حدود 1 ماه قبل، آقای مجید در حال جابه‌جا کردن سطل زباله خانه‌شان بود که ناگهان درد شدیدی در بند انگشت کوچک خود احساس کرد. این درد ناشی از بریدگی عمیق و در اثر برخورد با یک تیغ تیز بود. اطرافیان به او توصیه کردند خود را به درمانگاه برساند ولی او نپذیرفت. خلاصه با فشار ممتد روی زخم و نگه داشتن یک پارچه تمیز روی آن، بالاخره خون بند آمد و بعد از مدتی هم جوشگاه تشکیل شد اما تقریبا بعد از 1 ماه مشکل دیگری ایجاد شده است؛ انگشت آقای مجید متورم شده، به خوبی حرکت نمی‌کند و دچار تغییر شکل شده است. او به پزشک مراجعه کرد و پزشک احتمال عفونت را تایید کرد. در این مطلب، ایشان درباره علت این تغییر شکل و راه‌های برطرف کردن آن از متخصصان راهنمایی خواسته است. در ادامه نظر متخصصان را در این باره بخوانید.
وقتی زخمعفونت می‌کند…
در جراحت‌های عمیق، به‌خصوص در ناحیه بند انگشتان یا نزدیک به آن، ممکن است عضلات و تاندون‌ها آسیب ببینند. مهم‌ترین علت اختلال در حرکت بند انگشت، پارگی تاندون است. البته این موضوع را پزشک باید تایید کند.
در این مواقع معمولا بند انگشت به خوبی باز و بسته نمی‌شود و گاهی هم با درد همراه است ولی از آنجا که بریدگی عمیق بوده و بیمار به درمانگاه مراجعه نکرده و بریدگی هم در مکان بسیار آلوده‌ای ایجاد شده، احتمال عفونت زیاد است. میکروب‌های زیادی ممکن است باعث عفونت زخم شوند. میکروب‌های غیرمعمول و عفونت‌های قارچی در این مواقع بیشتر مطرح است. عفونت‌هایی که بعد از 1 ماه ایجاد می‌شوند، معمولا از نوع حاد نیستند. برای مشخص شدن نوع عفونت و درمان درست لازم است یک نمونه بافتی از ناحیه صدمه‌دیده گرفته شود. آزمایشگاه نوع عفونت را مشخص می‌کند. برای درمان نیز باید آنتی‌بیوتیک یا داروی ضدقارچ مناسب تجویز شود. البته در مورد سوژه «میزگرد زیبایی» این هفته بیشتر به نظر می‌رسد عضله و بافت نرم و تاندون آسیب دیده باشد. اگر محدوده حرکتی وجود دارد، ممکن است نیاز به ترمیم تاندون وجود داشته باشد ولی در غیر این صورت و منفی بودن جواب آزمایش بیمار باید حوصله به خرج دهد و صبر کند تا به مرور بافت ناحیه، بازسازی شود.
مورد مهم دیگری که باید به آن اشاره کنیم، نحوه درست برخورد با بریدگی‌های عمیق است. گاهی افراد سعی می‌کنند مشکل را با بند آوردن خون و بستن عضو حل کنند، در حالی که هر چه زخم‌ها عمیق‌تر باشند، احتمال بر جای گذاشتن جوشگاه‌های نامناسبشان هم بیشتر می‌شود و بدشکلی ایجاد شده را شاید نتوان به راحتی از بین برد.
توصیه می‌شود برای جلوگیری از حوادث این‌چنینی حتما در اولین فرصت به درمانگاه نزدیک خانه مراجعه شود. در درمانگاه زخم به خوبی شسته و استریل می‌شود و به‌عنوان پیشگیری معمولا آنتی‌بیوتیک تجویز خواهد شد. همچنین بخیه زدن باعث خوب جوش خوردن زخم می‌شود.
دکتر مسعود داوودی – عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم‌پزشکی بقیه‌ا…(عج)
کدام زخم‌ها به بخیه نیاز دارند؟
زمانی که متوجه شدیم بریدگی بیمار عمیق است و در اثر تماس با یک شیء آلوده ایجاد شده، زخم به مراقبت بیشتری نیاز دارد. در وهله اول، بیمار باید زخم را با سرم شستشوی فراوان یا آب زیاد بشوید. استفاده از بتادین نیز به استریل شدن زخم کمک می‌کند. اگر عمق بریدگی زیاد باشد، زخم باید با بخیه ترمیم شود. بخیه جلوی عفونت را می‌گیرد و کمک می‌کند زخم به شکل بهتری جوش بخورد. در غیر این صورت، احتمال به جا ماندن جوشگاه‌های بدشکل یا گوشت اضافه زیاد می‌شود و ممکن است اصلا شکل انگشت برای همیشه تغییر کند. البته اگر محدودیت حرکتی وجود داشته باشد، بهتر است بیمار با متخصص جراحی دست مشورت کند. حین بخیه رگ‌های باز و خونریزی‌دهنده نیز بسته می‌شوند و جلوی خونریزی گرفته خواهد شد. در بریدگی‌های سطحی و عمقی به‌خصوص زمانی که احتمال آلودگی هم زیاد است باید آنتی‌بیوتیک خوراکی یا موضعی برای بیمار تجویز شود.
بیمار تا ترمیم کامل زخم باید آن را تمیز نگه دارد و درصورت نیاز، پانسمان را تجدید کند. خوردن سبزی و میوه‌های تازه و مصرف کپسول روی و استفاده از پماد عسل در ترمیم بهتر زخم کمک‌کننده هستند.
دکتر امیرهوشنگ احسانی – عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم‌پزشکی تهران
وقتی تاندونپاره می‌شود…
گاهی کف دست یا پشت دست دچار بریدگی می‌شود. کف دست تاندون‌هایی وجود دارد که باعث خم شدن انگشتان می‌شوند. تاندون‌های پشت دست نیز موجب راست شدن انگشتان می‌شوند.
هر انگشت 2 تاندون دارد. انگشتان دست غیر از انگشتان شست دومفصلی هستند؛ مفصل بین انگشتی اول و مفصل بین انگشتی آخر. مفصل بند اول را تاندون سطحی و مفصل آخر یا انتهایی را تاندون خم‌کننده عمقی خم می‌کند. اگر در اثر بریدگی در کف دست یکی از این تاندون‌ها پاره شود، حرکت انگشت وابسته به آن تاندون تغییر می‌کند.
اگر آسیب در سطح پشتی دست باشد، بیمار در راست کردن انگشت دچار مشکل خواهد شد و اصطلاحا انگشت دست می‌افتد. پارگی در هر تاندونی (عمقی یا سطحی) باعث بروز علایم خاصی می‌شود. یک آزمایش ساده برای تشخیص پارگی تاندون، این است که به بیمار بگوییم دستش را مشت کند. در صورت آسیب به تاندون، انگشت مصدوم صاف می‌ماند و خم نمی‌شود.
اگر بیمار در همان ساعات اولیه مراجعه کند و ثابت شود که تاندون پاره شده، جراحی نیاز دارد. بعد از اینکه جراح تاندون را ترمیم کرد، بیمار وارد مرحله بازتوانی می‌شود. در صورتی که بیمار دیر، مثلا 4-3 هفته بعد مراجعه کند (بعضی از بیماران بعد از بریدگی متوجه کاهش حرکات انگشت نمی‌شوند) مساله ترمیم وارد مرحله دیگری می‌شود و جراحی به علت چسبندگی و جابجایی تاندون‌ها و… دشوارتر خواهد شد. جراحی 2 مرحله‌ای و پیچیده‌تر ولی نتیجه‌بخش است. در مرحله اول تاندون مصنوعی گذاشته می‌شود و نیاز به فیزیوتراپی و… است. در جراحی دوم یعنی بعد از چند ماه تاندون مصنوعی خارج می‌شود. بیمار 3 تا 4 ماه دیگر به بازتوانی نیاز دارد ولی توصیه ما به افرادی که دچار پارگی شدید در بند انگشتان کف دست یا روی دست شده‌اند این است که در همان مراحل اولیه به متخصص دست مراجعه کنند تا در صورت پارگی تاندون درمان هر چه زودتر آغاز شود.
دکتر فرید نجدمظهر – عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم‌پزشکی ایران
منبع: هفته نامه سلامت