در طبقه‌بندی علمی، بینی‌ها را با توجه به وضعیت نژادی به 3 گروه تقسیم می‌کنند:
1) بینی‌های آسیایی که بافت استخوانی کم و بدون برجستگی دارند؛
2) بینی‌های آفریقایی که پهن هستند و غضروف زیادی دارند و اصطلاحا به آن بینی گوشتی می‌گویند؛
3) بینی‌های خاورمیانه‌ای که اندازه بزرگ و پوست ضخیمی دارند.
با توجه به نوع اختلال نیز می‌توان بینی‌ها را دسته‌بندی کرد؛ به‌عنوان مثال، بینی‌های استخوانی قوزدار، بینی‌هایی که انحراف قابل‌مشاهده دارند و محور بینی به سمت چپ یا راست منحرف است یا بینی‌هایی که به دنبال ضربه دچار اختلالات ظاهری شدید هستند و به آن بینی پیچ‌دار می‌گویند.
در تعریف عامیانه، بینی‌ها به 2 گروه گوشتی و استخوانی تقسیم می‌شود؛ بینی‌های گوشتی که پوست ضخیم و چرب و غضروف ضعیفی دارند و بینی‌های استخوانی که دارای پوست‌های متوسط تا نازک و بافت غضروفی و استخوانی بالایی هستند یا اصطلاحا قوز دارند.
ممنوعیت مطلق برای جراحی بینی وجود ندارد اما نتیجه جراحی در اقلیتی از بیماران چندان موفقیت‌آمیز نیست و نتیجه بعد از عمل نسبت به قبل از آن چندان تفاوتی نمی‌کند. این افراد دارای پوست‌های ضخیم با آکنه‌های زیاد و پوست‌های چربی هستند یا غضروف‌های ضعیف و کمی دارند یا اینکه چند مرتبه عمل بینی انجام داده و رضایت نداشته‌اند و بافت بینی از نظر کفایت غضروف ضعیف شده و خونرسانی به بافت در صورت جراحی مجدد در معرض خطر است. این افراد بهتر است عمل جراحی بینی انجام ندهند. افرادی که مشکلات روان‌پزشکی دارند و دچار خودزشت‌انگاری بدن هستند یا به شدت وسواسی‌اند و از نظر خلقی ناپایدارند هم نباید اصلا جراحی بینی انجام دهند.
عمل زیبایی بینی بدون عارضه نیست
معمولا 90 درصد جراحی‌های بینی موفقیت‌آمیز است. با این حال این جراحی‌ها با عوارضی هم همراه است که برخی از آنها مربوط به خود عمل و برخی عوارض نامطلوب و غیر از عوارض خود عمل است. به‌عنوان مثال برخی افراد به دنبال عفونت، بافت بینی یا پوست بینی خود را از دست می‌دهند یا دچار عفونت‌های قابل‌توجه در بدن یا مننژیت می‌شوند. این عوارض شیوع پایینی دارد و در حد 1 تا 2 درصد است. یکی دیگر از عوارض نامطلوب جراحی بینی، نیاز به عمل مجدد است.
به‌طور کلی، 5 تا 15 درصد عمل‌های جراحی بینی نیازمند عمل مجدد هستند. در این افراد گرچه بینی از نظر ظاهری بهتر شده اما همچنان مشکلاتی دارد که باید اصلاح شود. بروز مشکلات ظاهری از نظر غیرقرینگی بینی یا اشکالات مربوط به ظاهر مثل افتادگی یا کج شدن قابل‌توجه بینی یا غیرقرینه بودن 2 سمت بینی به شکل چشمگیر که آناتومی طبیعی بینی را مخدوش می‌کند را هم نباید فراموش کرد.یک گروه دیگر هم عوارض تنفسی است و دلیل آن برداشته شدن بیش از حد غضروف یا داشتن پیش‌زمینه مشکلات تنفسی به‌دلیل سابقه پولیپ یا اگزماست که به دنبال عمل جراحی بینی تشدید می‌شود. این افراد معمولا دچار اختلالات کارکردی می‌شوند؛ یعنی ظاهر بینی‌شان مشکل چندانی ندارد اما کارکرد بینی که همان تنفس است، مخدوش می‌شود.
بینی گوشتی را می‌توان عمل کرد؟
افرادی که بینی گوشتی دارند، بهتر است عمل جراحی بینی انجام ندهند. البته در برخی افراد که بینی‌های گوشتی با غضروف قوی دارند می‌توان انتظار نتیجه خوبی داشت اما نتیجه عمل در بینی‌های گوشتی که پوست ضخیم و چرب و پرآکنه و غضروف ضعیفی دارند، در نهایت خوب نیست.
چه کسانی به رینوپلاستی نیاز دارند؟
جراحی زیبایی بینی کاملا سلیقه‌ای است. گاهی یک بینی چندان زیبا نیست اما خود فرد با آن مشکلی ندارد. در این شرایط هرگز فرد را تشویق نمی‌کنیم عمل جراحی بینی انجام دهد. برخی بینی‌ها انحرافات بسیار شدیدی دارند که این انحراف مشکل تنفسی مثل تنفس با دهان باز ایجاد می‌کند و فرد هنگام ورزش دچار اختلال تنفس می‌شود. این اختلال روی کیفیت زندگی فرد اثر منفی می‌گذارد. جراحی بینی در این شرایط، درمانی است. این گروه از افراد با عمل مرسوم بینی اصلاح نمی‌شوند و نیاز به عمل‌های توام اصلاح انحراف تیغه بینی دارند و پزشکان از تصمیم این گروه از افراد استقبال می‌کنند. پزشک در برابر افرادی که تنها مشکل جزیی ظاهری دارند، در مقام قضاوت برنمی‌آید. اگر انتظار واقع‌بینانه باشد پزشک با ارزیابی قبل از عمل سعی می‌کند به نحوی عمل را انجام دهد که فرد به نتیجه دلخواه برسد.
مراقبت‌های بعد از رینوپلاستی
بعد از عمل جراحی بینی در چند هفته اول فرد نباید فعالیت فیزیکی قابل‌توجهی داشته باشد و وسیله سنگین بلند کند. او باید از نور خورشید و حمام آفتاب بپرهیزد. در این شرایط فرد باید از بینی خود در برابر ضربه محافظت کند. شستشوی داخلی بینی نیز الزامی است. فرد باید از داروهای موضعی برای محل بخیه استفاده کند، عینک نزند، زیاد صحبت نکند و زیاد نخندد و در کل از عضلات صورت چندان استفاده نکند. هنگام خوابیدن باید به وضعیت دراز کشیدن توجه کند؛ یعنی نباید وضعیت نامناسبی داشته باشد که به بینی فشار آورد. شخص باید بین چند هفته تا 2 ماه، این مسائل را رعایت کند.
یک رینوپلاستی چقدر آب می‌خورد؟
چند سال پیش مطالعه‌ای در کشور انجام شد و رقم 80 هزار مورد جراحی زیبایی بینی را در سال اعلام کرد که به نظر منطقی می‌رسد. مراجع بین‌المللی معمولا به گزارشات بی‌پایه و اساس سایت‌ها و مجلات داخلی استناد می‌کنند که مستند نیست و تخمینی است. در مورد تعرفه‌ها هم باید گفت وقتی تعرفه‌ها در چارچوب طرح سلامت مصوب شد، قیمت جراحی زیبایی در مقایسه با قبل پایین‌تر آمد اما مخالفان این توجیه را داشتند که اگر طرح سلامت موافق عمل‌های جراحی زیبایی نیست باید قیمت آن را افزایش دهد تا در دسترس و ارزان نباشد ولی در عمل این اتفاق نیفتاد و بعد از طرح تحول سلامت، میانگین هزینه جراحی یا ثابت ماند یا کمتر شد.
چرا بینی شما از بینی دیگران بزرگ‌تر است؟
محققان انگلیسی موفق شدند ژن‌های دخیل در شکل بینی را شناسایی کنند.
به گفته پژوهشگران کالج لندن، 4 ژن در مورفولوژی بینی دخالت دارند:
-GLI3 که در رشد غضروف بینی و عرض سوراخ‌های بینی نقش دارد؛
-DCHS2 در نوک تیز یا پهن شدن بینی دخالت دارد؛
-RUNX2 در رشد استخوانی بینی و بزرگی آن نقش دارد؛ و
– PAX1
محققان پس از بررسی DNA 6 هزار و 275 فرد اروپایی، آمریکای جنوبی و آفریقایی توانستند به نقش هر ژن در ایجاد تغییرات در بینی پی ببرند. به گفته محققان، محیطی که انسان در آن زندگی می‌کند به شدت بر شکل بینی تاثیر می‌گذارد.
به‌عنوان مثال بینی اروپایی‌ها به‌دلیل آب و هوای سرد و خشکی که دارند، استخوانی و کشیده است. شناسایی ژن‌های دخیل در تغییر بینی نیز محققان را یک قدم به کشف این موضوع نزدیک‌تر کرد که چرا انسان‌ها دچار اختلالات ژنتیکی و در پی آن تغییرات در مورفولوژی صورت شده‌اند؟
دکتر حسام جهاندیده
فلوشیپ جراحی بینی و سینوس
منبع: هفته نامه سلامت