دکتر نازلی نمازی، متخصص تغذیه و رژیم درمانی با اشاره به این که باید این موضوع از جهات مختلف مورد بررسی قرار گیرد می‌گوید در درجه اول باید دید فرد لاغر چه میزان غذا می‌خورد و سرعت غذا خوردن او چگونه است.
اغلب افراد لاغر در خوردن غذا کم‌سرعت هستند و مدت زمان زیادی را صرف خوردن میزان کم غذا می‌کنند و این در حالی است که بیشتر افراد چاق، سریع و در حجم بیشتری غذا می‌خورند.
این متخصص تصریح می‌کند آهسته غذا خوردن به مغز فرصت دریافت سیگنال سیری را می‌دهد و فرد نسبت به افرادی که سریع غذا می‌خورند زودتر احساس سیری می‌کند و نمی‌تواند در حجم زیادی غذا بخورد.
بنابراین ممکن است تعداد دفعات مصرف غذا در افراد لاغر زیاد و حجم غذای مصرفی و کالری دریافتی در هر وعده کمتر از دیگران باشد. در نتیجه، مشاهده این که برخی افراد که دائم در حال غذا خوردن هستند، اما لاغرند می‌تواند سبب برداشت اشتباهی از این مسأله شود .
دکتر نمازی به علت دیگر لاغری اشاره می‌کند و می‌گوید ممکن است افراد لاغر دارای برنامه غذایی منظمی نباشند و فقط یک یا دو روز در هفته غذای نسبتا زیادی دریافت کنند و در سایر روزهای هفته کالری دریافتی‌شان کمتر باشد. بنابراین مشاهده پرخوری فرد در یک مقطع زمانی کوتاه نیز نمی‌تواند ملاک مناسبی برای قضاوت باشد .
سوخت و ساز زیاد دلیل موجه لاغری
اما مواردی وجود دارد که فرد روزانه کالری زیادی دریافت می‌کند، اما لاغر است. این متخصص رژیم درمانی در این خصوص می‌گوید در این وضعیت چندین علت احتمالی را می‌توان پیشنهاد کرد که با بررسی‌های بیشتر می‌توان به علت اصلی لاغری پی برد .
ژنتیک یکی از عوامل مهم در وزن‌گیری است که در کنار سایر عوامل محیطی (الگوی غذایی و فعالیت بدنی) می‌تواند سبب لاغری یا چاقی فرد شود. مثلا افرادی که سابقه خانوادگی چاقی دارند باید بیشتر از سایر افراد مراقب تغذیه خود باشند.
یکی از عوامل تاثیر گذار دیگر در وزن، میزان سوخت و ساز یا متابولیسم پایه بدن است. متابولیسم پایه به میزانی از انرژی گفته می‌شود که بدن برای انجام فعالیت‌های روزمره (ضربان قلب، تنفس، حفظ دمای بدن و…) به آن نیاز دارد. بر این اساس هرچه میزان سوخت و ساز پایه بدن بیشتر باشد، فرد کمتر دچار افزایش وزن خواهد شد .
عوامل تاثیرگذار بر سوخت و ساز بدن
عوامل مختلفی در افزایش یا کاهش سوخت و ساز بدن دخیل هستند که عبارتند از سن، جنس، فعالیت بدنی، وضعیت هورمونی، دما و برخی از مواد غذایی است که مهم‌ترین عامل افزایش دهنده سوخت و ساز، فعالیت بدنی زیاد است.
دکتر نمازی می‌افزاید در سنین پایین میزان متابولیسم پایه بدن زیاد است و با افزایش سن از میزان سوخت و ساز کم می‌شود. جنسیت هم در این موضوع تاثیر زیادی دارد. در مردان به دلیل این که دارای توده عضلانی بیشتر و توده چربی کمتری نسبت به زنان هستند، میزان سوخت و ساز بالاتر است. به‌طور مثال ممکن است مرد خانه خیلی بیشتر از همسرش غذا بخورد، اما افزایش وزن کمتری نسبت به او داشته باشد .
وقتی لاغری، بیماری می‌شود
وقتی به‌رغم دریافت کافی مواد غذایی فرد وزن نمی‌گیرد و بتدریج شادابی‌اش را از دست می‌دهد می‌توان به وجود بیماری در او مشکوک شد. دکتر نمازی با اشاره به این موضوع می‌گوید شایعترین علت لاغری سریع و ناگهانی می‌تواند استرس و تنش‌های روحی باشد.
به گفته این متخصص اگر فردی نتواند شرایط استرس‌زا را در محیط کاری یا زندگی شخصی‌اش مدیریت کند، مشکلات روحی مانند استرس و اضطراب زیاد او را دچار مشکلات جسمی مانند لاغری سریع و ناگهانی می‌کند. این نوع لاغری میان افرادی که از افسردگی رنج می‌برند نیز وجود دارد.
در ضمن برخی بیماری‌ها ازجمله پرکاری غده تیروئید، بیماری‌های انگلی و اختلالات گوارشی نیز می‌تواند عامل بروز لاغری باشد که با انجام مشاوره و آزمایشات مربوط مشکل مشخص و مورد بررسی قرار خواهد گرفت. این متخصص تاکید می‌کند وضعیت هورمونی ازجمله پرکاری تیروئید یکی از دلایل اصلی کاهش وزن است و باید در این خصوص آزمایشات دقیق تری انجام شود.
سیده زهرا حسینی، کارشناس ارشد علوم بهداشتی و تغذیه در این خصوص به جام‌جم می‌گوید: علاوه بر بیماری‌هایی مانند افسردگی، بیماری التهاب روده، سیلیاک، سندرم نقص ایمنی اکتسابی (ایدز) و پرکاری تیروئید که همگی می‌تواند سبب کاهش وزن شود باید دانست مصرف برخی داروها نیز می‌تواند فرد را با داشتن یک برنامه غذایی متعادل و متنوع در معرض کاهش وزن قرار دهد.
به گفته حسینی، ریتالین یکی از داروهایی است که برای درمان بیش فعالی مورد استفاده قرار می‌گیرد و می‌تواند منجر به کاهش وزن و اختلال در رشد کودک شود. متفورمین که در کنترل قند بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 مورد استفاده قرار می‌گیرد نیز می‌تواند سبب کاهش وزن و لاغری شود.
البته داروهایی هم هستند که با ایجاد عارضه بی‌اشتهایی می‌تواند منجر به کاهش وزن شود که در گروه داروهای موثر در بیماری‌های ریوی، صرع، قلبی ـ عروقی و ضدافسردگی قرار دارند و برخی از انواع آنتی‌بیوتیک‌ها نیز از این جمله اند .
دیابت نوع 1 عامل لاغری در کودکان
لاغری می‌تواند دلایل دیگری هم داشته باشد. حسینی می‌گوید: بیماری‌هایی که با اختلال در بلع و جویدن، کاهش جذب مواد غذایی و حالت تهوع همراه باشند یا مصرف بیش از حد ملین‌ها نیز می‌تواند فرد را مستعد ابتلا به کاهش وزن کند.
سرطان هم یکی از بیماری‌هایی است که باعث بروز لاغری و کاهش وزن شدید می‌شود. تومورهای سرطانی برای دستیابی به مواد مغذی و بزرگ شدن، سوخت و ساز بدن را بالا می‌برند و به این ترتیب کاهش وزن را سرعت می‌دهند.
به گفته حسینی، دیابت نوع 1 می‌تواند یکی از عوامل کاهش وزن ناگهانی میان کودکان و نوجوانان باشد. این بیماری زمانی بروز می‌کند که به اندازه کافی انسولین در بدن تولید نمی‌شود تا قند (گلوکز) جذب سلول‌ها شود و از آنجا که بدن به اندازه کافی نمی‌تواند انرژی دریافت کند لاغر و لاغرتر می‌شود.
منبع: جام جم
لینک مرتبط: چگونه چاق شویم؟ +راهی برای چاقی صورت