خوردن صبحانه در صبح، کار در طول روز و آرامش عصرگاهی به خواب شبانه ختم می‌شوند. ساعت بیداری یک ریتم مشخص دارد. سیکل ۲۴ ساعته چرخش زمین، انسان را مجبور به پیروی از یک الگوی خواب کرده است که شب ها و به مدت ۷ تا ۸ ساعت ادامه دارد.
مطالعات نشان داده‌اند که هرگونه اختلال در چرخه خواب و بیداری، انسان را مستعد ابتلا به بیماری‌هایی مانند دیابت، چاقی، اختلالات گوارشی و بیماری‌های قلبی می‌کند. مطالعه اخیر بر روی نزدیک به ۳۰۰ فرد بازنشسته در انگلستان نشان داده است که بهترین زمان برای دریافت واکسن آنفولانزا صبح است؛ چون سیستم ایمنی بدن افراد مسن صبح‌ها پادتن بیشتری تولید می‌کند.
دانشمندان معتقدند که اگر واکسن آنفولانزا برای افراد مسن قبل از ظهر تزریق شود، جان بیش از ۲۴۰۰ نفر نجات داده می‌شود. چون سیستم دفاعی بدن در این بازه زمانی در بهترین حالت خود به سر می‌برد. شواهد نشان می‌دهند که زمان‌بندی برای فعالیت‌های روزمره از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
درباره ساعت بیولوژیکی بدن که ریتم شبانه روزی شما را کنترل می‌کند، تا چه اندازه می‌دانید؟ در ادامه به چند سوال رایج در این باره پاسخ می‌دهیم.
ساعت بیولوژیکی چیست و چرا بدن انسان از یک ریتم شبانه روزی پیروی می‌کند؟
دانشمندان معتقدند که دو نوع ساعت در بدن انسان وجود دارد. ساعت مرکزی و دستوردهنده هسته سوپراکیاسماتیک که مجموعه ۲۰ هزار سلول عصبی را در هیپوتالاموس مغز دربرگرفته و با نور و عصب بینایی چشم مرتبط است. این ساعت داخلی که در زمان بیداری سیگنال‌هایی را به مغز ارسال می‌کند و با سطح هورمون و درجه حرارت بدن در ارتباط است، در طول شبانه روز نوسان دارد.
با این حال، دانشمندان اخیرا کشف کرده‌اند که سایر بافت‌های بدن نیز ساعت‌های مخصوص به خود را دارند که از عوامل محیطی تاثیر می‌پذیرند. به عنوان مثال، غذا خوردن می‌تواند ساعت دستگاه گوارش را تغییر دهد.
آیا ایجاد اختلال در ریتم شبانه روزی باعث مشکلات سلامتی می‌شود؟
شواهد نشان می‌دهد که همینطور است. به عنوان مثال، کارگرانی که در شیفت شب کار می‌کنند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی قرار دارند. یکی از مطالعات اخیر نشان داده است که این افراد ۴۰٪ بیشتر دچار بیماری‌های قلبی می‌شوند.
هرگونه تغییر در چرخه خواب و بیداری بدن باعث می‌شود که ساعت مرکزی هسته سوپراکیاسماتیک دچار نوسان شود؛ امری که بر ساعت سایر ارگان‌های بدن نیز تاثیر می‌گذارد. به عنوان مثال، غذا خوردن در زمان‌های نامناسب در طول شبانه روز باعث ایجاد اختلال در ساعت بدن می‌شود و فعالیت سیستم دفاعی بدن را با مشکلاتی مواجه می‌کند.
بهترین زمان برای غذا خوردن و سالم ماندن چه موقع است؟
مطالعه بر روی موش‌های آزمایشگاهی نشان می‌دهد وقتی این حیوانات در زمان بیداری طبیعی‌شان، یعنی شب، غذا می‌خورند، کمتر دچار اختلالات متابولیکی می‌شوند. همچنین نسبت به موش‌هایی که در طول روز و شب غذا می‌خورند، سالم تر و لاغرتر می‌مانند. مطالعه فرانک شییر در دانشکده پزشکی هاروارد بر روی ۴۲۰ فرد که رژیم داشتند نشان داد کسانی که قبل از ساعت ۳ بعدازظهر ناهار می‌خورند، به نسبت کسانی که دیرتر غذا می‌خورند بیشتر وزن می‌کنند. پیام ساده است: ناهار باید وعده غذایی اصلی شما باشد.
بهترین زمان برای خوابیدن چه موقع است؟
این زمان به خود فرد بستگی دارد. برخی افراد جغد شب هستند و برخی دیگر مرغ سحر. میمی شیرازو هیزا، محقق خواب در دانشگاه کلمبیا در نیویورک، معتقد است که حتی همین ۸ ساعت خواب شبانه هم برای همه مناسب نیست.
او که خود را شب‌زنده‌دار می‌داند، معتقد است ساعات ۱۰ شب تا ۲ صبح بهترین زمان برای نوشتن است و از آنجای که دو فرزند مدرسه‌ای دارد، از یک الگوی خواب مقطعی پیروی می‌کند. او به همراه بچه‌ها در ساعت ۸ شب می‌خوابد، اما ساعت ۱۰ بیدار و تا ساعت ۲ صبح مشغول به کار می شود. سپس دوباره می‌خوابد و همراه بچه‌ها در صبح بیدار می‌شود. شواهد نشان می‌دهند که این الگوی خواب، پیش از صنعتی شدن جوامع چندان غیرمعمول نبوده است.
چه زمانی برای کار با شبکه‌های اجتماعی بهتر است؟
خواب جسم و روح انسان را تازه می‌کند؛ مطالعه ۵۰۹ میلیون توییت توسط ۲.۴ میلیون کاربر توییتر در طی ۲ سال نشان می‌دهد که شادترین و خوش‌بینانه‌ترین توییت‌ها بین ساعات ۸ تا ۹ شب نوشته شده‌اند. شواهد نشان می‌دهد که کاربران بین ساعات ۳ تا ۶ بعدازظهر بیشتر به بازنشر توییت‌های دیگران می‌ پردازند و از خود خلاقیتی نشان نمی‌دهند. همچنین، احساسی‌ترین ساعت در توییتر به ساعات ۱۰ تا ۱۱ شب مربوط است. ساعتی که کاربران هشیارتر و متمرکزتر هستند و بیشتر درگیر مسائل روزمره می‌شوند.
منبع: theguardian

حالات رایج خواب چگونه بر سلامتی‌تان تاثیر می‌گذارند؟