دکترمحمد حسین صالحی سورمقی؛ دکترای فارماکوگنوزی
آلـو
داروشناختی و اثرات مهم آلو
بعضی از خواص آلو مربوط به فیبر آن است. فیبرها سرعت جذب مواد مغذی، به‌خصوص قندها را کاهش و میزان حساسیت انسولین را افزایش می‌دهند؛ به همین دلیل آلو باعث کاهش نسبی قند خون می‌شود. از طرفی، فیبرها توسط باکتری‌های روده بزرگ تخمیر شده و حجم مدفوع زیاد می‌شود و مواد سریع‌تر دفع می‌گردند. آلو همچنین حاوی مشتقاتی از «هیدروکسی فنیلیاتین» است که باعث تحریک عضلات روده بزرگ شده و به حرکت و سرعت دفع مدفوع کمک می‌کند. سوربیتول موجود در آلو که خاصیت ملین دارد، باعث مسهل بودن آلو می‌شود.
یکی دیگر از اثرات آلو، افزایش جذب آهن در بدن است که آن را مربوط به ویتامین C موجود در آلو می‌دانند. ویتامین C همچنین به افزایش مقاومت و ایمنی بدن کمک می‌کند و به‌خصوص در فصول سرد برای مقاومت در برابر سرماخوردگی و ابتلا به آنفلوآنزا مفید است.
آلو به علت داشتن پتاسیم کافی، در تنظیم فشار خون و سلامت قلب نقش مؤثری دارد. ترکیبات آنتی‌اکسیدانی و خنثی‌کننده رادیکال‌های آزاد آن به همراه آثار جالب آنتوسیانین‌ها و فلاونوئیدها سموم کبدی را خنثی و از آن حفاظت می‌کنند. بنابراین، آلو باعث عملکرد صحیح کبد و بسیاری از سوخت و سازهای بدن می‌شود.
یکی از خواص مهم آلوی تازه و خشک، خاصیت مسهلی قوی آن است. آلو به غیر از فیبر (الیاف) حاوی ماده‌ای به نام ایزاتین می‌باشد که از مسهل‌های قوی طبیعی است.
خاصیت ضد سرطان آلو به دلیل وجود ترکیبات آنتی‌اکسیدان، از جمله فلاونوئیدها، آنتوسیانین‌ها، ویتامین C و ترکیبات فنلی، ثابت شده است.
آلو به دلیل داشتن فیبر، پتاسیم و مقدار کمی سدیم، می‌تواندبه طور نسبی قند و فشار خون را کاهش دهد.
یکی دیگر از خواص آلو جلوگیری از کم‌خونی است. آلو حاوی ترکیبات آهن بوده و آلوی خشک منبع مناسب «آهن گیاهی» است؛ همچنین به دلیل داشتن ویتامین C، در جذب بیشتر آهن به بدن کمک می‌کند.
آلو مقوی معده، تنظیم‌کننده عمل دستگاه گوارش و هاضمه و حافظ کبد می‌باشد.
ویتامین C همچنین به بالا بردن مقاومت ایمنی بدن کمک می‌کند و بخصوص در فصول سرد برای مقاومت در برابر سرماخوردگی و ابتلا به آنفلوآنزا مفید می‌باشد.
آلو به علت داشتن پتاسیم کافی در تنظیم فشارخون و سلامت قلب نقش دارد. ترکیبات آنتی‌اکسیدان و خنثی‌کننده رادیکال‌های آزاد آلو به همراه آثار جالب آنتوسیانین‌ها و فلاونوئیدهای آلو باعث خنثی‌کردن سموم کبدی و حفاظت از کبد می‌شوند. در نتیجه باعث عملکرد صحیح کبد و بسیاری از سوخت و سازهای بدن می‌شود.
مهم‌ترین اثرات گزارش‌شده آلو
ضدپیری، آنتی‌اکسیدان، ضدتب، ضدویروس، ملین، مسهل، قابض، هضم‌کننده غذا، صفراآور و دارای خاصیت استروژنی.
احتیاط
با توجه به اینکه آلوی تازه و به‌خصوص خشک، حاوی اگزالات‌هاست، مصرف زیاد آن در افرادی که مشکلات کلیه و کیسه صفرا دارند، توصیه نمی‌شود. همچنین با توجه به اینکه آلو دارای طبیعت سرد می‌باشد، افراد سردمزاج باید در مصرف آن اعتدال را رعایت کنند.
بنفشـه سه‌رنگ
داروشناختی و اثرات مهم
بسیاری از افراد بنفشه سه‌رنگ را به عنوان یک گیاه زینتی می‌کارند و از زیبایی آن استفاده می‌کنند و افراد کمی از خواص دارویی و باارزش این گونه از بنفشه آگاهی دارند.
از بنفشه سه‌رنگ در طب سنتی و عامیانه ملل مختلف در انواع بیماری‌ها، از جمله بیماری‌های تنفسی مانند برونشیت، آسم، سیاه‌سرفه، زکام و علائم دیگر سرماخوردگی و تنفسی استفاده می‌شده است. همچنین، به صورت خوراکی یا موضعی برای درمان بیماری‌های پوستی (مانند اگزما، سبوره، زردزخم وآکنه)، روماتیسم، ورم مثانه و دفع دردناکی ادرار حاصل از آن، شب‌ادراری، بی‌خوابی، آرتریت و سفت شدن رگ‌ها به کار می‌رفت.
یکی دیگر از موارد استفاده این گیاه که سالیان دراز معمول بوده، به عنوان ادرارآور، معرق، آرامبخش و تسکین‌دهنده است. چون بنفشه سه‌رنگ دارای موسیلاژ می‌باشد، خاصیت ضد سرفه دارد. همچنین، اثر پاک و تصفیه‌کننده خون را برای آن قائل بوده‌اند.
این گیاه به خاطر وجود اسید سالی‌سیلیک و روتین، ضد التهاب و ضد درد است. همچنین روتین موجود در آن باعث مقاومت جدار مویرگ‌ها شده و از پارگی و خون‌مردگی آنها جلوگیری می‌کند.
در پژوهش‌های جدید خاصیت آنتی اکسیدانی و ضد پیری بنفشه سه‌رنگ تا حدی به اثبات رسیده و اثر ضد میکروبی آن مورد تأیید قرار گرفته است. این گیاه همچنین خاصیت مسهلی دارد.
نام بنفشه سه‌رنگ در دارونامه بعضی کشورها، از جمله آمریکا، وجود دارد و از آن بیشتر در فرآورده‌های پوستی (اگزما) و تنفسی (برونشیت) استفاده می‌شود.
مهم‌ترین اثرات گزارش‌شده بنفشه سه‌رنگ
ضد درد، ضد التهاب، آنتی اکسیدان، ضدعفونی‌کننده، ملین، مسهل، معرق، ادرارآور، تهوع‌آور، خلط‌آور، محرک متابولیسم، مسکن، کرم‌کش و مرهم زخم.
طریقه و میزان مصرف بنفشه سه‌رنگ
برگ‌ها و گل‌های جوان گیاه را می‌توان به صورت خام یا پخته و یا در سوپ استفاده کرد. همچنین، گل‌ها را در سالاد و برگ گیاه را می‌توان به صورت چای مصرف کرد.
دم‌کرده: می‌توان روزانه سه بار، 1 تا 4 گرم گیاه خشک را به صورت چای دم کرد و مصرف نمود.
تنتور: از تنتور آن که اکثراً به صورت صنعتی تهیه می‌شود، می‌توان هر نوبت 2 تا 4 میلی لیتر استفاده و این میزان را تا روزی سه بار تکرار کرد.
احتیاط
مصرف این گیاه در کودکان زیر 2 سال توصیه نمی‌شود.
مصرف طولانی‌مدت این گیاه می‌تواند موجب عوارض پوستی گردد.
مصرف مقدار زیاد این گیاه ممکن است باعث اسهال شود.
مصرف در حاملگی و شیردهی بهتر است با مشورت پزشک صورت گیرد.
توت سفید
موارد استفاده برگ توت سفید
برگ توت سفید غذای خوبی برای کرم ابریشم و حیواناتی نظیر گاو و گوسفند است. همچنین، به صورت خشک به عنوان علوفه برای فصول خشک مصرف می‌شود. میوه توت در بعضی کشورها در طب سنتی چین برای رفع یبوست استفاده می‌شود و خشک‌شده آن (توت خشک) برای افراد دیابتی مناسب است.
در بررسی‌های آزمایشگاهی، برگ توت باعث کاهش قند خون در حیوانات آزمایشگاهی شده و در تحقیقات دیگری، چربی خون را پایین آورده است.
مهم‌ترین اثرات گزارش‌شده توت سفید
ضد درد، ضد پیری، ضد باکتری، ضد التهاب، آنتی‌اکسیدان، ضد تب، خنثی‌کننده رادیکال‌های آزاد، ضد سرطان خون، ضد اسپاسم، معرق، ادرارآور، کاهش‌دهنده قند خون، پایین‌آورنده فشار خون، ملین، خلط‌آور، قارچ‌کش، مسهل، شیرافزا، مسکن و کرم‌کش.
طریقه و میزان مصرف توت سفید
مخلوط 6 تا 12 گرم ریشه، 3 تا 12 گرم برگ و 30 تا 60 گرم شاخه را به صورت جوشانده یا عصاره می‌توان استفاده کرد. میوه، 9 تا 15 گرم و شربت 2 تا 4 میلی‌لیتر در روز می‌تواند مصرف شود.