علت رماتیسم مفصلی چیست؟
بیماری روماتیسم مفصلی جزو دسته‌ای از بیماری‌های انسان است که به بیماری‌های خودایمنی یا اتوایمیون می‌گویند.
بدن انسان سیستم دفاعی خاصی دارد که با استفاده از آن در برابر تهاجم میکروب‌ها از خود دفاع می‌کند. یکی از روش‌های سیستم دفاعی بدن، تولید مواد خاصی به نام آنتی‌بادی یا پادتن است. این مواد که از جنس پروتئین هستند به میکروب‌ها می‌چسبند و موجب تخریب آنها می‌شوند. گاهی اوقات سیستم دفاعی بدن به دلایلی که هنوز بر ما ناشناخته است بعضی از سلول‌های بدن خود انسان را غریبه و مهاجم تشخیص داده و علیه آنها آنتی‌بادی یا پادتن تولید می‌کند. این آنتی‌بادی‌ها به سلول‌ها حمله کرده و موجب آسیب آنها می‌شوند. مکانیسم ذکر شده علت اصلی بروز بیماری‌های خود ایمنی است.
در روماتیسم مفصلی هم سیستم ایمنی به سلول‌های بدن به‌خصوص سلول‌های سینوویوم بعضی از مفاصل حمله کرده و موجب تغییراتی در آنها می‌شوند. سینوویوم لایه‌ای از سلول‌ها است که سطح درونی کپسول مفصلی را فرش کرده و موجب ترشح مایع مفصلی ( مایع سینوویوم) می‌شوند. تاثیر آنتی‌بادی‌ها بر سلول‌های سینوویوم موجب می‌شود سلول‌های این لایه افزایش پیدا کرده و در نتیجه لایه سینوویال ضخیم، متورم و همچنین ملتهب شود.
عروق خونی لایه سینوویال افزایش پیدا کرده، همراه با التهاب لایه سینوویال، ترشح مایع مفصلی هم بیشتر شده و مفصل متورم می‌شود. به‌دنبال این تغییرات سلول‌های سینوویال موادی بنام سیتوکین ترشح می‌کنند که موجب بروز التهاب در مفصل شده و همچنین روی سلول‌های مفصل اثرات تخریبی دارد.
به‌دنبال تورم مفصل، لیگامان‌ها و تاندون‌های اطراف آن تحت کشش قرار می‌گیرند. این کشش در کپسول مفصلی و تاندون و لیگامان‌های اطراف مفصل بتدریج آنها را شل و ضعیف کرده و ضعف این ساختمان‌ها موجب ناپایداری مفصل و در نهایت نیمه‌دررفتگی و تغییر شکل مفصل می‌شود.
به‌تدریج و با گذشت زمان بافت سینوویال رشد کرده روی غضروف رفته و موجب خوردگی آن می‌شود. بعد از مدتی استخوان اطراف مفصل هم دچار پوکی و خوردگی شده و در آن کیست‌هایی به‌وجود می‌آید. این تغییرات استخوانی تغییر شکل مفصل را تشدید می‌کنند.
علائم روماتیسم مفصلی
مهم‌ترین علائم روماتیسم مفصلی یا آرتریت روماتوئید، درد و خشکی صبحگاهی مفاصل بدن به خصوص دست همراه با احساس ضعف و خستگی است که به‌صورت تدریج در عرض چند هفته تا چند ماه ایجاد شده و شدت می‌یابند.
علائم روماتیسم مفصلی به سه دسته تقسیم می‌شوند. علائم عمومی، علائم مفصلی و علائم غیرمفصلی
علائم عمومی: در 70 درصد موارد شروع روماتیسم مفصلی با علائم عمومی مانند ضعف، کاهش اشتها، درد مبهم عضلات و احساس خستگی است. بیمار ممکن است ماه‌ها قبل از اینکه دچار درد و تورم مفصل شود، این علائم را داشته باشد.
علائم مفصلی: در 30 درصد موارد شروع روماتیسم مفصلی با بروز علائم مفصلی است که عبارتند از:
1) درد مفصل که با حرکت آن یا فشار بر آن بیشتر می‌شود،
2) تورم مفصل: در مواردی که مفاصل اندام تحتانی درگیر می‌شوند، بیمار در حین راه رفتن دچار لنگش می‌شود،
3) احساس خشکی مفصل که در صبح بیشتر است و بعد از گذشت چند ساعت بهتر می‌شود،
4) قرینه بودن مفاصل درگیر.
علائم غیرمفصلی: این علائم در 40 درصد از بیماران وجود دارد و بیشتر در بیمارانی دیده می‌شود که فاکتور روماتوئید در آزمایش خون آنها بالاست. مهم‌ترین این علائم عبارتند از: برجستگی‌های بدون درد زیر پوست که به آنها ندول‌های روماتیسمی می‌گویند و در یک چهارم بیماران وجود دارد. این برجستگی‌ها بیشتر در اطراف مفاصل و نقاطی که در حال فشارند، دیده می‌شوند، مانند پشت ساعد و آرنج و پشت سر. این برجستگی‌ها گاهی اوقات آسیب دیده و عفونی می‌شوند، درگیر شدن بافت ریه و پرده‌های اطراف آن که می‌تواند موجب تنگی‌نفس شود، درگیر شدن عروق خونی در هر جایی از بدن که بیشتر در عروق پوست و دستگاه عصبی است ولی می‌تواند در عروق خونی روده، طحال، لوزوالمعده، ریه، کبد، گره‌های لنفاوی و کبد هم باشد. درگیری عروق در هرکدام از این اعضاء می‌تواند علائم مخصوص به آن عضو را ایجاد کند، درگیر شدن و آسیب چشم در یک درصد از بیماران ایجاد می‌شود. سفیدی چشم ملتهب و قرمز شده و چشم خشک می‌شود، التهاب در اطراف تاندون‌ها، کم‌خونی وتب.
منبع: روزنامه سپید