وبا یک بیماری عفونی و واگیردار است که به گفته دکتر نسرین حاج سید جوادی کارشناس مرکز تحقیقات میکروبیولوژی موادغذایی انستیتو تحقیقات تغذیه ای ایران، در اثر تولید و تجمع سم باکتری ویبریو کلرا در روده انسان، نوعی بیماری حاد اسهالی بروز میکند که در اکثر موارد باعث از دست رفتن سریع آب و املاح بدن می‌شود و در صورتی که درمان نشود، باعث شوک و سرانجام مرگ می‌شود.
انواع وبا
این بیماری دو نوع اصلی وبای کلاسیک و وبای التور دارد. نام التور از واژه الطور گرفته شده است زیرا نخستین بار در سال ۱۹۰۵ توسط یک پزشک آلمانی در ناحیه طور سینا یا صحرای سینای مصر یافت شد.در وبای التور تعداد اندکی از افراد آلوده به میکروب بیماری‌زا، علائم بیماری را بروز می‌دهند و بیشتر افراد آلوده، شناسایی نمی‌‌شوند.
نوع بیماری وبا در ایران
در ایران وبای نوع التور، شبه وبا نامیده می‌شود که نوع خظرناک آن است. زیرا بروز نکردن علائم در زمان واگیردار بودن، مهم‌ترین عامل گسترش و تداوم آلودگی در منطقه به شمار می‌آید.این بیماری عمدتا در مناطق گرم و مرطوب و با شروع فصل گرما آغاز می‌شود ولی گاهی تا فصول سرد نیز ادامه می‌یابد و حتی پس از آغاز فصل سرما نیز همچنان مواردی از بیماری در کشورمان، به خصوص در قسمت هایی که مرز مشترک با کشورهای همسایه نظیر افغانستان و عراق دارد، مشاهده می‌شود.
علائم بیماری وبا
حاج سید جوادی درباره علائم بیماری وبا گفت: فرد مبتلا در بیشتر موارد اسهال خفیف بدون درد و بدون تب دارد. اولین شکایت بیمار احساس پری و غرغر شکم است که در این مرحله اسهال آبکی و بدون بو است.استفراغ بدون حالت تهوع قبلی و عطش فراوان نیز از علائم بیماری است که به تدریج شدید می‌شود.اسهال می‌تواند به سرعت در عرض چند ساعت موجب کم آبی شدید بدن شده و در صورتی که آب و املاح بدن بی درنگ جبران نشود، سبب مرگ می‌شود.دوره پنهان بیماری وبا از لحظه ورود میکروب به بدن تا بروز بیماری از چند ساعت تا چند روز طول می‌کشد ولی به طور معمول در عرض یکی دو روز علائم آشکار می‌شود، به محض شروع اسهال شدید باید مایعات فراوان و محلول خوراکی ORS مورد استفاده قرار گیرد و هر چه سریع به نزدیکترین مرکز بهداشتی مراجعه شود.
راه های انتقال بیماری وبا
حاج سید جوادی همچنین روش های انتقال این بیماری را تماس مستقیم و غیرمستقیم عنوان کرد و افزود: تماس با وسایل آلوده به میکروب وبا مانند دست دادن با دست‌های آلوده، استفراغ و یا مواد دفعی بیمار، ملحفه و لوازم آلوده او مثل لیوان، ظروف و حوله می‌تواند منتقل شود.در روش تماس غیرمستقیم بیماری وبا می‌تواند از طریق خوردن آب آلوده به مدفوع مانند آب چاه، جویبارها و دریاچه‌های آلوده منتقل شود.مصرف سبزی و میوه خام آلوده، استفاده از غذاهای پخته یا نیم پخته مثل برخی سبزی‌ها یا انواع ماهی که توسط دست، آب آلوده و یا حشرات آلوده شده باشد، تغذیه کودکان با بطری به جای شیر مادر، استفاده از شیر و بستنی آلوده که از منابع نامطمئن تهیه شده باشد، از دیگر راه های انتقال وبا است.در بیشتر نقاطی که این بیماری بومی است، شایع ترین راه انتقال، مصرف خوراکی میوه و سبزی هایی است که به طور سنتی با کود انسانی غنی شده ولی به طریقه صحیح گندزدایی نشده‌اند.بیماری وبا تاکنون هفت بار در سطح جهانی همه‌گیر شده، اما در حال حاضر بیشتر در کشورهای جهان سوم به دلیل وضعیت ناسالم و غیر بهداشتی آب های آشامیدنی مشاهده می‌شود.
درمان بیماری وبا
اکثر بیماران مبتلا به نوع التور را می‌توان تنها با تجویز محلول خوراکی (ORS) درمان کرد، در موارد شدیدتر، باید بیمار را بی‌درنگ به مراکز بهداشتی و درمانی جهت درمان با سرم و دارو انتقال داد. شناسایی سریع و درمان به موقع، اساس موفقیت در جلوگیری از انتشار بیماری وبا است.کشف ORS پیشرفت عمده و عملی در مبارزه با وبا و دیگر بیماری‌های اسهالی بوده است، به نحوی که استفاده از این محلول مرگ ناشی از وبا را از ۵۰ درصد به یک درصد کاهش داده است.نحوه استفاده از این محلول آن است که باید بسته‌های ORS را در یک لیتر آب آشامیدنی حل کرد. این محلول باید همه روزه به صورت تازه تهیه و در مدت ۲۴ ساعت مصرف شود و محلول نباید جوشانده شود، در مکان‌هایی که دسترسی به ORS مقدور نیست، می‌توان ۵ گرم نمک و ۲۰ گرم شکر را در یک لیتر آب آشامیدنی حل و استفاده کرد.
اصول پیشگیری
مهم‌ترین اصل پیشگیری از این بیماری دفع مناسب پساب آلوده و ممانعت از نفوذ آن به منابع آب آشامیدنی است،
جوشاندن و کلر زدن آب برای جلوگیری از سرایت این بیماری لازم است. پرهیز از مصرف آب چشمه، رودخانه و آب چاه به خصوص در فصول انتقال بیماری یا همه گیری است.
استفاده از آب سالم جهت شست‌وشو، پخت و پز و آشامیدن و تولید یخ (یخ در فصول گرم یکی از راه های شایع انتقال آلودگی است)،
جوشاندن شیر یا آب مصرفی برای تهیه شیر خشک و شیشه پستانک شیرخواران. حتی الامکان برای این افراد از شیر مادر استفاده شود.
منبع: روزنامه آرمان