شنیدن انتقاد، برای بسیاری از ما یک چالش محسوب می شود، اما برای افراد فوق العاده حساس، انتقاد می تواند آزاردهنده و کاملا ویرانگر باشد. افراد خیلی حساس، در مقایسه با آنهایی که چندان حساس نیستند، نسبت به انتقاد، واکنش های شدیدتری نشان می دهند، و در نتیجه معمولا از تاکتیک های خاصی استفاده می کنند تا از انتقاد دور بمانند. مثلا آنهایی که خیلی مردم نواز هستند، پیش از این که دیگران فرصت انتقاد از آنها را داشته باشند، خودشان را نقد و بررسی می کنند و البته از سرچشمه ی انتقاد هم با تمام سعی شان اجتناب می نمایند.
آیا انتقادی که شده، سازنده است یا مخرب
تفاوت بین انتقاد مخرب و سازنده، در نحوه ی انتقال نظرها و عقاید است. انتقاد سازنده، عیب ها و ضعف ها را نشان داده و پند یا پیشنهاد ارائه می دهد که چگونه این کاستی ها برطرف شوند. انتقاد مخرب، هدفش تخریب یا حمله مستقیم به شخص بوده و هیچ توصیه کاربردی برای بهبود یا اصلاح را دربر ندارد.
فورا واکنش نشان ندهید
واکنش اولیه ما در مواجهه با انتقاد، قرارگرفتن در موضع تدافعی است؛ حتی اگر هدف از انتقاد، کمک به ما باشد، غریزه طبیعی ما دوست دارد که آن را نپذیرد و رد کند، انتقاد، واکنش ” جنگ و گریز ” در وجود ما برانگیخته می کند! وقتی فورا و بدون تامل و تفکر، واکنش تند نشان می دهیم و با دید شدیدا احساسی و از روی هیجان لحظه ای، عکس العمل بروز می دهیم، معمولا چیزهایی می گوییم که بعدا باعث پشیمانی مان خواهد شد. بهترین کاری که می توانید بکنید این است که در مقابل تمایل تان به پاسخ و واکنش فوری کمی مقاومت کنید، از موضعی فعلی تان یک قدم به عقب بروید و به این فکر کنید که چگونه می توانید این انتقاد را پردازش نمایید. پیش از گفتن هرچیزی، صبر کنید تا آرام تر شوید و در شرایطی واضح تر و متعادل تر قرار بگیرید.
سیاه و سفید فکر نکنید
خیلی از افراد بسیار حساس، دچار تفکر سیاه و سفید هستند، یعنی زمانی خودشان را در اوج موفقیت می بینند و زمانی در شکست کامل! این نوع طرز فکر مانع از این می شود که نگاهی واقع گرایانه و منطقی به خودشان داشته باشند، چه در مورد ویژگی های مثبت شان و چه در مورد خصوصیات منفی شان. سعی کنید در زمان حال بمانید و تفکرات و نگرش تان را واقع گرایانه بررسی کنید. هر وقت با یک تفکر کاملا سفید یا کاملا سیاه در مورد خودتان روبرو شدید از خودتان بپرسید، چه شواهد و دلایل منطقی وجود دارد که ثابت کند من اینچنین هستم ( مثلا بدترین و دست و پاچلفتی ترین کارمند روی زمین!)
سوال بپرسید
حتی کوچک ترین انتقادها هم می توانند مورد سوء تفاهم قرار گرفته و مورد برداشت اشتباه واقع شوند. درمورد انتقادی که از شما شده، سوال هایی بپرسید تا مطمئن شوید که کاملا متوجه چیزی که به شما گفته می شود شده اید. مخصوصا اگر انتقاد، روشن و واضح نباشد، این سوال ها نقش بسیار مهمی ایفا می کنند. یکی از راه های این که بفهمید انتقاد را به درستی برداشت و تفسیر کرده اید این است که جملاتی را که شنیده و پیامی را که دریافت کرده اید مجددا تکرار نمایید و برای فرد منتقد بازگو کنید؛بپرسید : آیا منظور شما را درست متوجه شده ام….؟
به دنبال حقیقت ارزشمند موجود در انتقاد باشید
گفته می شود در هر انتقادی، ردی از حقیقت وجود دارد. در انتقادی که از شما می شود، دست کم این حقیقت وجود دارد که فرد منتقد شما را چطور می بینید و از دید او چگونه فردی هستید. به خودتان اجازه دهید تا نسبت به چیزی که می شنوید، ذهنی باز داشته باشید و این که لازم نیست هر انتقادی که از شما می شود را قبول کنید یا طبق آن عمل نمایید، اما اگر در آن چیزی یافتید که می تواند باعث رشد و کمال تان شود، به هر وسیله ای شده پیگیرش شوید! افراد دیگر در زندگی ما معمولا آینه هایی هستند که چیزهایی را می توانیم خودمان ببینیم برای ما منعکس می کنند. راهی پیدا کنید تا از این فرصت ها به عنوان تجربیات آموزنده در جهت پیشرفت تان استفاده نمایید.
حساب حقیقت را از احساسات جدا کنید
هر چیزی را که احساس می کنید باور نکنید! احساسات لزوما همان واقعیات نیستند؛ احساس، احساس است و همیشه هم بیانگر چیزی نیست که پیرامون ما در حال روی دادن است. وقتی یک فرد فوق العاده حساس، انتقادی می شنود، معمولا عمیقا دچار احساس شرمندگی، رودربایستی، درماندگی، خشم، ضعف، ناامیدی و … می شود. این احساسات، دریافت واقعیت را برای این افراد بسیار دشوار می کند. به جای این که خودتان را در شرایط آشفته کننده و ناخوشایند آن لحظه محدود کنید، از خودتان بپرسید احساسی که به سراغ تان آمده آیا براساس واقعیت همان لحظه است یا به تجربیات گذشته بر می گردد و یا وابسته به ترسی است که درمورد آینده دارید؟
برای خودتان یک کار قشنگ انجام دهید
برای افراد بسیار حساس، داشتن ذهن باز به انتقاد، می تواند آسیب رسان باشد، و اصلا عجیب نیست که مثلا بعد از یک گفتگو یا جلسه ی انتقاد آمیز، احساس آزردگی و خستگی و کوفتگی کنند! خیلی مهم است که چنین اشخاصی بعد از چنین تجربیاتی، به خوبی از خودشان مراقبت نمایند و هرکاری که می توانند برای راحتی و آرامش دادن به خودشان انجام دهند، هرچیزی که خوشایندشان باشد؛ تماشای یک فیلم خنده دار، یک حمام گرم و دلچسب، خواندن کتاب موردعلاقه یا هر چیزی که باب میل است! وقتی شرایط برای تان دشوار شده و طبق میل تان پیش نمی رود، با خودتان مهربان باشید، این کمک بسیار زیادی می کند تا به تعادل و آرامش ذهنی مطلوب برسید.
منبع: تبیان