانند افزایش سطح تحصیلات زنان، افزایش آگاهیهای اجتماعی و رشد فردگرایی، مطالبه روابط برابر با مردان (که با توجه به شرایط جامعه سنتی و قوانین حاکم امکانپذیر نیست )، قرار گرفتن ایران در شرایط جهانی شدن و پیامدهای آن، تاثیرات رسانهها و فروریزی ارزشهای کاملا سنتی که آزادی عمل بیشتری برای زنان به ویژه در حوزه قرار گرفتن زن به مثابه یک موجود انتخابگر را به رسمیت میشناسد، باعث افزایش درخواست طلاق زنان شده است.
خیانت، کنش آگاهانه یا واکنش کور؟
امیری معتقد است گاهی دلیل خیانت این است که زنان نوعی واکنش در برابر نابرابری نشان میدهند. وی میگوید: زنان به سوی مطالبه حقوق برابر با مردان حرکت میکنند؛ این در حالی است که جامعه و قوانین حاکم به مردان اجازه داشتن روابط خارج از ازدواج را به صورت قانونی میدهد؛ همین باعث میشود تا زنان به نوعی نسبت به این نابرابریها واکنش نشان دهند، حتی اگر به طور کامل به این امر آگاهی نداشته باشند. وی همچنین به نقش مهارتهای ارتباطی در پایداری یک زندگی اشاره میکند و متذکر میشود: نداشتن مهارتهای ارتباطی افراد که خود را در اجتماع نشان میدهد، در روابط شخصی هم بروز میکند. یکی از این مهارتها ارتباطی در روابط جنسی است که زوجین هیچ آموزشی درباره آن نمیبینند.
10 عامل خیانت در زنان
طبق گزارشی که در نخستین همایش روانشناسی طلاق در سال 94 ارائه شد، علل گوناگونی برای خیانت زنان ذکر شد که در اینجا به ۱۰ مورد اشاره میکنیم: ماجراجویی و حسادت، عدم رضایت جنسی، پول و وضعیت اقتصادی، مورد غفلت واقع شدن، عدم توجه و بیاهمیتی توسط شوهر، کالا انگاری، تغییرهای شدید شخصیتی و رفتاری شوهر، ابراز علاقه بیشتر توسط دیگری، خیانت شوهر، فساد اخلاقی.
10 عامل خیانت در مردان
در این گزارش همچنین به 10 عامل خیانت از سوی مردان نیز اشاره شده که عبارتند از: از بین رفتن عشق و علاقه، عدم جذابیت همسر، سهل انگاری زنان، اخلاق و رفتار غیر قابل تحمل، هوسرانی، عقدههای جنسی، بی خطر شمردن خیانت، زیاده خواهی و تنوع طلبی، خیانت همسر، عدم رغبت همسر به داشتن روابط با شوهر خود.
آمار بالای خیانت زناشویی در ایران