امروزه با وجود توسعه جوامع شهری و حضور زنان در مشاغل مختلف اما هنوز بسیاری از زنان از زندگی در جوامع شهری احساس امنیت نمی‌کنند و به دلیل داشتن ویژگی‌های روحی و جسمی خاص همواره در معرض خطرات بسیاری هستند. زیرا جامعه به صورت جنسیت‌زده به زنان می‌نگرد به‌طوری‌که معمولا فضاها و اماکن عمومی برای اشتغال به مردان اختصاص دارد. برهمین‌اساس تصویر ذهنی زنان از محیط فیزیکی و فضاهای شهری همراه با ترس، احساس خطر، خشونت و فضاهای جنسیتی است که پیامد آن احساس ناامنی است.
در جوامع بشری امنیت و احساس امنیت با یکدیگر متفاوت است به‌طوری‌که مفهوم امنیت با جرم و مجازات و آسیب اجتماعی ارتباط پیدا می‌کند اما احساس امنیت، مفهومی ذهنی و انتزاعی دارد؛ به طوری که فرد از درون و ناخودآگاه باید از وجود امنیت احساس اطمینان داشته باشد و احساس امنیت به وجود شاخصهای امنیت ارتباطی ندارد.
متأسفانه فعالیت روزمره برخی زنان به دلیل احساس ناامنی در جامعه محدود شده است زیرا زنان تنها می‌توانند در اماکن خصوصی مشغول به کار شوند و در این فضا نیز امکان پیشرفت و مشارکت فعال اجتماعی آنها امکان‌پذیر نیست. امنیت در جامعه به معنای نداشتن دلهره و دغدغه، رهایی از تشویش، اضطراب و ترس است.
زهرا نژادبهرام، فعال زنان در این زمینه می‌گوید: موضوع امنیت را باید در دو بعد بررسی کنیم زیرا احساس امنیت با موضوع امنیت متفاوت است؛ به‌عنوان مثال ممکن است در جامعه شاخصهای امنیت موجود باشد اما باز هم فرد احساس امنیت نداشته باشد.
وی به شاخصه‌های امنیت اشاره کرده و معتقد است: میزان جرم و جنایت در شهر، میزان حضور نیروهای انتظامی در یک محدوده، میزان نیروهای رسیدگی‌کننده به جرائم مانند محاکم قضائی و انتظامی و ایجاد ظرفیت‌های لازم حقوقی و قانونی از جمله شاخصهای امنیت اجتماعی محسوب می‌شود. اما گاهی ممکن است با وجود همه این شاخص‌ها فرد همچنان احساس ناامنی داشته باشد.
نژادبهرام ادامه می‌دهد: احساس ناامنی یک حالت روحی و روانی برای افراد است که از نظر ساختاری در قالب امنیت تعریف نشده است اما امروزه در جامعه مدرن همه این مسائل را شاخصه امنیت در نظر می‌گیرند.
وی معتقد است: احساس امنیت در جامعه به معنای آن نیست که فرد را در خانه محبوس کنند بلکه به معنی آن است که فرد در زمان فعالیت و حرکت در جامعه از نگاه‌ها و حرف‌های تند و تیز و آزار‌دهنده در امان باشد. البته ممکن است از نظر قانونی نگاه‌کردن به لباس و اندام زن جرم محسوب نشود و موضوع قابل اثبات و شکایتی نیست اما گاهی همان نگاه تند زنان را آزار می‌دهد.
به گفته نژادبهرام، شاید بسیاری از شاخصهای امنیت اجتماعی در کشور ما موجود باشد اما هنوز هم بسیاری از زنان از زندگی در این جامعه احساس امنیت و آرامش ندارند. در جوامع پیشرفته احساس امنیت با وجود امنیت برابری نمی‌کند، بر همین اساس باید بپذیریم که کشور ما در موضوع امنیت زنان دچار ضعف است.
براساس این گزارش، باید بدانیم احساس امنیت یک حس درونی و ناخودآگاه در وجود افراد است که ابعاد مختلف بیرونی و درونی داشته و به میزان نظارت نیروهای انتظامی و وقوع جرم، ناامنی و… در یک جامعه اشاره دارد، همچنین با وجود شاخصهای امنیت در جوامع شهری هنوز هم بسیاری از زنان تصور می‌کنند جامعه از امنیت لازم برای زندگی و اشتغال آنان برخوردار نیست. به‌عنوان مثال پس از وقوع حوادث اسیدپاشی سال ٩٢ در اصفهان بسیاری از زنان هنوز هم از زندگی در این شهر احساس امنیت ندارند و حتی برخی از آنان کار و حرفه خود را رها و خود را در خانه محبوس کرده‌اند. بسیاری از زنان و دختران اصفهان در یک احساس روانی و اضطراب دائمی به‌سر می‌برند که این احساس ناامنی بر نحوه و میزان مشارکت اجتماعی و حتی هویت آنان نیز تأثیرات منفی داشته است.
راهکارها
احساس امنیت، آرامش و آسودگی خاطری است که هر جامعه‌ای وظیفه دارد برای جامعه و اعضای آن فراهم کند. در ادامه به برخی راهکارها که می‌تواند احساس امنیت زنان را نسبت به فضای عمومی پیرامونی‌شان افزایش دهد، اشاره می‌کنیم.
١- طراحی صحیح محیط و فضای شهری، چه آنها که مستقیما به جنسیت ارتباط دارد، چه آنها که اختصاص به جنسیت ندارد، در ایجاد احساس امنیت زنان در فضاهای عمومی تأثیر دارد. روشنایی مناسب، نبود فضاهای خالی که مانع دید می‌شود، حس دیده‌شدن و شنیده‌شدن، ارتقای حمل‌ونقل عمومی، طراحی صحیح مسیر کوچه‌ها و پیاده‌روها، مدیریت فضاهای غیرقابل دفاع یا زیرگذرها و پل‌ها، دسترسی و خواناکردن فضا از طریق علائم و نمادهای رمزی و… از ملاک‌های طراحی یک فضای امن است.
همچنین فضا بر اثر فعالیت‌هایی که در آن انجام می‌شود، ماهیت جنسیتی می‌یابد. فضا هم به نحو مادی و هم به نحو مفهومی و کاربردی، ساخته می‌شود. تصرف فیزیکی فضا و غلبه برخی رفتارها و مضامین مردانه متأثر از احساس قدرت در فضاهای عمومی باعث می‌شود که بازنمایی از آن فضاها ناامن و جنسیتی باشد. به‌عنوان مثال رفتارهای مردانه را نشستن و ایستادن آنان در معابر و پارک‌ها و اینکه زنان را به‌عنوان سوژه بصری تماشا می‌کنند، با این رویکرد می‌توان مطالعه کرد.
٢- حضور نظارت‌های قانونی در سطح شهر و دسترسی به نیروهای پلیس و امدادی می‌تواند موجب کاهش ترس، پیشگیری از وقوع جرم و ایجاد امنیت و آرامش شود. این نظارت که می‌تواند هم به شکل کنترل اجتماعی رسمی و هم غیررسمی اعمال شود، موجب احساس امنیت خواهد بود.
٣- روابط قدرت و جایگاه اجتماعی و اقتصادی هم در احساس امنیت تأثیرگذار است. بخشی از رابطه میان جنسیت و فضا از طریق روابط قدرت ساخته و تعریف می‌شود.
منبع: سلامت نیوز