مقدار هورمون‌ها را ارتباطات پیچیده اعضای دستگاه درون‌ریز با هم و با دستگاه عصبی تنظیم می‌کنند. در واقع هورمون‌ها، مسئولیت تمامی کارکردهای بدن از ایجاد میل جنسی تا سوخت‌وساز بدن و تقویت و سلامت استخوان‌ها را به عهده دارند. درحالی‌بدن تحت تاثیر ده‌ها هرمون قرار دارد اما برخی از مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از: انسولین، تستوسترون، استروژن و پروژسترون، کورتیزول.
مشکل این است که هورمون‌ها از چنان توازن ظریفی برخوردار هستند که اگر میزان آن‌ها کم یا زیاد شود، می‌تواند طیف وسیعی از علائم را در بدن به‌وجود آورند. در ادامه برخی از رایج‌ترین نشانه‌های عدم توازن هورمونی را می‌خوانید:
خستگی: احساس خستگی همیشگی با وجود داشتن خواب کافی، یکی از بارزترین نشانه‌های عدم توازن هورمونی است. چندین عامل می‌توانند موجب این مسئله باشند اما انسولین یکی از مهم‌ترین آن‌هاست. خبر خوش آنکه با تغییر در رژیم غذایی همچون کاهش استفاده از کربوهیدرات‌هایی همچون شکر و آرد سفید، کم کردن وزن و ورزش مرتب می‌توان سطح آن را به میزان عادی برگرداند و میزان قند خون را در وضعیت ثابت نگاه داشت.
مشکلات خواب: بی‌خوابی نیز علاوه بر خستگی، یک عارضه ناشی از عدم توازن هورمون‌هاست. این مسئله در مردان می‌تواند در نتیجه کاهش میزان تستوسترون و در زنان در نتیجه کاهش پروژسترون باشد. اگر چه هورمون‌درمانی در این زمینه موثر است اما روش‌های طبیعی دیگری نیز در این زمینه وجود دارد. میزان کم پروژسترون در زنان را می‌توان با برخی گیاهان مانند چستربری جبران کرد و در همین زمان گیاهانی نیز وجود دارند که به افزایش تستوسترون کمک می‌کنند.
کاهش میل جنسی: فقدان میل جنسی می‌تواند نشانه کمبود استروژن در زنان و کاهش تستوسترون در مردان باشد. استروژن در زمان یائسگی در زنان کاهش پیدا می‌کند. میزان تستوسترون در مردان نیز از 50 سالگی به بعد کاهش پیدا می‌کند و پدیده‌ای است که بسیاری از پزشکان آن را «یائسگی مردانه» نام می‌دهند. خبر خوب آنکه درمان‌های هورمونی می‌توانند جایگزین تستوسترون و استروژن شوند و کلینیک‌های بسیاری وجود دارند که می‌توانند علاوه بر پیشنهاد روش‌های طبیعی جایگزین، هورمون درمانی را نیز به بیماران ارائه دهند.
تعریق شبانه و گرگرفتگی: یکی از اولین نشانه‌های یائسگی در بسیاری از زنان پدیده تعریق‌های شبانه و گرگرفتگی است که دشواری‌های زیادی را هنگام خواب به وجود می‌آورد. این مسئله، نشانه‌ای از کاهش میزان استروژن است که با نزدیک شدن به فصل یائسگی در زنان رخ می‌دهد. خوشبختانه درمان‌های هورمونی می‌تواند این عدم توازن را تصحیح کند. برخی از زنان از روش‌های گیاهی همچون کوهوش سیاه به این منظور استفاده می‌کنند.
حافظه ضعیف و عدم تمرکز: اگر شما هم دائما وسایلتان همچون کیف دستی یا کیف پولتان را فراموش می‌کند و مشکلاتی در زمینه تمرکز در کار دارید، این عوامل می‌توانند نشانه‌هایی از عدم توازن هورمونی به‌خصوص در زمینه کورتیزول باشند. اگر شما هم زمانی طولانی‌ای دچار استرس بوده‌اید، غدد فوق کلیه شما خسته شده و دیگر نمی‌توانند به میزان کافی کورتیزول تولید کند و هنگامی که میزان کورتیزول پایین باشد، عملکردهای شناختی مغز همچون حافظه و تمرکز دچار افت می‌شود.
مشکلات احساسی: اضطراب، تحریک پذیری، افسردگی و نوسانات خلقی از علائم معمول عدم تعادل هورمونی به ویژه در خصوص بالا بودن یا پایین بودن میزان پروژسترون و استروژن در بدن هستند. درمان‌های هورمونی می‌توانند این نقصان را پوشش دهند. البته کاهش وزن می‌تواند به تنظیم سطح استروژن بالا کمک کند. در این مورد نیز بسیاری از زنان از روش‌های گیاهی همچون استفاده از کوهوش سیاه بهره می‌برند.
افزایش وزن: افزایش وزن به ویژه در ناحیه شکمی، یکی از مشکلات رایج و خسته‌کننده در بسیاری از افراد بزرگسال به شمار می رود. در حالی‌که هورمون‌های زیادی می‌توانند در این زمینه نقش بازی کنند اما اولین متهمان این پرونده انسولین و کورتیزول هستند. هنگامی که سطح این هورمون‌ها بالا باشد، این پیام به بدن داده می شود که احتیاج به قند دارد و باید آن را به شکل چربی ذخیره کند. مدیریت استرس (روش‌هایی همچون مراقبه، یوگا و تمرین تنفس عمیق) هم می‌تواند سطح کورتیزول را پایین آورده و وزن را کاهش دهد؛ تغییرات در وزن و رژیم غذایی هم می‌تواند موجب کاهش میزان انسولین شود و کاهش وزن را آسان‌تر کند.
اگر شما هر کدام از عوامل مطرح شده در بالا را دارید، حتما آن‌ها را به اطلاع پزشکتان برسانید. خبر خوش آنکه نقصان‌هایی که در میزان هورمون‌های بدن وجود دارند به راحتی قابل تشخیص (از طریق تست بزاق یا تست خون) و درمان هستند.
منبع: روزنامه سپید