جراحی تعویض مفصل زانو می‌تواند منجر به رهایی از دردهای شدید التهاب زانو (آرتریت) شده و به فرد بیمارکمک کند راحت‌تر راه برود. ساییدگی و پارگی، بیماری یا آسیب‌دیدگی زانو می‌توانند به غضروف اطراف استخوان‌های زانو صدمه رسانده کارکرد درست آنها را مختل کند. اگر علایم التهاب زانو شدید باشند، شاید پزشک به شما پیشنهاد تعویض مفصل زانو بدهد.
در طول جراحی تعویض مفصل زانو، جراح غضروف آسیب دیده و استخوان را از مفصل زانو بیرون آورده و به جای آنها مفصل مصنوعی که ساخت انسان است، می‌گذارد. به این جراحی آرتروپلاستی زانو می‌گویند که در حال حاضر، به یکی از شایع‌ترین جراحی‌های استخوان در دنیا تبدیل شده است.
علایم التهاب مفصل زانو: انواع شایع التهاب مفصل، عبارتند از اوستئوآرتریت یا آرتروز، آرتریت روماتوئید و التهابی که پس از صدمه ایجاد می‌شود. مهم نیست شما به چه نوعی از این التهاب‌ها مبتلا هستید، اما علایم اصلی التهاب زانو عبارتند از درد، تورم و سفتی در زانو. در طول زمان، مفصل سفت‌تر می‌شود، به طوری‌که راه رفتن را سخت یا غیرممکن می‌سازد. شما ممکن است علایم دیگری هم داشته باشید که این علایم بستگی دارد به نوع التهابی که زانوی شما را درگیر کرده است.
آرتروز زانو: غضروفی که در زیر مفصل زانو قرار گرفته، با افزایش سن سائیده می‌شود، بنابراین استخوان‌ها روی هم سائیده می‌شوند. نتیجه آنکه، حرکات طبیعی زانو بیشتر و بیشتر دردناک می‌شوند. به این «سائیدگی و پارگی» آرتروز زانو گفته می‌شود و در افراد بالای 50 سال شایع است.
آرتریت روماتوئید: این بیماری، نوعی وضعیت مزمن است که در آن، سیستم ایمنی بدن به اشتباه به مفاصل حمله کرده و باعث درد و تورم مفاصل می‌شود. در حالی که آرتروز زانو می‌تواند فقط یک زانو را درگیر کند، آرتریت روماتوئید تمایل دارد در هر دو طرف بدن رخ دهد. این بیماری همچنین دست‌ها، مچ‌ها و پاها را هم درگیر میکند. آرتریت روماتوئید علایم دیگری هم دارد، مانند تب و خستگی.
آرتریت پس از آسیب و صدمه: در بعضی موارد، التهاب زانو پس از یک آسیب آغاز می‌شود، مانند شکستگی استخوان زانو یا پاره شدن یکی از لیگامان‌ها. در این موارد ممکن است التهاب بلافاصله دیده نشود. استخوان‌ها یا لیگامان‌های آسیب دیده در طول زمان منجر به آسیب غضروف شده و به دنبال آن، درد و سفتی مفصل بروز میکند.
چه زمانی باید جراحی را در نظر گرفت؟ در صورتی که دیگر درمان‌های التهاب مفصل برای شما ثمری نداشته و هر یک از علایم زیر را داشته باشید، جراحی تعویض مفصل زانو ممکن است به شما کمک کند. علایمی مانند: 1) نمی‌توانید برای مدت طولانی یا خیلی خوب راه بروید، 2) نمی‌توانید روی صندلی بنشینید یا بلند شوید، 3) زانوهای شما به سمت داخل یا خارج تمایل پیدا کرده‌اند، مثلا پا پرانتزی شده‌اید، 4) در حال استراحت، درد متوسط تا شدید دارید.
اگر قرار است تحت جراحی تعویض مفصل زانو قرار گیرید، باید بدانید که لازم است تغییراتی در منزل خود ایجاد کنید: دسته‌های ایمنی در دو طرف توالت یا وان حمام قرار دهید تا در حین استفاده از آنها، به مشکلی بر نخورید. هر نوع فرش یا مواردی مانند آنها را که ممکن است باعث لغزیدن و سر خوردن شما در حین راه رفتن شوند، جمع‌آوری کنید. یک پایه برای زیر پای خود داشته باشید تا همیشه پای خود را بالا نگاه دارید.
در طول چند هفته نخست پس از جراحی، باید از کسی بخواهید تا برای انجام فعالیت‌های روزانه به شما کمک کند.
در طول جراحی چه اتفاقی می‌افتد؟ جراحی تعویض مفصل زانو 1 تا 2 ساعت طول می‌کشد. در این حین، جراح غضروف و استخوان آسیب‌دیده را از زانو برمی‌دارد. سپس، مفصل مصنوعی فلزی را به دو انتهای استخوان ران و ساق متصل میکند. در نهایت، یک جداکننده پلاستیکی بین دو تکه فلزی قرار می‌گیرد تا به مفصل جدید این امکان را بدهد نرم‌تر و روان‌تر حرکت کند.
دوره نقاهت در بیمارستان: بسیاری از افراد پس از جراحی تعویض مفصل، چندین شب را در بیمارستان می‌گذرانند. در این مدت داروهای مختلفی به شما داده می‌شود. شما باید سعی کنید تا حد امکان زانوی خود را زود حرکت دهید. حرکت در اطراف، جریان خون را به سوی عضلات پا افزایش داده و به کاهش تورم کمک میکند.
بازگشت به خانه: زمانی که از بیمارستان مرخص شده و به منزل بازگشتید، باید بتوانید به کمک واکر یا عصا راه بروید. اما در 3 تا 6 هفته نخست، برای حمام کردن، غذا پختن و دیگر کارهای منزل به کمک نیاز دارید. اگر تنها زندگی می‌کنید، شاید لازم باشد تا زمانی که بتوانید کارهای روزانه خود را به تنهایی انجام دهید، در یک مرکز توانبخشی بمانید.
حرکت داشته باشید: برای آنکه بتوانید به بهترین نحو با زانوی جدید خود کار کنید، باید دستورات پزشک را در مورد فعال بودن در هفته‌های پس از جراحی به دقت اجرا کنید. استراحت بیش از حد می‌تواند روند بهبود شما را به تعویق اندازد. البته انجام بیش از اندازه کار هم درست نیست. در اطراف منزل خود حرکت کنید، کمی راه بروید و ورزش‌های پیشنهادی فیزیوتراپیست خود را انجام دهید.
ورزش درمانی: ورزش درمانی برای تعویض مفصل شامل ورزش‌هایی برای افزایش انعطاف‌پذیری و قدرت است. شما می‌توانید این ورزش‌ها را در مرکز فیزیوتراپی یا در منزل انجام دهید، اما از پزشک خود حتما بپرسید که چگونه آنها را درست انجام دهید. مدت زمان انجام آنها را پزشک به شما توصیه میکند، اما حداقل تا 2 ماه پس از جراحی باید ادامه دهید.
دوره نقاهت چقدر طول می‌کشد؟ به‌طور معمول همه بیماران دوره نقاهت خود را با سرعت طی می‌کنند. پزشک به شما خواهد گفت که زمان بازگشت به فعالیت‌های طبیعی‌تان چه زمانی است. در این جا به بعضی از این دستورالعمل‌ها اشاره می‌کنیم: کارهای خانه: 3 تا 6 هفته، فعالیت جنسی: 4 تا 6 هفته، کار بیرون از منزل: 6 تا 8 هفته، شنا کردن: 6 تا 8 هفته، رانندگی کردن: 6 تا 8 هفته برای زانوی راست. اگر زانوی چپ تعویض شده، بعد از یک هفته هم می‌توانید رانندگی کنید.
منبع: روزنامه سپید