مدت‌‌هاست مسئولان خبر از کاهش آمار ازدواج می‌دهند و عده‌ای این کاهش را دلیل تغییر اهداف زندگی دختران و معیارهای آنها برای ازدواج می‌دانند و با اصطلاح سخت‌گرفتن در مورد این معیارها صحبت می‌کنند. این گروه عموماً بر این اعتقادند که گرایش دختران به دانشگاه و حضور اجتماعی آنها باعث بروز هویتی شده که امکان پذیرش هر مردی را در زندگی خود ندارند و همواره به دنبال فردی در سطح خود یا حتی بالاتر هستند و به دلیل پیچیدگی‌های راه پیشرفت پسران از جمله تحصیلات، سربازی، اشتغال و درآمد مناسب، دختران با داشتن جایگاه مناسب نمی‌توانند با همتایان خود ازدواج کنند. حال سؤال اینجاست که مرد ایده‌آل و مرد مناسب ازدواج از نظر دختران چه ویژگی‌هایی دارد؟
شکل‌گیری ارزش‌های مادی برای ازدواج
همسر ایده‌آل به معنای تصوری که جوانان از ویژگیهای فرد موردنظرشان جهت ازدواج در ذهن خود می‌سازند، به کار می‌رود. در واقع وقتی از معیارهای ازدواج صحبت می‌کنیم، منظور همان تصورات ذهنی فرد از همسر مطلوبش است. دکتر شیرین احمدنیا؛ جامعه‌شناس و عضو هیأت مدیره انجمن جامعه‌شناسی ایران در مورد تحقیقی در سطح تهران در رابطه با معیار ازدواج جوانان تصریح کرد که هم دختران و هم پسران ظاهر و ثروت را در اولویت‌ها مطرح می‌کردند. ارزش‌های مادی در هر دو جنسیت شکل گرفته است. در این پژوهش معیارهای ایده‌آل برای ازدواج را پرسیدم و همه افراد ابعاد معنوی، صداقت، ایمان و پاکدامنی را بیان کردند، اما در عمل برای پسران در درجه اول زیبایی ظاهری و در رتبه‌های بعدی ثروت دختر اهمیت داشت و دختران ثروت را در اولویت قرار می‌دادند و ظاهر را در اولویت دوم می‌گذاشتند.
مردان نیز برای زنان ابژه جنسی شده‌اند
از طرفی دکتر وحید شالچی، عضو هیأت علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی معتقد است که امروزه زنان هم فاعلیت‌شان زیاد شده است. البته تاحدی هم فرهنگ جهانی به این سو حرکت کرده است. فیلم‌ها یا تبلیغات بازرگانی را که نگاه کنیم، برخلاف دهه‌های گذشته که صرفاً زن در مقام ابژه جنسی قرار می‌گرفت، مرد هم در مقام ابژه جنسی قرار می‌گیرد. این امر نشان می‌دهد که زنان هم در حوزه عمومی هر چه بیشتر به مردان به‌عنوان یک ابژه جنسی نگاه می‌کنند. همین نگاه باعث شده مردان هم سعی داشته باشند ابژه‌های جنسی خوبی برای زنان باشند. مثلاً بخشی از اقبال گسترده پسرهای ایرانی به بدنسازی ناشی از همین نگاه جنسی زنان به مردان است.
اخلاق، مهم‌ترین معیار دختران
همانطور که نتایج تحقیقات احمدنیا نشان می‌داد، زمانی که معیارهای ازدواج پرسیده می‌شود همه افراد ابعاد معنوی را بیان می‌کنند اما بسیاری از دختران معقدند این معیارها صرفاً برای همسر مناسب بیان می‌شود و طبیعتاً مرد ایده‌آل ویژگیهای بسیار برتری دارد.
منصوره، 33 ساله و دارای مدرک کارشناسی ریاضی محض است. او در مورد ویژگیهای مورد نظرش برای انتخاب همسر مناسب می‌گوید: «مهربون، صمیمی، محکم (طوری که بشه بهش تکیه کرد)، خوش‌رو، شوخ، اهل مدارا، صبور و هرچه خوبی را داشته باشد. از نظر ظاهر تا حد معمول باشد که به دل بشیند».
ترلان، ٢٢ ساله، معلم و دانشجوی ژنتیک معتقد است: «از نظر خلقیات آدمیزاد ناخودآگاه تمام حسن‌های رفتاری را دوست دارد؛ مهر و محبت، ادب و نزاکت، صبر و شکیبایی (دیر عصبانی شدن) مخصوصاً این‌که پدر من به‌خاطر دیابت زود عصبانی می‌شود و این قضیه در ذهنم پررنگه، تعادل روانی، صداقت، انجام دادن واجبات مثل خودم نه کمتر نه خیلی بیشتر و جدی‌تر (در حد نماز و روزه)».
در زمینه خلقیات تأکید بسیاری از دختران روی عصبی نبودن مرد است. سونا، 32 ساله، دارای مدرک کارشناسی ارشد آموزش زبان آلمانی می‌گوید: «مرد باید تا حدی مهربون و صبور باشد. مرد عصبی به هیچ دردی نمی‌خورد. در هر شرایطی آداب معاشرت را رعایت کند».
فائزه 21 ساله هم معتقد است: «مرد باید صبور، مسئولیت‌پذیر، شجاع و انتقادپذیر باشه. عجول و لوس نباشه. صادق باشه؛ این‌که قبل از ازدواج چی بوده مهم نیست، ولی بعدش حتماً باید با هم صادق باشیم. متعهد باشه یعنی وقتی قولی داد، پاش بایسته، مثلاً همسرت قول می‌ده در سخت‌ترین لحظه‌ها کنارت باشه، ولی نباشع یعنی متعهد نبوده».
مردی که خیانت نکند
اهمیت موضوع خیانت نیز در صحبت‌های دختران شنیده می‌شود؛ به‌طوری‌که بهدخت 21 ساله و دانشجوی مهندسی عمران اهمیت ویژه‌ای برای تعهد قائل شده و می‌گوید: «در روزهایی که خیانت یک مسأله فراگیر شده این موضوع برایم از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. تا زمانی که مطمئن نشوم که به اصول اخلاقی پایبند نیست نمی‌توانم با مردی ازدواج کنم. بقیه موارد مثل شغل و درآمد و تحصیلات و خانواده در حد متوسط برایم قابل قبول است، فقط و فقط تعهد و پایبندی به مسائل اخلاقی‌اش برایم خاص و ویژه است».
تعاریف مختلف از وضعیت مالی متوسط
براساس پژوهش احمدنیا ثروت مهم‌ترین معیار ازدواج دختران در تهران شناخته شده است. در این رابطه بسیاری از دختران معتقدند وضعیت مالی و درآمدی مرد باید در حد متوسط باشد اما در بررسی‌های جدی‌تر تعریف متوسط از دید هرکدام متفاوت است.
ترلان، 22 ساله می‌گوید: «به نظرم اگر دختر در سطح متوسط مالی بزرگ شده پسر هم نباید از او کمتر باشد چون بعداً در زندگی توقعاتی در حد معمول دارد که اگر برآورده نشود، ناخودآگاه تأثیر منفی می‌گذارد. ایده‌آل از نظر مالی برای من در همین حد است».
حوریه، 25 ساله و شاغل نیز معتقد است: «مرد باید از شرایط کاری متعادل و بیمه برخوردار باشد و ظاهری متناسب داشته باشد. چون الان در جامعه این موارد همه‌گیر شده و معمولاً کار و ظاهر را در کنار هم قبول می‌کنند». سونا 32 ساله با تأکید بر این‌که بسیاری از زوج‌ها در ابتدای ازدواج ناخواسته صاحب فرزند می‌شوند، می‌گوید: «وضعیت مالی حداقل طوری باشد که بتواند زندگی خودش، همسرش و یک بچه را تأمین کند. مردی که نتواند خرج خودش و همسرش را بدهد، چطور می‌تواند بچه‌دار شود؟!»
تعریف زیبایی ظاهر از نظر دختران
ترلان 22 ساله ظاهر را جزو معیارهای ایده‌آل خود قرار نمی‌دهد. او می‌گوید: «از نظر ظاهر فکر می‌کنم جنس مذکر همین که به دل بشیند کافیست یا کمی جذابیت داشته باشد. به هر حال در ایده‌آل‌هایم هیچ‌وقت به جزئیات ظاهر توجه نکردم. بیشتر به خوش‌پوشی و مرتب بودن دقت کردم». اما سونا، 32 ساله خوش لباس و خوشتیپ بودن را برای ظاهر مرد مناسب می‌داند.
طاهره 26 ساله و کارمند بانک از ظاهر همسرش تنها قد بلند برایش ملاک است و می‌گوید: «هیچ‌وقت ظاهر برام مهم نبوده. چون خودم قد بلندی دارم تنها به قد بلند خواستگارانم توجه می‌کردم».
عدم دخالت خانواده مرد، معیاری قابل تأمل
بسیاری از دختران بر اهمیت ویژگیهای خانواده مرد در انتخاب همسر تأکید دارند و معتقدند دو خانواده باید با هم تناسب داشته باشند اما عموماً ترجیح می‌دهند خانواده در زندگی‌شان دخالتی نداشته باشد. فائزه 21 ساله می‌گوید: «خانواده فرد باید به شکلی باشند که در مسائل زناشویی دخالت نکنند و نظر ندهند. خلافکار نباشند. معتاد نباشند. از پسرشان حمایت مالی بکنند. عروس را واقعاً دوست داشته باشند نه ظاهری. بیشتر از وظیفه‌ام از من توقع نداشته باشند. مثلاً وظیفه ندارم در خانه‌شان کار کنم. وظیفه من همان وظایف شوهرم است».
ترلان، 22 ساله هم معتقد است: «خانواده همسرم از نظر تحصیلات و فرهنگ باید تقریباً هم‌کفه خانواده خودم باشند؛ مثلا اگر در خانواده ما مردسالاری است (نه به شکل زننده) مثل خانواده‌های سنتی، آنجا هم همین باشد. چون من یاد نگرفتم امور خانه را در دستم بگیرم و همیشه به‌عهده پدرم بوده و من تقریباً به سبک مادرم بزرگ شدم. خانواده منطقی و پرمحبتی داشته باشند. از نظر مذهبی هم به نظرم باید کاملاً مشابه باشیم یا حداقل تفاوت‌ها خیلی جزئی باشد».
بر اساس معیارهای تضمین‌کننده سلامت ازدواج کنید
به گزارش مهرخانه، شیرین احمدنیا معتقد است که نسل جوان انتخاب‌گرتر و فعالانه‌تر در مسیر زندگی خود تأثیرگذاری می‌کنند و در همسرگزینی دامنه انتخاب‌شان وسیع‌تر شده است. سطح سواد در جامعه ما در چند دهه اخیر برای هر دو جنس افزایش پیدا کرده، اما برای دختران شتاب بیشتری داشته است. از طرفی با ورود دختران به عرصه تحصیلات تکمیلی مواجه هستیم که به دلیل گسترش حضور دختران، حتی در برخی رشته‌ها مانند پزشکی سهمیه‌بندی قایل شده‌اند. بنابراین با نسل جدیدی از دختران مواجه هستیم که تحصیل‌کرده هستند و در نتیجه ایده‌آل‌های‌شان تغییر کرده است.
این جامعه‌شناس به توصیه در خصوص معیارهای صحیح ازدواج پرداخت و تصریح کرد که توصیه ما به ازدواج با شریک زندگی مناسب بر اساس معیارهای تضمین‌کننده سلامت افراد است. از هر کسی بپرسید که بهترین معیارهای ازدواج چیست، همه را به جز سلامت مطرح می‌کند. در حال حاضر باید نگران سلامت افرادی باشیم که در تجرد می‌مانند یا وارد رابطه‌های کاذب می‌شوند. نتایج پژوهش‌ها نشان داده است که افراد متأهل نسبت به افراد مجرد سالم‌تر هستند؛ زیرا انواع مکانیسم‌ها به سلامت کمک می‌کنند؛ البته در شرایطی که انتخاب درستی صورت گرفته باشد. باید کمک کنیم ازدواج‌ها با مبانی درستی انجام شود. در جامعه‌شناسی بر عوامل افزایش‌دهنده شانس موفقیت در ازدواج تأکید می‌کنیم تا با این روش آمار طلاق کاهش یابد. اگر می‌خواهیم با مسأله نسبت‌های فزآینده تجرد ناخواسته مقابله کنیم، باید فکر کنیم که چرا فرد تمایل به ازدواج ندارد و باید تلاش کنیم نگرش‌ها نسبت به ازدواج تغییر مثبت کند و ترس‌ها و نگرانی‌های فعلی از بین برود.
منبع: سلامت نیوز