یکی از علل مراجعه بیماران به اورژانس، ضربه به سر است. ضربه به سر در جامعه شهرنشینی بروز بالایی دارد و حوادث جاده‌ای، نزاع و سقوط ازجمله علل شایع هستند.
عموم مردم تجربه ضربه به سر را داشته‌اند. عده‌ای به عنوان بیمار و مابقی به عنوان همراه، کارشان به بیمارستان کشیده شده و تجربیاتی از آن زمان دارند. باورهای صحیح و غلط در ذهن ما جا گرفته و عده‌ای معتقدند اگر خون از بینی مصدوم بیاید، فرد ضربه مغزی شده است!
و همین افراد وقتی می‌بینند خونی از بینی مصدوم نیامده خدا را شاکر شده و حتی توصیه به استراحت در منزل می‌کنند! عده‌ای باور دارند انجام عکسبرداری ساده کافی است و در مقابل عده‌ای هستند که به اصرار تقاضای انجام سی‌تی‌اسکن دارند!
اطلاعات ناقص و غیرعلمی ناشی از تجربیات گذشته می‌تواند دردسرساز شود، اما دانستن بعضی از نکات کلیدی، نجات‌بخش جان افرادی است که ضربه خورده‌اند و نمی‌دانند چه کاری باید انجام دهند. مانند همه بیماران حادثه‌دیده باید به ترتیب از باز بودن راه‌های هوایی، تنفس خودبخودی و کنترل خونریزی اطمینان حاصل کرد.
این به این معناست که اگر بیماری زمین‌خورده و بر حسب اتفاق در حال خوردن چیزی بوده که الان در دهانش گیر افتاده قبل از آنکه به فکر خونریزی مغزی باشیم باید مراقب باشیم که بیمار خفه نشود.
در آسیب به سر اغلب به دلیل افت هوشیاری معاینه و بررسی ستون فقرات و بویژه گردن قابل‌اطمینان نیست، لذا در افراد با افت هوشیاری، اصل را بر آسیب ستون فقرات بگذارید تا خلافش ثابت شود. این بیماران باید با احتیاط کامل انتقال داده شوند و بر این باور باشیم که ستون فقرات آنها آسیب دیده تا خلاف آن در بررسی کامل در مرکز درمانی مشخص شود.
می‌دانیم که جمجمه فضایی استخوانی است که مغز، عروق خون رساننده و مایعی را در بر می‌گیرد که حفرات درون مغز را پر می‌کند. اگر یکی از این اجزاء شروع به افزایش نماید، مانند تورم بافت مغز به دنبال ضربه یا خونریزی از عروق، در این صورت فشار بر دیگر اجزا بالا می‌رود و اختلال ناشی از فشار غیرطبیعی بروز می‌کند، اما هر ضربه به سر معادل آسیب به عناصر داخل جمجمه نیست. برای شک به آسیب باید دنبال علائم و نشانه‌هایی همچون افت هوشیاری یا خواب‌آلودگی، سردرد، استفراغ، فراموشی، خونریزی از بینی، کبودی دور چشم‌ها یا پشت گوش‌ها بود.
کاهش هوشیاری متغیر است و هرچه شدیدتر باشد دال بر عاقبت بدتر برای مصدوم نیست هرچند وقتی هوشیاری بیمار پایین‌تر باشد اقدام شدیدتر و مراقبت بیشتری برای بیمار اتخاذ می‌شود. سردرد در این بیماران عمدتأ در تمام سر پخش است یا با گذر زمان بدتر می‌شود. استفراغ این بیماران جهنده بوده و بیمار فاقد توانایی کنترل بر آن است.
فراموشی نسبت به حوادث قبل یا بعد از بروز حادثه است. فراموشی صرف در لحظه بروز حادثه معمولا امری طبیعی است. این بیماران معمولاً از این‌که قبل از بروز حادثه مشغول چه کاری بوده، پس از بروز حادثه چه کسانی به آنها کمک کرده یا چگونه به اورژانس منتقل شده‌اند چیزی به یاد نمی‌آورند.
خونریزی از بینی، کبودی دور چشم‌ها یا پشت گوش‌ها از علائم شکستگی قاعده جمجمه است، هر چند ممکن است این علائم بروز نکند یا با تأخیر بروز کند.
زمانی که هر کدام از علائم فوق دیده شود بیمار باید به اورژانس منتقل شود. اقدام اساسی در این بیماران انجام سی‌تی‌اسکن از سر و بررسی وجود یا نبود ضایعه در مغز است. البته نبود این علائم دال بر عدم نیاز به بررسی نیست.
تعدادی از بیماران بنا بر شرایط جسمی (مسمومیت دارویی) و داروهایی که در حال مصرف (داروهای مستعد کننده به خونریزی مانند وارفارین) هستند با این‌که هیچ علامتی ندارند باز باید بررسی تشخیصی شوند.
منبع: چاردیواری
لینک مرتبط: ضربه به سر چه موقع خطرناک می شود؟ + میزان مختلف ضربات
۷ نشانه جدی ضربه مغزی که هرگز نباید فراموش کنید!