جلوگیری و یا درمان یبوست در سالمندان
اختلال در عملکرد روده‌ها باعث بروز یبوست می‌شود. بر اثر این بیماری فرد دچار سفتی مدفوع می‌شود و نمی‌تواند به راحتی مدفوع را دفع کند. بسیاری از سالمندان (تقریبا از هر 2 نفر 1 نفر) یبوست دارند. یبوست سالمندان علل عمده‌ای دارد و قطعا اگر علت آن مشخص شود، آسان‌تر می‌توان به درمان آن پرداخت.
مطالعات نشان داده بسیاری از سالمندانی که به ظاهر سالم هستند همه از یک مشکل گوارشی واحد شکایت می‌کنند که این مشکل یبوست است. یبوست در سالمندان یک روند طبیعی وابسته به سن است، زیرا با افزایش سن حرکات دستگاه گوارش کاهش پیدا می‌کند. همچنین ترشحات گوارشی که مربوط به حرکات روده‌ها هستند کمتر می‌شوند.
عامل مهم دیگری که در جلوگیری از یبوست نقش دارد، حرکات فیزیکی است. بسیاری از سالمندان نمی‌توانند به علت بیماری‌هایی مانند آرتروز زانو، کهولت سن و ضعف عضلات، ابتلا به بیماری‌های قلبی و… تحرک کافی داشته باشند، اما یبوست مشکل مهمی برای همه افراد است و باید درصدد درمان آن برآمد. علل بروز یبوست بسیار متنوع است و برای اینکه متوجه شویم سالمند در اثر چه عاملی دچار یبوست شده، باید چند سوال از او بپرسیم.
به کدام بیماری‌های زمینه‌ای مبتلا هستید؟
بعضی بیماری‌ها مانند کم‌کاری تیرویید، دیابت، کم‌خونی، افزایش کلسیم خون و… می‌توانند باعث تشدید یبوست شوند. کنترل این بیماری‌ها باعث بهبود وضعیت بیمار خواهد شد.
چه داروهایی مصرف می‌کنید؟
بسیاری از سالمندان به یک بیماری مزمن مبتلا هستند و نیاز دارند برای کنترل بیماری روزانه چند دارو مصرف کنند. اغلب داروها، عوارض جانبی دارند که یکی از این عوارض ممکن است بروز یبوست در مصرف‌کننده دارو باشد. داروهای ضدفشارخون از پرمصرف‌ترین داروهایی است که سالمندان مصرف می‌کنند و از معروف‌ترین آنها مهار‌کننده پمپ کلسیم است.
سالمندان به‌دلیل پوکی استخوان و کم‌خونی به ترتیب قرص کلسیم و قرص آهن هم مصرف می‌کنند. این داروها نیز باعث یبوست در سالمندان می‌شود. حتی اگر به بروشور بیشتر این داروها هم توجه کنید، یبوست به‌عنوان یکی از عوارض جانبی آنها درج شده است.
اگر سالمند متوجه شد مصرف دارو باعث یبوست شده، به هیچ‌وجه نباید خودسرانه داروی خود، به‌خصوص داروهایی که برای کنترل فشارخون مصرف می‌کند را قطع کند. برای رفع این مشکل حتما باید موضوع را با پزشک در میان گذاشت.
شاید بتوان دوز دارو را تغییر داد یا داروی دیگری را با داروی قبلی جایگزین کرد. گاهی سالمندان برای رفع مشکل به داروهای مسهل روی می‌آورند. این داروها ممکن است مشکل بیمار را به‌طور موقتی حل کنند ولی مصرف آنها در درازمدت تاثیر معکوسی دارد.
آیا موادمخدر استفاده می‌کنید؟
معتادان به مورفین، تریاک و ترکیبات آن از یبوست رنج می‌برند. بعضی سالمندان از قدیم به ماده مخدر اعتیاد داشته و دارند. گروهی دیگر هم به علت کهولت سن و ابتلا به بیماری، برای تسکین به موادمخدر روی می‌آورند، بنابراین به این سالمندان توصیه می‌شود ماده مخدر را ترک کنند یا مقدار مصرف آن را کاهش دهند.
آیا به جز یبوست، علامت دیگری هم دارید؟
یبوست می‌تواند یکی از علل بیماری‌های گوارشی مهم باشد. یبوست ناگهانی شدید، دفع مدفوع باریک و گاهی هم خون در مدفوع می‌تواند علامت سرطان روده بزرگ باشد. انسدادها یا پیچ‌خوردگی‌های روده و اختلالات حرکتی هم می‌توانند باعث تورم و یبوست ناگهانی شوند.
سالمندانی که از قبل دچار یبوست بوده‌اند ولی اخیرا یبوست در آنها شدت یافته و علائم جدید به آن اضافه شده، سریع باید به متخصص گوارش مراجعه کنند. گاهی ممکن است برای بررسی بیشتر آزمایشات تکمیلی مانند آزمایش خون و مدفوع، کولونوسکوپی و باریم انما انجام شود.
رژیم غذایی روزانه‌تان چیست؟
سالمندان به‌خصوص آنهایی که تنها زندگی می‌کنند، گاهی رژیم غذایی خوبی ندارند. بعضی از آنها به‌دلیل ضعف جسمانی نمی‌توانند مایحتاج روزانه خود را تهیه کنند و ممکن است تغذیه خوبی نداشته باشند. سالمندانی که مواد فیبردار مانند سبزیجات و میوه‌های تازه به اندازه کافی مصرف نمی‌کنند، بیشتر دچار یبوست می‌شوند. آنها می‌توانند به سالاد یا غذای خود کمی روغن زیتون اضافه کنند، بنابراین اگر سالمند نسبت به غذای خود بی‌توجه است، خانواده‌ها باید به تغذیه آنها توجه کافی داشته باشند.
روزی چقدر آب می‌نوشید؟
سالمندان نسبت به افراد جوان کمتر تشنه می‌شوند، بنابراین کمتر هم آب مصرف می‌کنند. به آنها توصیه می‌کنیم حتما روزانه 6 تا 8 لیوان آب بنوشند، حتی اگر تشنه نیستند. البته سالمندان مبتلا به بیماری‌های قلبی- کلیوی که در مصرف مایعات محدودیت دارند نباید به این توصیه توجه کنند. میزان مصرف مایعات در این بیماران باید با نظر پزشک معالج باشد.
آیا به‌قدر کافی تحرک دارید؟
بعضی سالمندان به‌دلیل بیماری یا ضعف جسمانی ساعت‌های طولانی مینشینند و حرکت چندانی ندارند. سالمندان حتی آنهایی که دچار آرتروز هستند باید با استفاده از عصا یا واکر حرکت کنند. حرکت کردن به میزان قابل‌ملاحظه‌ای شدت یبوست را کم می‌کند. بهتر است سالمندان هر روز حداقل یک ساعت را به راه رفتن در پارک اختصاص دهند. ورزش‌های هوازی نیز بسیار مفید هستند.
منبع: سیمرغ
لینک مرتبط: داروهای دردسرساز!
عادت‌های بد کودکانه منجر به یبوست فرزند دلبندتان می شود!