همه ما در مقاطعی از زندگی حتما میزان طبیعی خواب خود را به چند ساعت مجزا تفکیک کرده‌ایم. برای مثال شب به مدت چندین ساعت روی کاناپه می‌خوابید، بعد بیدار می‌شوید تا آخرین بخش خبری را از تلویزیون ببینید و بعد به تخت‌خوابتان می‌روید تا بقیه خواب را آنجا انجام دهید. یا خیلی از دانش آموزان و دانشجویان در زمان امتحانات این نوع خواب را تجربه می‌کنند. اما اگر هر روز و هر شب به این شکل بخوابید چه اتفاقی خواهد افتاد؟ این خواب تکه تکه شده چه تأثیری روی کیفیت خواب شما خواهد داشت؟ نتایج این کار آنقدر جدی است که می‌تواند شما را از این عادت بازدارد.
خوابیدن در بازه‌های زمانی کوتاه و منقطع، باعث ایجاد اختلال در ریتم طبیعی بدن می‌شود
اگر از عدم استراحت کافی رنج می‌برید، در واقع چه به خاطر عدم کمیت کافی و یا کیفیت ضعیف خواب، احتمالا در طول روز دچار خواب‌آلودگی مفرط می‌شوید. این حالت خواب‌آلودگی شما را قادر می‌سازد تا هر ساعت که اراده کنید بخوابید. به جای خوابیدن در یک ساعت مشخص در طول شب، مجبورید در بازه‌های کوتاه و منقطع بخوابید. این عادت بر ریتم شبانه‌روزی شما اثر گذاشته و چرخه طبیعی خواب را دچار اختلال می‌کند.
هر چه بیشتر بیدار بمانیم، میل ما به خوابیدن بیشتر خواهد شد. این مسئله را «جریان تعادل خواب» می‌نامند. این جریان به تدریج و با بالا رفتن ساعات بیداری، میزان تمایل را برای خواب زیاد می‌کند. ما می‌توانیم برای چندین ساعت در مقابل این روند مقاومت کنیم، اما در نهایت تمایل خواب ما را تحت تأثیر قرار داده و می‌خوابیم. این مسئله به دلیل تجمع انتقال‌دهنده‌های عصبی و مواد شیمیایی در مغز رخ می‌دهد که کارشان فرستادن سیگنال بین سلول‌های عصبی است.
مؤلفه دومی که مسبب میل ما برای خواب می‌شود ریتم شبانه‌روزی بدن است. ما مخلوقاتی هستیم که معمولا در طول روز بیداریم و شب‌ها می‌خوابیم و ریتم شبانه‌روزی بدن باعث تقویت این الگوی خواب در ما می‌شود. در حیوانات شب‌زی مانند موش‌ها، الگویی معکوس وجود دارد و مثلا ملاتونین در طول شب در اوج فعالیت خود است. هورمون دیگر در این روند کورتیزول بوده که نقش مهمی در بیدار کردن صبحگاهی ما ایفا می‌کند.
این دو فرآیند با هم باعث تحریک حالت خواب‌آلودگی در ما شده و میل شدید خواب را در ما زیاد می‌کند. با این همه، رفتارهای ما می‌توانند این گرایش‌های طبیعی را دچار اختلال کنند.
رفتار و نقش تفکیک ساعات خواب
هرچند بدن ما تمایل دارد که شب‌ها بخوابیم، اما شاید همیشه این روال را دنبال نکنیم. در حالت مطلوب، ما در یک شرایط ثابت و مشخص در طول شب می‌خوابیم که معمولا حدود ۸ ساعت طول می‌کشد. با این حال، زندگی مدرن به نوعی است که باعث ایجاد اختلال و پریشانی در این روند خواهد شد.
چرت زدن، رویداد شایعی است خصوصا در شیوه‌ای از زندگی که مستلزم خواب نیم‌روزی است. چرت‌های کوتاه به طور خاص هیچ اختلالی در جریان تعادل خواب شما ایجاد نمی‌کنند، اما چرت‌هایی که به مدت چندین ساعت طول می‌کشند می‌توانند توانایی شما را برای خوابیدن در ساعات نیمه‌شب کاهش دهند و وقتی نیمه‌شب به رخت‌خواب می‌روید احتمالا در خوابیدن دچار مشکل و بی‌خوابی خواهید شد.
وقتی جریان خواب به شدت روی شما تأثیر می‌گذارد تا بخوابید، ممکن است مدام به خواب رفته و بیدار شوید. این مسئله خصوصا جلوی تلویزیون زیاد برایتان رخ می‌دهد. عامل محرک دائمی هم می‌تواند در توانایی شما برای یک خواب طبیعی اختلال ایجاد کند. علاوه بر این، اگر بیدار شده و به تماشای تلویزیون ادامه دهید، روند خواب شما شدیدا منقطع خواهد شد.
تبعات تفکیک ساعات خواب چیست؟
تفکیک ساعات خواب طی ساعات روز و شب خصوصا به طور مزمن، می‌تواند اثرات شناختی چشمگیری روی شما داشته باشد. این مسئه تا حدودی به خاطر تقسیم و تقطیع معماری طبیعی خواب خواهد بود. معماری خواب در واقع تشریح الگوی طبیعی مراحل خواب است که طی دوره استاندارد خواب رخ می‌دهد. این الگو توسط نمودار هیپنوگرام نشان داده شده و می‌توان آن را با روشی از مطالعه خواب به نام پلی‌سومنوگرافی بررسی کرد. اگرچه این نمودار با بالا رفتن سن ما تغییر می‌یابد، اکثر افراد بزرگسال این چرخه را در مراحل مختلف خواب در فواصل مشخص سپری می‌کنند. اگر این چرخه دچار اختلال شود – چه از طریق اختلال خواب مانند وقفه تنفسی در خواب و یا با انتخاب‌های رفتاری مانند خوابیدن در ساعات منقطع – اثرات آن کاملا مشخص و مشهود خواهد بود.
یکی از تبعات مهم تفکیک و تقطیع خواب این است که منجر به کمبود خواب می‌شوید. این مسئله با خوابیدن و پریدن از خواب، کم شدن مدت زمان خواب و خواب ترمیمی همراه است. بنابراین در چنین وضعیتی، کل ساعات خواب فرد کمتر از حد مطلوب خواهد بود.
منبع: health
قسمت دوم را اینجا بخوانید
۵ حقیقت مهم درباره خواب دیدن