در تصور بعضی، بددهنی پاسخ دندان شکن به پررو ها باشد! عادتی که با آن به اصطلاح خوشند یا حال می کنند. اما آنچه حقیقتا در اطراف این آدم ها رخ می دهد فاصله گرفتن اطرافیان از تعفنی است که شخص گرفتار آن شده و خود از درک بوی زننده آن ناتوان است. به فرمایش پیامبر، شرورترین بندگان خدا کسی است که مردم به واسطه فحاشی او خوش نداشته باشند که هم مجلسش باشند(1). همه ما کم و بیش با قضیه بددهنی برخورد داشته و داریم. صابون بعضی ها، بد به تن ما خورده؛ وقتی به قول خودشان دهان شان را باز می کنند و چشم شان را می بندند، حال چه کنیم که در ماه رمضان، دهان بسته صرف نباشیم و این خصوصیت نا زیبای خود را در این سی روز تمرین کرده و کنار بگذاریم. شاید اگر نگران باطل شدن روزه مان باشیم راحت تر از خیر بد دهنی می گذریم.
در واقع ممکن است شما فحش دادن را نوعی تخلیه کردن خود از فشار عصبی بدانید، در واقع شما به غلط از الگوهایی یادگرفته اید که در مقابل این فشار موقتی که به شما وارد شده، اینگونه عمل کنید. در این شرایط اتفاقا تلاش کنید به عکس، صفت صبر را در خود تقویت کنید. هرگاه احساس می کنید که نمی توانید طرف مقابل را تحمل کنید سعی کنید از آن موقعیت و مکان خارج شوید و با تأمل، دنبال راه حل عاقلانه ای بگردید. با انجام حرکات ورزشی، دوش آب ملایم، استفاده از پرورش گل، تنفس عمیق درکنار سبزه ها و توجه به نکات مثبت اطرافیان، اینگونه عکس العمل ها را مقاوم سازید.
دلایل بددهنی و ناسزاگویی چیست؟
* عزت نفس پایین
* ناکامی و احساس درماندگی
* بددهنی به منظور بالا بردن جایگاه خویش نزد خود و دیگران
* تلاش برای پنهان نگاه داشتن ترس ها و ناامنی های درونی
* ناسزاگویی از روی عادت یا تقلید از دیگران
* روشی برای کنار آمدن با استرس و تنش
* شیوه ای به منظور برانگیختن حس خشم دیگران و تحریک آنان
* ابزاری برای قدرت نمایی، تحقیر، سرزنش، توهین و ارعاب دیگران یا به عنوان محرکی برای تمایلات جنسی
* روشی برای خودنمایی، جلب توجه یا خود شیرینی
* القاء یا افزایش حس شوخ طبعی یا غافلگیرکنندگی
* ابراز صمیمیت و ایجاد حس اعتماد بیشتر
* ایجاد حس اتحاد، همبستگی و همدردی با دیگران
چگونه با بد دهنی مقابله کنیم؟
فحش دادن نوعی پرخاشگری کلامی است و در بسیاری از موارد جنبه یادگیری دارد. بعضی افراد برای جلب توجه اطرافیان و ابراز خود یا تحریک احساسات دیگران و به خشم آوردنشان و حتی برای لجبازی و شکستن محدودیت ها، از آن استفاده می کند. با برداشتن گامهایی می توانید از بد دهنی دور شوید.
*بدانید آبرو ها خیلی گران است
آبروی مردم پیش خدا از حرمت کعبه هم بالاتر است. حرمت آبروی یک انسان با حرمت خون او مقایسه شده. پس کسی که با بددهنی حریم آبروی دیگری را می شکند با کسی که دست به خون دیگری آلوده، بی شباهت نیست. همانقدر که کشته ای را نمی شود زنده کرد برگرداندن آب رفته آبروها، سخت و ناممکن است. پس باید از این حریم خطرناک فاصله گرفت چون همیشه امکان جبران نیست. زمانی این قضیه برایمان ملموس تر می شود که پای آبروی خودمان در میان باشد و بفهمیم بازی با آبروی کسی چقدر می تواند خطرناک و جبران ناپذیر باشد. آن وقت بیشتر مواظب زبانمان خواهیم بود.
*نگذارید دروازه دهان تان باز شود
یکی از علاج های اصلی بددهنی، عادت کردن به سکوت است؛ چه خدای ناکرده خود گرفتار آن باشیم، چه با آدم بددهن طرف باشیم. اگر خودمان گرفتار بددهنی هستیم یک تمرین عالی این است که به محض فعال شدن سیستم بددهنی، زنگ اخطاری در مغزمان ما را به سکوت وادارد. با تکرار این تمرین و حساس شدن به زنگ اخطار در مغزمان، کم کم این عادت بد، کمرنگ تر و کمرنگ تر می شود. در مورد برخورد با افراد بددهن هم همین سیستم اخطار باید ما را از وارد شدن به معرکه مجادله و درگیری یا مقابله به مثل با آنها منع کند.
*خودتان را جریمه کنید
اگرمرتکب فحش و بددهنی شدید خودتان را جریمه کنید و به راحتی از این رفتار زشت خود عبور نکنید؛ مثلا خود را از رفتن به مهمانی دلخواهتان محروم کنید و از طرف مقابل عذرخواهی و دلجویی کنید چون عذرخواستن خود به اندازه کافی سخت است و درواقع نوعی تنبیه خوب محسوب می شود.
*بددهنی اصالت ندارد
فحش دادن ، نه کلاس دارد، نه پرستیژ و نه وجهه ای برای کسی می آورد. بددهنی دقیقا مانند بوی بد دهان است. اگر کسی به بوی بد دهانش افتخارکند یا باید به سلامت عقلش شک کرد یا باید فهمید که از فقر فرهنگی شدیدی رنج می برد. بددهنی گاهی بین نوجوانان یا جوانان به عنوان ابزار تفاوت استفاده می شود. جوانان دوست دارند متفاوت باشند، به چشم بیایند و بدرخشند اما اشکال آنجاست که مسیر این متفاوت شدن را اشتباه می روند. برای حفظ محبوبیت و تأثیرگذاری، خودتان باشید، با تمام ادبی که نشانه اصالت شماست.
*بد نگویید تا بد نشنوید
عصبانیت خود را با بد دهنی خالی نکنید. در نهج البلاغه می خوانیم که علی(علیه السلام) به جمعی از یارانش که پیروان معاویه را در ایام جنگ صفین دشنام می دادند می فرمایند: «انی اکره لکم ان تکونوا سبابین و لکنکم لو وصفتم اعمالهم و ذکرتم حالهم کان اصوب فی القول و ابلغ فی العذر/ من خوش ندارم که شما فحاش باشید، اگر شما به جای دشنام، اعمال آنها را برشمرید و حالات آنها را متذکر شوید (و روی اعمالشان تجزیه و تحلیل نمایید) به حق و راستی نزدیک تر است و برای اتمام حجت بهتر»(تفسیر نمونه ج 396ص5(.
پی نوشت:
1.ارشادالقلوب، ج1،ص143