بهترین و موثرین‌ترین روش، خلاصی از دندان‌درد مراجعه به دندانپزشک است. تمام درمان‌های خانگی سنتی یا مدرن، دارویی و… در بهترین حالت می‌توانند به‌طور موقت درد شما را برای مدت محدود تسکین دهند. تازه اگر بتوانند درد حاد شما را تسکین دهند، علت درد سر جای خود باقی می‌ماند و شما باید به دندانپزشک مراجعه کنید تا علت درد را برایتان رفع کند، اما در مواردی که واقعا به دندانپزشک دسترسی ندارید، بهترین راه تسکین درد درمان‌های دارویی است که البته ملاحظات خودش را دارد. درمان‌های سنتی شاید به اندازه درمان‌های دارویی در تسکین دندان‌درد موثر نباشند.اما داروهای موثر بر دندان‌درد کدام‌اند؟ در ادامه، پاسخ این پرسش را خواهید گرفت.
ایبوپروفن
ایبوپروفن (با نام‌های تجاریAdvil, Genpril, Mido- IB, Motri- IB, Proprinal, SmarSense) یکی از موثرترین و در دسترس‌ترین داروهای تسکین دندان‌درد است. این دارو در بیشتر موارد در صورت مصرف درست می‌تواند دندان‌درد شما را تسکین دهد طوری که به داروی دیگری نیاز نداشته باشید. ایبوپروفن در 2 دوز 200 و 400 میلی‌گرم در بازار دارویی ایران موجود است. این دارو بدون نسخه در ایران و بیشتر کشورها قابل‌تهیه است و اگر منع مصرفی برای این دارو نداشته باشید (مثلا خونریزی گوارشی، مشکلات قلبی مانند انجام جراحی بای‌پس قبلی اخیر و وجود حساسیت دارویی شناخته‌شده به این دارو و…) می‌توانید آن را برای دندان‌درد خود استفاده کنید. شکل ژلاتینی کپسولی این دارو (با نام ژلوفن در ایران شناخته شده) جذب گوارشی راحت‌تری نسبت به قرص دارد. کتوپروفن دارویی هم‌خانواده با ایبوپروفن است که اثر قوی‌ای بر تسکین دندان‌درد دارد ولی در حال حاضر در بازار ایران به‌طور عمومی وجود ندارد. پیروکسیکام و کتورولاک در بازار ایران موجود است. کتورولاک از جمله داروهای این خانواده است که شکل تزریقی آن هم در بازار وجود دارد.
استامینوفن
استامینوفن از داروهای موثر بر درد است. استامینوفن با نام Paracetamo- هم در دنیا معروف است. هرچند خاصیت ضددردی دارد ولی خاصیت ضدالتهابی شناخته‌شده‌ای ندارد. استامینوفن بیشتر در ترکیب با سایر داروهای ضددرد تجویز می‌شود. در خانم‌های باردار هم استامینوفن ضددرد خوبی در تمام مراحل بارداری تلقی می‌شود. زیاده‌روی در مصرف استامینوفن و تجاوز از دوز مجاز دارو می‌تواند مشکلات کبدی شدیدی ایجاد کند.
آنتی‌بیوتیک‌ها
آنتی‌بیوتیک‌ها به‌طور مستقیم اثری روی دندان‌درد ندارند. بعضی از افرادی که دچار دندان‌درد می‌شوند به خیال اینکه عفونت دندان وجود دارد و عامل درد است، سرخود آنتی‌بیوتیک مصرف می‌کنند. در حالی که مصرف آنتی‌بیوتیک به تنهایی کمکی به کاهش درد نمی‌کند. در مواقع تورم و تب، آنتی‌بیوتیک‌ها ممکن است در کنترل علائم با کاهش فشار بافتی کمک‌کننده باشند، ولی آنتی‌بیوتیک‌هایی مانند آموکسی‌سیلین اثر ضددردی ندارند.
ضددردهای مخدر
معروف‌ترین ضددرد مخدر کدیین است که در بازار ایران به صورت ترکیبی وجود دارد. ضددردهای مخدر عوارض جانبی زیادی دارند و استفاده از آنها برای دندان‌درد توصیه نمی‌شود. در برخی کشورها ضددردهای ترکیبی قوی‌تری حاوی مخدرهایی مانند اکسی‌کدون هم برای دندان‌درد تجویز می‌شود که در ایران این داروها فعلا برای تجویز دندان‌پزشکان در دسترس نیست. ترامادول و مخدرهای صناعی از این قبیل نباید برای دندان‌درد استفاده شوند.
آسپرین
در مواردی غیر از کشیدن دندان یا جراحی در ناحیه دهان، آسپرین ساده داروی خوبی برای تسکین دندان‌درد است. آسپرین ضددرد و ضدالتهاب خوبی است و آثار جانبی کمی دارد. برای دندان‌درد کودکان نباید آسپرین تجویز شود. آسپرین تشکیل لخته را در خون به تاخیر می‌اندازد و بیمارانی که مشکلاتی مانند خونریزی یا زخم‌های گوارشی دارند نباید از آن استفاده کنند.
مفنامیک‌اسید
معلوم نیست دقیقا چرا مفنامیک‌اسید به‌عنوان داروی تسکین دندان‌درد میان عامه مردم مطرح شده است. قضیه این است که حتی متاسفانه برخی از داروخانه‌ها هم برای دندان‌درد به جای ایبوپروفن که داروی موثرتری برای تسکین دندان‌درد است، مفنامیک‌اسید می‌دهند. مفنامیک‌اسید و ایبوپروفن از یک خانواده هستند ولی اثر ایبوپروفن در تسکین دندان‌درد بهتر است و مفنامیک‌اسید بیشتر در دردهای عادت ماهیانه، میگرن و… تجویز می‌شود.
مسکن‌های ترکیبی
داروهای ترکیبی ضددرد اغلب حاوی ایبوپروفن، استامینوفن و کافئین هستند که در درمان دندان‌درد موثر شناخته می‌شوند. این داروها اغلب به شکل کپسول و با نام‌های تجاری مانند نوافن، آسیفن، مگافن و… عرضه می‌شوند ولی اغلب ترکیبات یکسانی دارند. ترکیب استامینوفن و کدیین هم در بازار ایران وجود دارد که بدون نسخه در حال حاضر از داروخانه‌ها قابل‌تهیه است. در کشورهای دیگر داروهای ترکیبی ضددرد متنوعی که حاوی اکسی‌کدون (ضددرد مخدر) هستند، وجود دارند. هرچند داروهای ترکیبی در تسکین دندان‌درد تاثیر خوبی نشان داده‌اند ولی در مصرف آنها باید احتیاط بیشتری نشان داد زیرا احتمال حساسیت یا عوارض ناخواسته با افزایش تعداد ترکیب‌های دارو ممکن است افزایش یابد.
کورتون‌ها
دگزامتازون و بتامتازون از جمله داروهای کورتونی هستند که متاسفانه در کشور ما مصرف و حتی تجویز آنها بیش‌ازحد لازم است که برای سلامت زیانبار است. برای دریافت کورتون از داروخانه تجویز پزشک ضروری و فروش آنها بدون نسخه ممنوع است. کورتون‌هایی مانند دگزامتازون در دندان‌های معمولی نباید استفاده شوند. اثر این داروها بیشتر ضدالتهابی است. این داروها اصلا در خط اول و دوم تجویز توسط دندان‌پزشکان نیستند و بهتر است تا جایی که ممکن است از آنها برای تسکین دندان‌درد استفاده نشود.
دکتر علی مرسلی
متخصص درمان ریشه
منبع: هفته نامه سلامت