درگذشته، بیشتر تحقیقات دارویی روی داوطلب مرد انجام می‌گرفت درنتیجه در چگونگی واکنش زنان به برخی از انواع داروها کمتر اظهار نظر می شد .در این مطلب به نقل از Reader’s Digest، بر اهمیت تولید داروهای مبتنی بر جنسیت که تاثیر مناسب روی هر دو جنس می‌گذارد، تاکید شده است .
تکامل پزشکی مبتنی بر جنسیت:
برای سال ها ، تحقیقات پزشکی انجام شده تقریباً منحصر به مردان بوده است . در برخی از موارد دلیل این امر محافظت از زنان بود که طی تحقیق باردار می‌شدند و در موارد دیگر نیز چرخه‌های قاعدگی مانع از شرکت آن ها در تحقیق می شد؛ زیرا در پی تغییرات هورمونی و شیمیایی، ارزیابی صحیح نتایج امکان پذیر نبود. این امر در نهایت باعث شد به تاثیرگذاری دارو برزنان در طول چرخه قاعدگی توجه نشود .حتی امروزه، برای دوسوم بیماری‌هایی که روی هر دو جنس تأثیر می‌گذارد، بین مردان مطالعه و بیشتر داروها روی مردان آزمایش می شود. پزشکی مبتنی بر جنسیت در دهه 1970 مورد توجه قرار گرفت ، اما فقط در دهه ۹۰ بود که این موضوع به‌طور گسترده‌ای مطرح شد . در مورد بیماری‌های زنان مانند سرطان سینه و پوکی استخوان ،مردان به‌عنوان داوطلب انتخاب نمی‌شدند . درنتیجه تشخیص دادن این نوع بیماری‌ها که در مردان نیز ظاهر می‌شد متخصصان را با مشکل مواجه می کرد در این زمان، بالاخره علم پزشکی از اثرات داروهای مختلف در زنان و مردان به‌طور کامل آگاه شد.نتایج بررسی که در سال 2001 انجام گرفت، نشان داد که 11 درصد از موارد بستری شدن زنان، به دلیل تجویز کردن داروهای نادرست بوده است.
چرا تأثیر دارو در مردان وزنان متفاوت است:
فیزیک و آناتومی :
اگرچه ازنظر جسمی بیشتر زنان کوچک‌تر از مردان هستند اما به همان اندازه دارو دریافت می‌کنند. به بیان دیگر دوز بالاتری از دارو وارد بدن آن‌ها می‌شود.
اختلاف در چگونگی فرایند بدن:
کلیه نقش حیاتی در پاک کردن مواد سمی و داروهای اضافی از بدن را به عهده دارد. برخی مطالعات نشان می دهد که در زنان مسن عملکرد کلیه کاهش می یابد. از این رو برخی از زنان در معرض تراکم ماده فعال موجود در دارو قرار می‌گیرند. افزون بر آن ، آنزیم‌های موجود در آستر معده و کبد که بخشی از یک سیستم به نام “پ450” است و کمک می‌کند تا داروی اضافه موجود در بدن دفع شود ، در زنان و مردان تاثیر متفاوتی دارد.
میزان اسیدیته معده :
عملکرد سیستم دستگاه گوارش در مردان وزنان متفاوت است ؛ درنتیجه داروهای خوراکی می‌تواند تأثیری متفاوت روی هر جنسیت بگذارد.
در زنان، اسیدیته معده از مردان پایین‌تر است و این امر باعث تخلیه کندتر می‌شود. این بدان معناست که مواد فعال در دارو برای مدت طولانی‌تر در معده جذب می‌شود و روی زنان بیشتر از مردان تاثیر می‌گذارد.
اما داروها و اثرات متفاوت آن‌ها :
ضدافسردگی:
سروتونین نوعی داروی ضدافسردگی شناخته‌شده است، اما به‌طور طبیعی این هورمون در بدن زنان نسبت به مردان بیشتر تولید می شود. درنتیجه داروهای ضد افسرد گی با پایه سروتونین روی زنان مؤثرتر است. اما مردان، به داروی ضدافسردگی به نام ایمیپرامین واکنش بهتری نشان می‌دهند.
والیوم:
والیوم برای کاهش اضطراب استفاده می‌شود و اغلب در دوز مساوی به هر دو جنسیت تجویز می‌شود، اما بدن زنان نسبت به مردان سریع‌تر آن را پردازش می‌کند و از اثر آن کاسته می‌شود. علت این است که بالا بودن سطح استروژن در زنان روی آنزیمی به نامA43، که والیوم را می‌شکند تاثیر می گذارد. ازآن جاکه روند شکسته شدن والیوم در زنان سریع تر است، زنان نسبت به مردان نیاز به دوز بالاتر والیوم دارند.
داروهای بی‌خوابی با پایه زولپیدم:
بسیاری از زنان داوطلب که زولپیدم برای خواب مصرف کردند، دچار عوارض جانبی مانند هراس شب ،بیدار شدن، سردرد و … شدند.در سال 2013 پس از مطالعه این موضوع، FDA دستور داد دوز این دارو برای زنان به نصف کاهش پیدا کند. زیرا بدن زنان این دارو را کندتر پردازش می کند.
داروهای کاهنده کلسترول؛ استاتین:
این نوع دارو که به‌طور معمول برای کاهش دادن کلسترول بالا و اقدام پیشگیرانه برای بیماری‌های قلبی عروقی استفاده می‌شود، تنها برای مردان آزمایش‌شده است. مطالعات اخیر نشان داده است که این دارو خطر حمله قلبی را در مردان کاهش می‌دهد اما در زنان تاثیر آن به‌طور چشمگیری پایین‌تر است، حتی در مقایسه با مردان باسابقه بیماری قلبی.
آسپرین:
برخی از زنان به‌طور منظم از داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی NSAID برای پیش‌گیری از بیماری‌های قلبی عروقی ،استفاده می‌کنند درحالی‌که تمامی این داروها بین مردان مورد آزمایش قرارگرفته است. درواقع آسپرین از سیستم قلبی عروقی زنان همانند مردان حمایت نمی‌کند و بیشتر پزشکان دوز خیلی بالاتری را به بیماران زن تجویز می‌کنند. با این حال نتایج بررسی های اخیر نشان داده است که آسپرین از زنان در برابر سکته محافظت می‌کند.
بی‌حسی:
اگرچه موارد کمی از هوشیاری بیماران هنگام عمل، گزارش شده است اما تعداد زنانی که این تجربه را داشته اند سه برابر بیشتر از مردان است. پژوهشگران متوجه شده‌اند که هر دو جنس واکنش متفاوت به داروی بیهوشی نشان می‌دهند آن‌هم به علت توزیع چربی در بدن که بین مردان وزنان متفاوت است. به همین دلیل داروی بیهوشی که قابل‌حل در چربی است ، در مردان مؤثرتر است ، درحالی‌که داروی بیهوشی محلول در آب برای زنان مؤثرتر است .
مسکن:
درد و آستانه درد بین مردان وزنان متفاوت است و بررسی‌های کمی درباره تاثیر گذاری مسکن ها روی هر جنسیت انجام شده است.این جای نگرانی دارد زیرا این موضوع به‌طور مستقیم با تاثیر گذاری دارو و خطر اعتیاد ارتباط دارد. بررسی ها نشان داده است که با توجه به تفاوت روند سوخت و ساز در بدن مرد و زن ، مسکن‌ها روی زنان تاثیر بیشتری می‌گذارد.درنتیجه زنان نسبت به مردان نیاز به دوز کمتر تقریباً 30-40 درصد دارند.مردان نیز واکنش بهتری به داروهای NSAID نشان می‌دهند.
داروهای صرع:
تغییرات هورمونی که زنان در دوران قاعدگی تجربه می‌کنند تاثیر چشمگیری روی تاثیرگذاری داروها دارد.برای مثال، ممکن است پروژسترون سیستم پاک‌سازی را تسریع کند . در برخی از زنانی که به صرع مبتلا هستند، این هورمون می‌تواند قبل از قاعدگی به حملات صرع منجر شود. بعضی از زنان رابطه میان افزایش تعداد حملات و چرخه قاعدگی‌شان را تشخیص نمی‌دهند و حتی بسیاری از پزشکان در خصوص این موضوع از بیمار سؤال نمی‌کنند. درنتیجه، مهم‌ترین چیز این است که از هر نوع دارویی که مصرف می‌کنید آگاهی کافی به دست بیاورید. بدون مشورت با پزشک نیز هیچ دارویی مصرف نکنید.
منبع: روزنامه خراسان