این ویتامین در برخی مواد غذایی بخصوص ماهی‌های روغنی مثل ماهی آزاد و ساردین، گوشت قرمز و زرده تخم‌مرغ یافت می‌شود، اما مهمترین منبع تولید ویتامین دی نور آفتاب است، چیزی که در نیمه دوم سال در بریتانیا زیاد یافت نمی‌شود.
از این رو پس از یک بررسی وسیع پنج ساله، توصیه بهداشتی در باره ویتامین دی در بریتانیا تغییر کرده است.
به گزارش بی بی سی ، دکتر لوییس لوی، مدیر تغذیه اداره سلامت عمومی انگلستان به بی‌بی‌سی گفت: “ما قبلا توصیه می‌کردیم بچه‌های شش ماهه تا پنج ساله و افرادی که در خطر کمبود ویتامین دی هستند، مکمل ویتامین دی مصرف کنند.”
اما اکنون تمام کسانی که در خطر کمبود ویتامین دی قرار دارند باید به مصرف ویتامین خوراکی (یا تزریقی) توجه داشته باشند. این افراد چه کسانی هستند؟ کودکان، سالمندان و زنان باردار، کسانی که زیاد زیر نور مستقیم آفتاب قرار نمی‌گیرند یا اگر هم قرار می‌گیرند بسیاری از قسمت‌های پوست آنها پوشیده است.
کسانی هم که از کرم های ضد آفتاب استفاده می‌کنند و همینطور در صورت آلودگی هوا باید در نظر داشته باشند که در این حالت‌ها تولید ویتامین دی در پوست کم می‌شود.
اما ایران کشوری است که ار نعمت آفتاب به وفور بهره‌مند است، آیا مردم ایران هم برای جلوگیری از کمبود ویتامین دی نیاز به مصرف خوراکی یا تزریقی این ویتامین دارند؟
اردیبهشت ماه امسال وزارت بهداشت ایران اعلام کرد که: “در ۱۰ سال گذشته کمبود ویتامین دی در مردم شش برابر افزایش یافته بنابراین به همه افراد بالای دو سال در کشور به رایگان قرص ویتامین دی می‌دهیم.”
“در مراکز بهداشتی درمانی و خانه‌های بهداشت به افراد بالاتر از ۱۲ سال هر ماه یک قرص و به دو تا ۱۲ ساله‌ها هر دو ماه یک قرص داده می‌شود.”
به گفته دکتر هدایت حسینی، رئیس انستیتو تغذیه ایران، “کمبود ویتامین دی در مادران باردار ۸۵/۳ درصد، در کودکان زیر ۶ سال ۶۱/۸ درصد، در نوجوانان ۷۶ درصد و در میان میانسالان ۵۹/۱ درصد است.”
مهمترین راه تولید ویتامین دی نور خورشید است. برای فردی که پوست روشن دارد قرار گرفتن صورت و بازوها در معرض تابش مستقیم (نه از پشت شیشه) آفتاب نیم‌روزی به مدت تقریبا ۲۰ تا ۳۰ دقیقه، هفته‌ای دو تا سه بار برای تولید ویتامین دی کافی است. توصیه شده در این آفتاب گرفتن چهل درصد پوست در معرض تابش آفتاب باشد که تقریبا معادل دست‌ها و پاها می‌شود.
کمبود ویتامین دی مختص ایران نیست و از آن بعنوان معضلی جهانی یاد می‌شود.
خاورمیانه یکی از مناطق دنیا است که بیشترین میزان آفتاب را در طول سال دارد، اما کمبود ویتامین دی در آن بسیار شایع است. بالا بودن بیش از حد دمای هوا باشد که سبب پرهیز از تابش مستقیم آفتاب می‌شود، از نظر فرهنگی بیشتر بدن با لباس پوشیده می‌شود بویژه در خانمها، تیره بودن پوست، کمبود فعالیت در محیط‌های سرباز بخصوص برای خانمها، متوسط دو سال شیردهی بدون استفاده از ویتامین مکمل و مصرف کم لبنیات و در نتیجه دریافت کم کلسیم می‌تواند از دلایل این کمبود ویتامین باشد.
در ایران آمارهای ملی دقیقی در این زمینه وجود ندارد، اما بر اساس تحقیقات انجام شده می‌دانیم که کمبود ویتامین در ایران شایع است، بویژه در دختربچه‌ها، دختران نوجوان و خانمها بخصوص در سنین باروری.
ویتامین دی برای سلامت استخوان‌ها و در جذب کلسیم از روده اهمیت حیاتی دارد. اگر ویتامین دی در بدن کم باشد، غده پاراتیروئید برای اینکه میزان کلسیم به اندازه طبیعی برسد مجبور به پرکاری می‌شود که نتیجه آن برداشتن کلسیم از استخوان‌ها است و این به کمبود کلسیم در استخوان‌ها و احتمالا نرمی استخوان و پوکی استخوان منجر می‌شود.
در ایران وزارت بهداشت غنی‌سازی شیر، نان و روغن با ویتامین را در نظر گرفته، اما هنوز آن را اجرا نکرده است.
پوکی استخوان
کمبود ویتامین دی لزوما به معنای پوکی استخوان نیست، اما می‌تواند به کاهش تراکم استخوان، نرمی استخوان و در برخی موارد پوکی استخوان منجر شود.
برای اینکه بدانید آیا شما در معرض ابتلا به پوکی استخوان هستید یا نه، می‌توانید به تست یک‌دقیقه‌ای بنیاد جهانی پوکی استخوان پاسخ دهید:
عوامل زمینه ساز پوکی استخوان که برای تغییر آن کاری از دست شما بر نمی‌آید
آیا پزشک برای پدر یا مادر شما تشخیص پوکی استخوان داده است یا آنها بر اثر زمین خوردن ساده (مثل افتادن از حالت ایستاده یا از ارتفاع کم) دچار شکستگی استخوان شده‌اند؟
آیا پدر یا مادر شما قوز دارند؟
آیا سن شما چهل یا بیشتر است؟
آیا شما بر اثر یک زمین خوردن ساده در بزرگسالی دچار شکستگی استخوان شده‌اید؟
آیا شما مرتب زمین می‌خورید (بیش از یک بار در یک سال گذشته) یا آیا به علت ناتوانی، نگران زمین خوردن هستید؟
آیا بعد از چهل سالگی قد شما بیشتر از سه سانتی‌متر کوتاه شده است؟
آیا شما کمبود وزن دارید (یا ضریب توده بدنی شما کمتر از ۱۹ است)؟ برای محاسبه ضریب توده بدنی، قد خود (به متر) را در خودش ضرب کنید و بعد وزن خود (به کیلوگرم) را بر آن تقسیم کنید (وزن تقسیم بر قد به توان دو).
آیا هیچ‌وقت شده بیش از سه ماه متوالی قرص کورتیکواستروئید (کورتون) مصرف کرده باشید؟
آیا پزشک برای شما تشخیص آرتریت روماتوئید داده است؟ (با آرتروز فرق دارد)
آیا پزشک برای شما تشخیص پرکاری تیروئید، پرکاری پاراتیروئید، دیابت نوع اول، بیماری تغذیه‌ای یا گوارشی مثل بیماری کرون یا سلیاک داده است؟
سوالات برای خانم‌های بالای ۴۵سال:
آیا پیش از ۴۵ سالگی یائسه شدید؟
آیا پریود شما بیش از ۱۲ ماه متوالی متوقف شده است (به دلیلی بجز حاملگی، یائسگی و جراحی برداشتن رحم)؟
آیا پیش از پنجاه سالگی جراحی برداشتن تخمدان داشته‌اید بدون اینکه هورمون جایگزین مصرف کنید؟
سوالات برای مردان:
آیا هیچ‌وقت شده که ناتوانی جنسی، از دست دادن میل جنسی یا علائم دیگر ناشی از کاهش تستوسترون در شما ایجاد شده باشد؟
عوامل زمینه‌ساز پوکی استخوان که شما می‌توانید با تغییر سبک زندگی خود آنها را تغییر دهید
آیا شما بطور مرتب بیش از حد توصیه شده الکل مصرف می‌کنید؟ یعنی بیشتر از دو واحد در روز. (هر واحد الکل= درصد الکل ضرب‌در حجم الکل به میلی‌لیتر تقسیم بر هزار)
آیا شما در حال حاضر سیگار می‌کشید یا در گذشته سیگار کشیده‌اید؟
آیا کمتر از روزی نیم ساعت تحرک یا فعالیت بدنی دارید (مثل کارهای منزل، باغبانی، پیاده‌روی، دویدن و غیره)؟
آیا شما شیر و لبنیات نمی‌خورید یا به دلیل آلرژی (حساسیت) از خوردن آنها پرهیز می‌کنید بدون اینکه از کلسیم مکمل استفاده کنید؟
آیا شما کمتر از ده دقیقه در روز به فضای باز می‌روید (طوری که بعضی جاهای بدنتان در معرض نور آفتاب باشد) بی آنکه ویتامین دی مصرف کنید؟
اگر به یکی از سولات فوق پاسخ مثبت داده‌اید این به معنای آن نیست که شما مبتلا به پوکی استخوان هستید. پاسخ مثبت به این سوال‌ها به معنای آن است که عوامل زمینه‌ساز پوکی استخوان در شما وجود دارند؛ بنابراین برای پیشگیری از آن و احتمالا مصرف مکمل ویتامین دی و کلسیم یا بررسی‌های پزشکی با پزشک مشورت کنید.
منبع: جام جم آنلاین
لینک مرتبط: کمبود ویتامین D مردان را تهاجمی تر می کند؟!
ارتباط کمبود ویتامین D مادر و ابتلای نوزاد به ام اس در بزرگسالی