گیاهخواری خوب است یا بد؟

به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه جام جم، بدون شک حرف‌های ضد و نقیض زیادی در مورد رژیم گیاهخواری شنیده‌اید. برخی می‌گویند این رژیم کامل نیست و می‌تواند سلامت افراد بویژه کودکان و نوجوانان را در معرض خطر قرار دهد. در مقابل برخی دیگر بشدت طرفدار این رژیم هستند چون خوردن گوشت، نقض قوانین حمایت از حیوانات است. البته این روزها گیاهخواری برای بعضی‌ها هم به یک مد و بهتر بگوییم ژست تبدیل شده است. به عبارتی آنها می‌گویند این نوع رژیم بخصوص نوع خام گیاهخواری، نه فقط از بسیاری سرطان‌ها و بروز اضافه وزن جلوگیری می‌کند، بلکه باعث درمان مشکلات متعددی مثلا بیماری‌های پوستی، سردرد، کمردرد و… می‌شود و در حفظ سلامت روان هم موثر است.
گیاهخواری یک مدل ثابت غذا خوردن نیست که فقط در آن منابع حیوانی حذف شود، بلکه انواع مختلفی از گیاهخواری با درجه‌های مختلف حذف منابع حیوانی وجود دارد. باید گفت گیاهخواران محض یا همان وگن‌ها گوشت قرمز، ماهی، مرغ، تخم‌مرغ و هیچ ماده غذایی با منشاء حیوانی استفاده نمی‌کنند،‌ لاکتووگن‌ها، لبنیات را در رژیم غذایی‌شان دارند، اووگن‌ها، تخم‌مرغ و لاکتواووگن‌ها علاوه بر تخم‌مرغ، لبنیات هم می‌خورند و نیمه گیاهخواران هم افرادی هستند که فقط گوشت قرمز را مصرف نمی‌کنند، اما ماهی و مرغ در رژیم‌شان وجود دارد. در این میان، خام گیاهخواران را هم نباید فراموش کنیم که مواد غذایی پختنی و فرآوری شده و غیرطبیعی نمی‌خورند و مغزها و میوه‌ها وعده‌های غذایشان را تشکیل می‌دهد. دکتر محمد‌رضا وفا، متخصص تغذیه و رژیم درمانی در گفت‌وگو با جام‌جم می‌گوید: از لحاظ بیولوژیک و البته فیزیولوژیک، مهم‌ترین غذای انسان دانه‌ها و میوه‌ها هستند. البته بخش عمده‌ای از مواد مغذی در منابع حیوانی هم وجود دارند و به همین دلیل آنها باید در برنامه غذایی افراد باشند.
لزوم توجه به هرم غذایی
دکتر وفا با بیان این که در یک الگوی غذایی سالم برای همه افراد توصیه می‌شود عمده کالری‌های مورد نیاز بدن از طریق مواد غذایی گیاهی دریافت شود، می‌افزاید: در هرم‌های خوراکی تقریبا 55 تا 65 درصد به غلات و 15 تا 20 درصد به میوه‌ها، سبزی‌ها و صیفی‌جات اختصاص داده می‌شود. بخش کوچک‌تری به پنیر و تخم‌مرغ و بخش بعدی را گوشت‌ها تشکیل می‌دهند. شیر و لبنیات تازه و کم‌چرب هم در بخش دیگری از این هرم غذایی قرار می‌گیرند. با این حساب در همه راهنما‌های غذایی توصیه می‌شود بخش عمده دریافت مواد مغذی از طریق مواد غذایی گیاهی باشد.
گیاهخواری غیراصولی
به گفته دکتر وفا، بسیاری از افرادی که گیاهخوار می‌شوند به دلیل نداشتن اطلاعات کافی نمی‌توانند همه مواد مغذی مورد نیاز بدنشان را از طریق منابع گیاهی تأمین کنند و در معرض سوء‌تغذیه و کمبود ویتامین‌ها و املاح و مواد معدنی قرار می‌گیرند. سلامت گروه‌های آسیب‌پذیر هم مثل بچه‌های در حال رشد، خانم‌های باردار، شیرده و سالمندان هم بیشتر از بقیه درخطر است و دچار مشکلات مشابهی در زمینه کمبود دریافت مواد مغذی مورد نیاز می‌شوند.
منابع غذایی گیاهی غنی شده
از آنجا که در کشور‌های غربی سهم اصلی دریافت کالری از لحاظ بیولوژیک می‌تواند منشا گیاهی داشته باشد به این موضوع بسیار توجه شده که منابع غذایی گیاهی از لحاظ مواد مغذی غنی می‌شوند. به همین دلیل می‌توان منابع حیوانی را کمتر مصرف کرد، اما در کشور‌هایی مثل ما که تکنولوژی صنایع غذایی خیلی پیشرفته نیست که بتوان مواد مغذی کلیدی را به خوراکی‌های گیاهی اضافه کرد، در واقع شاید نتوان عناصر کلیدی مثل روی، ویتامین A و ویتامین C را همراه کلسیم که منبع اصلی آنها مواد غذایی حیوانی هستند در منابع غذایی گیاهی غنی کرد. حتی مواد غنی شده هم براحتی در دسترس گیاهخواران نیست و خیلی‌ها هم به دلیل بالاتر بودن قیمت سراغشان نمی‌روند. با این حساب برای یک فرد سالم، استفاده از همه گروه‌های غذایی به‌طور متعادل ضرورت دارد مگر این که بتوان عناصر کلیدی مورد نیاز بدن مانند آهن، روی، کلسیم، ویتامین D و امثال اینها را که منبع اصلی‌شان مواد غذایی حیوانی هستند، به گروه‌های غذایی گیاهی اضافه کرد. از طرفی بدون توجه به اصول صحیح تغذیه، تبدیل شدن به یک گیاهخوار صرف بدون شک می‌تواند مشکل‌ساز شود.
وقتی گیاهخواری توصیه نمی‌شود؟
دکتر علی‌اکبر رمضانی، متخصص تغذیه و رژیم درمانی نیز معتقد است گیاهخواری به شرطی که اصولی و براساس علم تغذیه باشد، خطرناک نیست و در واقع گیاهخوارانی که همه مواد غذایی با منشا حیوانی را محدود نمی‌کنند زندگی سالم‌تری دارند. به گفته دکتر رمضانی، رژیم گیاهخواری اگر درست برنامه‌ریزی شود بوی‍ژه در افرادی که گوشت و چربی زیادی استفاده می‌کنند، می‌تواند باعث کاهش وزن شود. این رژیم اوره، کلسترول و چربی خون را هم پایین می‌آورد و باعث پاکسازی بدن از مواد زائد می‌شود. حذف غذاهای فرآوری شده نیز باعث بازسازی و ضد سم‌سازی عمومی در بدن خواهد شد. حتی شاید برایتان جالب باشد بدانید منابع حیوانی به این دلیل که حیوان در زمان ذبح تحت استرس است و در بدنش هورمون‌های نامناسب تولید می‌شود یا ممکن است در دامپروری‌ها به او داروهایی داده شده باشد، دارای هورمون‌هایی است که وارد بدن مصرف‌کننده می‌شود و بدیهی است داشتن رژیم گیاهخواری، بدن را از این سموم پاک خواهد کرد. همچنین انتخاب رژیم گیاهخواری محدودیت سنی ندارد، اما در سنین رشد و در شرایط بارداری و شیردهی چندان توصیه نمی‌شود.
گیاهخواری به شرط سلامت
دکتر رمضانی اضافه می‌کند: براساس بررسی‌ها بیشتر افراد گیاهخوار علاوه بر طول عمر بیشتر و داشتن تناسب‌اندام معمولا اهل ورزش و تحرکند و تمایل کمتری به مصرف نوشیدنی‌های پرکالری و استعمال دخانیات دارند. همچنین گیاهخواری خطر ابتلا به سنگ کیسه صفرا، سرطان روده، ریه، پستان، دیابت نوع 2، فشار خون و ورم مفاصل را تا حد زیادی کاهش می‌دهد و در درمان یبوست هم موثر است. بنابراین اگر به هر دلیلی گیاهخوار هستید یا تصمیم دارید گیاهخوار شوید، با یک متخصص تغذیه مشورت کنید و اگر رژیم غذایی همه نیازهای بدنتان را تامین نمی‌کند به توصیه پزشکتان سراغ مصرف مکمل‌های غذایی بروید تا گیاهخواری بلای جانتان نشود.

منبع: سلامت نیوز

رژیم گیاهخواری و انواع آن