این افراد علاوه بر اینکه باید روزه قضا بگیرند، باید کفاره هم پرداخت کنند. اما این کفاره در احکام شرعی انواع و اقسام مختلفی دارد که شامل کفاره، کفاره جمع، کفاره تأخیر و فدیه می‌شود. درضمن خود مبلغی هم که باید برای کفاره پرداخت کرد در این روزهای پایانی ماه رمضان اهمیت پیدا می‌کند زیرا خیلی‌ها کفاره روزه‌های باطل شده یا نگرفته خود را در عید فطر پرداخت می‌کنند. اینجا به‌طور مجزا به اقسام کفاره و احکام مربوط به آن اشاره کرده‌ایم.
احکام کفاره
حکم کلی: هرگاه در ماه رمضان کارهایی که روزه را باطل می‌کند را از روی عمد و اختیار و بدون عذرشرعی انجام دهد، علاوه بر اینکه روزه او باطل می‌شود و قضا دارد، کفاره نیز بر او واجب است اعم از اینکه هنگام انجام کار باطل‌کننده روزه، می‌دانسته که باید کفاره بدهد یا نه.
مصداق مبتلابه 1: شخصی فکر می‌کرده که عذری دارد، مثلا فکر می‌کرده که روزه برایش ضرر دارد و به همین دلیل روزه نمی‌گرفته، اما بعدا معلوم می‌شود که اشتباه می‌کرده و باید روزه می‌گرفته است. خب چنین فردی چه وظیفه‌ای برعهده دارد؟
حکم شرعی: علاوه بر قضا، کفاره هم بر او واجب است. در حقیقت احتمال واجب نبودن روزهماه مبارک رمضان برای روزه نگرفتن کافی نیست و باید مطمئن شود. در مورد ترس از ضرر روزه برای انسان هم، این ترس باید منشأ عقلایی داشته باشد تا کفاره به آن تعلق نگیرد.
مصداق مبتلابه 2: فردی از احکام باطل‌کننده‌های روزه اطلاع ندارد؛ مثلا نمی‌داند که فرو بردن تمام سر در آب باعث باطل شدن روزه می‌شود و این کار را انجام می‌دهد و بعدا می‌فهمد که این کار جزو باطل کننده‌ها بوده است. خب این فرد علاوه بر قضاکردن روزه‌اش، باید کفاره هم بدهد؟
حکم شرعی: روزه‌اش باطل است و باید آن را قضا کند، ولی کفاره بر او واجب نیست. اگر به جهتی باطل کردن روزه برای او جایز یا واجب شود، مانند اینکه او را مجبور کنند کاری که روزه را باطل می‌کند انجام دهدیا برای نجات جان غریق خود را در آب بیندازد، در این صورت، کفاره بر او واجب نیست، ولی باید قضای آن روز را به جا آورد.
سؤال: کسی به گفته یک نفر، قبل از اذان افطار می‌کند، درحالی‌که نباید به گفته او اعتماد می‌کرده. چنین فردی چه وظیفه‌ای برعهده دارد؟
اگر روزه‌دار به گفته کسی که می‌گوید مغرب شده و اعتماد به گفته او نیست، افطار کند و سپس بفهمد که مغرب نبوده، قضا و کفاره بر او واجب می‌شود.
میزان کفاره
حکم کلی: کفـاره باطل کردن عمـدی روزه ماه مبارک رمضان در شرع اسلام یکی از این 3چیز است: 1- آزاد کردن یک برده. 2- 2ماه (60روز) روزه گرفتن. 3- 60فقیر را غذا دادن.
نکته 1: از آنجا که در این دوران برده‌ای وجود ندارد مکلف باید یکی از آن 2 کار دیگر را انجام دهد.
نکته 2: کسی که می‌خواهد 2ماه کفاره روزه ماه رمضان را بگیرد باید یک ماه تمام و حداقل یک روز از‌ماه دوم(یعنی 31 روز) را پی‌در‌پی بگیرد و اگر بقیه ماه دوم پی‌در‌پی نباشد اشکال ندارد.
نکته 3: غذا دادن به 60 فقیر را می‌توان به 2صورت انجام داد؛ 1-اینکه با غذای آماده آنان را سیر کند. 2- اینکه به هر نفر به اندازه ۷۵۰گرم (یک مد) گندم یا آرد یا نان یا برنج یا امثال آن بدهد. (معمولا همراه با میزان فطریه، مبلغ کفاره یک روز هم توسط مراجع تقلید در پایان ماه رمضان اعلام می‌شود.)
مصداق مبتلابه 1: ممکن است یک نفر علاوه بر قضای روزه، کفاره هم بر او واجب شده باشد. اما این فرد نه توانایی 60روز روزه گرفتن را دارد و نه پولی که بخواهد به فقرا بدهد. خب حالا چه وظیفه‌ای در مورد کفاره برعهده او است؟
حکم شرعی: باید به هر تعداد فقیر که قادر است غذا بدهد و احتیاط واجب آن است که استغفار نیز بکند و اگر به هیچ وجه قادر به دادن غذا به فقرا نیست فقط کافی است که استغفار کند یعنی با دل و زبان بگوید: «اَسْتَغْفِرُاللهَ».کسی که به‌خاطر عدم‌توانایی بر روزه و غذا دادن به فقیر، وظیفه‌اش استغفار است، اگر بعدها توانایی روزه گرفتن یا به فقرا غذا دادن پیدا کرد، لازم نیست این کار را بکند، البته احتیاط مستحب انجام این کار است.
احکام کفاره جمع
حکم کلی: اگر کسی با آمیزش جنسی حرام یا استمنا یا خوردن و نوشیدن حرام، روزه خود را در ماه رمضان بشکند، بنا بر احتیاط هر 3کفاره (آزاد کردن برده، 60 روز روزه، غذا دادن به 60 فقیر) با هم بر او واجب می‌شود. و اگر هر سه برایش ممکن نباشد هر یک را که ممکن است باید ادا کند. اگرچه واجب نبودن این احتیاط بعید نیست. (نظر رهبر معظم انقلاب در زمینه باطل کردن روزه با کاری حرام، « احتیاط مستحب» در دادن کفاره جمع است.)
مصداق مبتلابه 1: شخص روزه‌دار به صحنه شهوت‌برانگیزی مثلا در شبکه‌های اجتماعی یا ماهواره نگاه می‌کند و جنب می‌شود. آیا چنین فردی مصداق کسی است که روزه‌اش را با عملی حرام باطل کرده است یا اینکه مصداق چنین چیزی نیست؟
فتوای شرعی : اگر نگاه‌کردن او به قصد انزال بوده و یا می‌دانسته که اگر به آن تصاویر یا فیلم نگاه کند، جنب می‌شود و یا عادت او بر این بوده است و در عین حال عمدا نگاه کرده و جنب شده، حکم جنابت عمدی را دارد یعنی هم قضاء بر عهده او است و هم بنا بر احتیاط کفاره جمع.
احکام کفاره تأخیر
حکم کلی: کسی که قضای روزهماه رمضان را برعهده دارد، موظف است تا قبل از ماه رمضان سال آینده، این قضای روزه را بگیرد. خب حالا کسی که روزه ماه رمضان را به واسطه عذری نگیرد و تا رمضان آینده هم به‌خاطر سهل‌انگاری و بدون عذر، قضای آن را به جا نیاورد باید بعدا روزه را قضا کند و برای هر روز کفاره تأخیر بدهد.
نکته 1: کفاره تأخیر عبارت است از یک مد طعام که باید به فقیر داده شود. (یک مد طعام همان ۷۵۰ گرم گندم یا آرد یا نان یا برنج یا امثال آن است.)
مصداق مبتلابه 1: اگر کسی به واسطه عذری روزه نگیرد و این عذر مثلا مسافرت تا رمضان سال بعد طول بکشید، باز هم بعدا باید کفاره تأخیر را بدهد یا اینکه در این زمینه وظیفه‌ای برعهده ندارد؟
فتوای شرعی: قضای روزه‌هایی که از او فوت شده کافی است و واجب نیست کفاره بدهد، هر چند احتیاط مستحب این است که هم قضا کند و هم کفاره تأخیر بدهد.
سؤال: کسی بدون عذر، گرفتن قضای روزه ماه رمضان را تا چند سال به تأخیر انداخته، آیا باید برای هر سال یک کفاره تأخیر بدهد؟
کفاره تأخیر قضای روزه ماه رمضان- هرچند به‌مدت چند سال هم به تأخیر افتاده باشد- یک‌بار واجب است و با گذشت سال‌ها تعداد آن افزایش نمی‌یابد.
احکام فدیه
حکم کلی: فدیه هم شبیه کفاره تأخیر است، اما به گروه‌های خاصی تعلق می‌گیرد. مقدار فدیه همان مقدار کفاره تأخیر است؛ یعنی یک مد طعام که باید به فقیر داده شود. 5گروه از افراد هم باید فدیه بدهند که عبارتند از: 1- مرد و زن پیر که روزه گرفتن برای آنها مشقت دارد. 2- کسی‌که مبتلا به بیماری استسقاست یعنی زیاد تشنه می‌شود و روزه برای او مشقت دارد. 3- زن باردار که وضع حمل او نزدیک است و روزه برای حملش ضرر دارد. 4- زن شیرده که شیر او کم است و روزه برای بچه‌ای که شیر می‌دهد ضرر دارد. 5- فرد بیمار که روزه برای او ضرر دارد و بیماری او تا ماه رمضان سال بعد ادامه پیدا کند.
در حقیقت این افراد می‌توانند روزه خود را باطل کنند، ولی بعدا باید قضا کرده و فدیه بدهند.
منبع: همشهری آنلاین
لینک مرتبط: بهترین و سالمترین خوراکی ها برای سحری کدام اند؟
9 نکته تغذیه ای مهم و کوتاه برای ماه روزه
در ماه روزه چه تفریحاتی می‌توان داشت؟ +نشانی ها