اکثر مردم که خود بهره ی چندانی از بلند قامتی نبرده اند دلشان می خواهد که فرزندانی بلند قد داشته باشند. برای رسیدن به این منظور بچه ها در سنین رشد نیاز به مواد غذایی مغذی دارند. البته ممکن است با مصرف مواد غذایی مفید حتی بعد از سنین رشد نیز چند سانتی به قد اضافه شود اما بهتر است از همان سنین کودکی به فکر قد و قامت بچه ها بود.
نقش تغذیه بر روند رشد و نمو کودک چیست؟
پیروی از اصول تغذیه ای صحیح بر روند رشد و نمو و سلامت قدی کودک تاثیر مستقیم دارد، یعنی می تواند موجب بلند قد تر شدن کودک و رسیدن به پتانسیل قدی ناشی از ژنتیک شود. بالطبع اگر کودک برنامه غذایی بی کیفیتی داشته باشد، به طول قدی لازم نمی رسد و از استانداردهای رشدی خود عقب می ماند.
والدین باید توجه داشته باشند که اگرچه تغذیه سالم در بیان خصوصیات ژنتیک فرزندشان اثر دارد اما قد صفتی است که توسط ژن های به ارث رسیده از والدین و حتی تاثیر ویژگی های ژنتیک یک نسل قبل تر (یعنی پدر و مادربزرگ ها) بیان می شود.
افزایش قد با مکمل
شرکت های تولید کننده، تبلیغاتی، فروشندگان، بازاریاب ها و برخی متخصصان که در زمینه تجارت فعال تر از شاخه طب هستند، نباید از دانش ناقص مردم سو استفاده کنند و با چند جمله به ظاهر صحیح و منطقی خانواده ها را مجبور به پیروی از اهداف تجاری خود کنند.
انواع مکمل های غذایی که برای کودکان جذاب هم هستند در بازار وجود دارند که برخی والدین حاضرند بودجه قابل توجهی را به آنها اختصاص دهند. برای تهیه این مکمل ها به نسخه پزشک نیازی نیست اما بهتر است خانواده ها بدانند تهیه این مواد برای تمام کودکان لازم نیست.
یعنی در بسیاری از موارد کودک می تواند ویتامین ها و مواد معدنی مورد نیازش را از طریق خوراکی های سالم و طبیعی دریافت کند، بدون این که کوچک ترین نیازی به مکمل شیمیایی داشته باشد. مکمل ها حاوی مقادیر مشخصی از مواد معدنی و ویتامین ها هستند که بدن در هر دوره سنی مشخص به مقدار معینی از این مواد نیاز دارد و اگر همین مواد مورد نیاز را بیش از حد نیاز خود دریافت کند ممکن است به جای اثر مورد انتظار اثرات معکوس و خطرناکی را متحمل شود.
بنابراین وسواس افزایش قد فرزندتان را کنار بگذارید و به طور بی رویه دارو و مکمل های مختلف را به او نخورانید. گاهی کودک میزان رشدی مطابق استانداردهای محدوده سنی خود ندارد. در این زمان متخصص غدد تشخیص می دهد برخی مواد مغذی به صورت مکمل به مقدار مشخص و در دوره معین به رژیم غذایی کودک افزوده شوند.
● از چه زمان باید مراقب تغذیه کودک بود؟
از دوران جنینی باید مراقب تغذیه نوزاد بود. خانم باردار باید بداند شیوه تغذیه ای او از همان ابتدای دوران بارداری بر سلامت فرزندش اثر دارد. اگر خانمی در دوران باردرای از لحاظ برخی ریز مغذی ها دچار سو تغذیه باشد، ممکن است ناخواسته بر طول قد فرزندش اثر منفی بگذارد.
یعنی این مسئله بر حداکثر پتانسیل رشد کودک بعد از تولد موثر است. صفر تا ۲ سالگی هم محدوده سنی بسیار مهمی برای رشد کودک محسوب می شود زیرا بنا به منحنی های استاندارد رشد در بخش هایی از این محدوده شاهد افزایش سرعت رشد هستیم.
در محدوده ۴ تا ۶ سالگی هم در برهه های زمانی خاصی سرعت رشد در کودکان افزایش می یابد. بنابراین اگر کودک در این سه دوره بحرانی دچار سو تغذیه شود، رشد قدی او به شدت تحت تاثیر قرار خواهد گرفت.
تامین کالری مورد نیاز
بدن در وهله ی اول برای ترمیم ، ادامه فعالیت و سلامت بافت ها نیاز به انرژی دارد و در وهله ی دوم این انرژی را صرف رشد می نماید. برای کودکانی که کمبود دریافت انرژی دارند شاید حتی انرژی مورد نیاز برای حفظ بدن نیز به سختی در دسترس بافت ها خصوصا بافت های با مصرف انرژی بالا قرار گیرد. بنابراین انرژی کافی رشد فقط به صورت مقطعی و در مواقعی خاص تامین گردد. ادامه این روند نتیجه ای جز کاهش رشد و افول نمودار رشدی می گردد. انرژی در پروتئین ها ، کربوهیدرات (قندها) و چربی ها یافت می گردد. پس برای کسب رشد مناسب و افزایش قد بیش از هر چیزی کودک شما نیاز به دریافت انرژی از منابع مناسب و به اندازه ی مناسب دارد. مثلا دریافت زیاد مواد غذایی چرب و شیرین بیشتر سبب فربه شدن ، افزایش وزن و چاقی کودک می گردد تا افزایش قد. بنابراین با دریافت مناسب و به اندازه ی گروه های غذایی زیر نظر متخصص تغذیه می توانید رشد کودک خود را بهبود بخشیده و اصلاح نمایید.
مواد غذایی مناسب برای رشد قد کودکان
شیر یا ماست
نوجوانی دوره ی مهمی در ساخت اسکلت بدن است. بنابراین در این دوره باید کلسیم بیشتری جذب شود. یعنی اینکه روزانه 5 مرتبه مواد غذایی حاوی کلسیم مانند ماست یا پنیر و غیره مصرف شود. با همین کار ساده علاوه بلند قد بودن می توانید امیدوار باشید که دچار پوکی استخوان زودرس نشوید. بدون شک مصرف شیر برای کودکان کم سن ضروری است. اما نباید بعد از سنین کودکی از مصرف آن غافل شد. توجه داشته باشید که تا سن نوجوانی مصرف شیر برای رشد شما لازم و ضروری است. محصولات لبنی مواد مغذی مفیدی مانند کلسیم، آهن و پروتئین ها را به بدنتان می رساند که برای رشد از اهمیت بالایی برخوردار هستند. بنابراین توصیه می کنیم روزانه چندین نوبت محصولات لبنی اعم از ماست و شیر و پنیر و غیره مصرف کنید. به عقیده ی برخی متخصصان نوجوانان باید روزانه یک لیتر شیر مصرف کنند تا قد بلندی داشته باشند. والدین نیز باید با دقت زیادی تغذیه ی بچه های در حال رشد را زیر نظر داشته باشند و آن ها را راهنمایی کنند.
گوشت و ماهی
می دانیم که در دوران کودکی گوشت بین دندان ها گیر کرده و کلافه کننده است. اما نباید مصرف گوشت را کنار بگذارید. چون حاوی پروتئین است و این مواد مغذی بین 15 تا 20 درصد انرژی روزانه را تأمین می کنند. اما اگر به هر دلیلی میلی به مصرف گوشت قرمز ندارید بهتر است مصرف شیر، تخم مرغ و ماهی را افزایش دهید. این مواد غذایی حاوی پروتئین هستند و برای تقویت سیستم ایمنی بدن، کنترل هورمون ها، ساخت سلول های تشکیل دهنده ی عضلات و پوست شما کمک می کنند. پروتئین های گیاهی مانند عدس، نخود و لوبیا نیز تأثیر زیادی در افزایش جذب پروتئین دارند. یادتان باشد در سن نوجوانی بدن شما به آهن بیشتری نیاز دارد به خصوص اگر دختر خانم باشید. بنابراین مصرف مواد غذایی پروتئینی آهن خوبی نیز به بدنتان می رساند.
کاهش یا قطع مصرف تنقلات نامناسب
تنقلاتی مانند چیپس و پفک و سایر تنقلات شور به نوعی آفت قد کودکان محسوب می گردند. این مواد سبب افزایش سدیم خون می گردند. دفع سدیم اضافی سبب دفع متعاقب کلسیم و کاهش باز جذب آن از کلیه می گردد که ادامه این روند سبب تامین نشدن کلسیم مورد نیاز برای رشد استخوانی کودک می گردد. از سوی دیگر نوشیدنی های گازدار و شیرین مثل نوشابه ها به دلیل داشتن اسید فسفریک سبب اختلال در چرخه فسفر-کلسیم که تحت تنظیم هورمون های پاراتورمون ، کلسیتونین و ویتامین D است شده و جذب کلسیم را کاهش داده و دفع آن را می افزاید.
با به حداقل رساندن میان وعده ها ، اسنک ها و تنقلات شور و نوشیدنی های شیرین و گازدار و جانشینی آن ها با میان وعده های با ارزش مانند نان ، پنیر ، گردو ، آلوچه ها و لواشک های بهداشتی می توانید سبب ادامه رشد قدی کودک خود شوید.
میوه یا آب میوه
می رسیم به بخشی که علاوه بر خوش قد و قامت کردن شما به زیبایی پوستتان نیز کمک زیادی می کند. میوه ها یا آب میوه ها برای رشد و بلند قد شدن ما بسیار مفید هستند. این مواد غذایی سرشار از ویتامین C و مواد معدنی مورد نیاز بدن هستند که علاوه بر افزایش قد شما پوستتان را نیز زیباتر می کنند.
سبزیجات
آهن ترکیبی در بدن است که وظیفه ی حمل اکسیژن خون به سمت سلول های بدن را بر عهده دارند. فیبرها نیز از ترکیبات مفید موجود در سبزیجات هستند که برای هضم بهتر غذا لازم هستند. این ترکیبات مغذی در حین رشد و هم در تمام سال های زندگی برای تغذیه ی عضلات و مغز و همچنین داشتن بدنی سالم مورد نیاز خواهند بود. بنابراین برای بلند قد بودن و مهم تر از آن سالم بودن از دوازده سالگی مصرف مواد غذایی سرشار از آهن و فیبرها مانند بروکلی، اسفناج، نخود، عدس و نخودفرنگی و غیره را افزایش دهید. قانون 5 میوه و سبزی در طول روز را به خاطر بسپارید. از هر فرصتی برای مصرف میوه و سبزیجات بیشتر استفاده کنید تا ویتامین ها و مواد معدنی مورد نیاز برای رشد را کسب کنید.
ویتامین D
شاید دریافت کلسیم و سایر املاح در کودک شما بالا باشد اما باید به خاطر داشته باشید دریافت کافی ویتامین D از اهمیت بسیار بسیار بالای در فرآیند جذب و مورد استفاده قرار گرفتن کلسیم و چرخه کلسیم و فسفر دارد بنابراین در معرض آفتاب قرار گرفتن کودک شما برای تولید ویتامین D در حدود 10 تا 15 دقیقه در روز (آفتاب میانه روز) تقریبا نیاز به ویتامین D را مرتفع می سازد اما ممکن است نیاز به مکمل در برخی کودکان احساس شود. منابع غذایی ویتامین D شامل زرده تخم مرغ ، جگر و گوشت است.
علاوه بر کلسیم دریافت مناسب روی ، آهن ، منیزیم ، منگنز و آهن نیز در رشد مناسب استخوان ها از اهمیت بسیاری برخوردار است که برای دریافت کافی انها لازم است کودک شما به میزان کافی از گوشت و مواد پروتئینی و سبزیجات مناسب تغذیه نماید.
در نهایت اینکه بدانید زیبایی واقعی زمانی حاصل می شود که شما سالم و تندرست باشید. قد بلند بودن و در عین حال سالم نبودن چندان مطلوب نیست. تلاشتان را برای خوش قد و قامت بودن انجام دهید اما اگر در نهایت به دلیل مسائل ژنتیکی و غیره به قد مورد دلخواه خود نرسیدید اعتماد به نفستان را حفظ کنید. مهم این است که افکار بلندی داشته باشید و اهداف متعالی تان را دنبال کنید.
منبع: طبیان
آیا آنتی بیوتیک باعث افزایش قد کودکان می‌شود؟