داروهای سنگ‌ساز را بشناسیم؟
کلیه تصفیه‌خانه بدن است و حجم خون و مایعات بدن را کنترل می‌کند و در عین حال با ترشحات هورمونی خود ادامه حیات را در بدن ما میسر می‌سازد. کلیه جایگاه فعال‌سازی ویتامین D نیز هست و از این طریق باعث استحکام بافت استخوان‌ها و مانع پوسیدگی آنها می‌شود. این قسمت از بدن هنگامی که روزه می‌گیرید یا برای مدت طولانی گرسنگی را تحمل می‌کنید به یاری کبد می‌شتابد و قندخون را می‌سازد، بنابراین حیات شما به کلیه‌ها‌ی‌تان وابسته است. اگر می‌خواهید کلیه‌هایی سالم تا پایان عمر داشته باشید، رعایت برخی موارد لازم است. برای مثال یکی از مواردی که باعث آسیب به کلیه‌ها می‌شود، مصرف مداوم و خودسرانه داروهاست. بنابراین افراد باید از مصرف هرگونه دارویی بدون مشورت با پزشک اجتناب کنند. مصرف طولانی‌مدت مسکن‌ها بدون درنظر گرفتن جنبه‌های مرتبط با سلامت می‌تواند کارکرد کلیه‌ها را با اختلال مواجه کند. در ضمن برای سلامت کلیه‌ها، مصرف مقادیر زیادی از مایعات توصیه می‌شود، مصرف مایعات به میزان کافی در عملکرد صحیح کلیه‌ها موثر است و به کارایی بهتر آنها یاری می‌رساند.
زنان بیشتر در خطر هستند
زنان بیشتر از مردان در معرض عفونت‌های ادراری هستند، به این علت که طول مجرای ادرار زنان خیلی کوتاه‌تر از طول مجرای ادراری مردان است و همین مسئله باعث می‌شود تا عفونت و میکروب‌های بیشتری از بیرون به راحتی از مجرای کوتاه خود را به مثانه برساند. بنابراین زنان بیشتر درمعرض عفونت‌های ادراری نسبت به مردان قرار دارند. درمورد دیگر بیماری‌ها لازم است گفته شود که یکسری دلایل ژنتیک و ارثی وجود دارد که برخی بیماری‌ها در مردان بیشتر است. به‌عنوان مثال انواع و اقسام سرطان‌های کلیه و مثانه، در مردان شایع‌تر است تا زنان اما زنان درمعرض عفونت بیشتری نسبت به مردان هستند. سنگ‌های دستگاه‌های ادراری هم در مردان شایع‌تر است اما بعد از یائسگی این خطر در زنان و مردان برابر می‌شود. قبل از آن به‌دلیل هورمون‌های جنسی مردانه در مردان سنگ‌ها شایع‌تر هستند. یکسری دلایل بر اثر مسائل ژنتیک و ارثی و یکسری دیگر به دلیل مسائل هورمونی هستند اما از نظر اکتسابی زنان بیشتر درمعرض عفونت‌های ادراری هستند.
چرا خانم‌ها باید بیشتر آب بنوشند؟
بعضی دیگر از سنگ‌ها به دلیل عفونت ایجاد می‌شوند که با قلیایی شدن محیط ادرار باعث بروز سنگ می‌شوند که این مسئله در زنان بیشتر دیده می‌شود و زنان در این مسئله بیشتر تهدید می‌شوند که لازمه مراقبت بیشتری است. مصرف هرچه بیشتر نوشیدنی‌ها به دلیل اینکه نوشیدنی‌ها حجم ادرار را بالا می‌برند که درنهایت غلظت مواد حل شدنی را کمتر می‌کنند بسیار مفید است و مانع ایجاد سنگ می‌شوند، بهترین راه‌حل برای جلوگیری از ابتلا به این بیماری آب خالص است که از همه مواد دیگر بهتر است، مایعات دیگر هم اگر مواد مضر در آنها نباشد هیچ اشکالی ندارد به‌عنوان مثال آب گریپ‌فروت به‌علت اکسید زیادی که دارد اصلا مفید نیست اما دلستر و ماءالشعیر به‌علت اینکه مواد قندی زیادی ندارند مضر نیستند و می‌توان از آنها استفاده کرد.
این روش به همه توصیه نمی‌شود
یک تصور عمومی در جامعه وجود دارد آن هم این است که هر کس که به سنگ کلیه مبتلا شد باید طناب بزند و ورزش سنگین کند اما طناب زدن و فعالیت کردن بیشتر برای کسانی مفید است که در معرض خطر هستند یعنی ذرات سنگ تشکیل شده است و تحرک می‌تواند بهتر آنها را دفع کند ولی مایعات و نوشیدنی‌ها برای جلوگیری از ابتلا به سنگ کلیه مفیدتر است. پس به کسانی که در مرحله سنگ‌ریزه هستند یا اصلا سنگ‌ریزه هم ندارند تحرک و ورزش بسیار توصیه می‌شود زیرا ورزش بهترین راه‌حل برای پیشگیری از این مسئله است، به خصوص در افرادی که در این مسئله مستعد هستند.
آنتی‌بیوتیک بیش از حد ممنوع!
اگر هر فردی دو کلیه سالم داشته باشد در برابر مشکلات مقاوم خواهد بود و کمتر دچار مشکل خواهد شد اما کسانی که اختلال در کلیه دارند درمعرض خطر بیشتری هستند و بستگی به این دارد که میزان مقاومت کلیه در چه حد باشد، اما اینکه مصرف برخی داروها ممکن است کلیه را دچار مشکل کند بسیار نادر است ولی به هر حال در مواقعی چنین اتفاقی می‌افتد که دارو در حد بسیار بالا در فرد مصرف شود، در حد معمول هیچ مشکلی را به‌وجود نمی‌آورد. در برخی موارد بعضی از آنتی‌بیوتیک‌ها کلیه را دچار مشکل خواهد کرد، در صورتی که کلیه دچار اختلال باشد در این صورت این داروها روی کلیه اثرات منفی خواهد گذاشت و کلیه را دچار مشکل خواهد کرد که درنهایت باید با پزشک خود مشورت کنید در برخی موارد لیستی از داروها دارد که پزشک از شما می‌خواهد آنها را با دقت و در بعضی موارد اصلا مصرف نشود.
آیا سنگ‌های بی‌درد خطرناک‌ترند ؟
سنگ‌ها در دو دسته دارای علامت هستند؛ یک دسته اینکه بیمار بسیار اذیت می‌شود که شامل درد‌ها، سوزش ادرار، تهوع و گاه استفراغ است، بیماری که این علامت‌ها را در خود می‌بیند معمولا بیمار خوش‌شانسی خواهد بود به دلیل اینکه با دیدن این علائم به پزشک مراجعه کرده و اقدامات لازم برای درمان خود را شروع خواهد کرد، ولی دسته دیگر آن‌هایی هستند که بیمار خیلی متوجه بیماری و علائمی نخواهد شد که معمولا سنگ‌های بزرگ که تمام کلیه را در بر می‌گیرند و در برخی موارد باعث بسته شدن کامل مجرا می‌شوند، متاسفانه درد قابل توجهی را ایجاد نخواهند کرد و بیمار فقط یک احساس سنگینی معمولی در پهلوی خود خواهد داشت و این سنگ‌ها بسیار خطرناک‌تر از سنگ‌های دسته اول خواهند بود برای اینکه در این صورت بیمار به‌علت اینکه درد شدیدی را احساس نمی‌کند برای درمان خود به پزشک نیز مراجعه نخواهد کرد و در نتیجه انسداد این سنگ موجب از بین رفتن کلیه خواهد شد و در زمانی که فرد دچار نارسایی کلیه شود به پزشک مراجعه خواهد کرد.
ژنتیک هم مهم است!
توصیه می‌شود افراد نسبت به کلیه‌های خود حساس باشند و اگر درد یا سنگینی در پهلو‌های خود احساس کردند حتما به پزشک مراجعه کنند به‌خصوص کسانی که این مسئله در سابقه خانوادگی آنها وجود دارد زیرا کسانی که در خانواده خود افرادی را دارند که مبتلا به سنگ کلیه هستند احتمال بسیاری وجود دارد برای اینکه آنها نیز به این مسئله دچار شوند. سنگ می‌تواند هم درد ایجاد کند و هم می‌تواند نارسایی کلیه ایجاد کند و این مسئله بستگی به این دارد که بیمار به موقع و قبل از ایجاد مسئله به پزشک مراجعه کند. سابقه شخص و خانواده در این مسئله بسیار مهم و حائزاهمیت است و توصیه این است که اگر سابقه‌ای وجود دارد حتما موضوع را کاملا جدی بگیرند و پیگیری کنند و چنانچه اگر مشکلی وجود داشت زودتر از آن‌که به جای غیرقابل درمان بودن برسد، درمان شود.
پیشگیری از سنگ کلیه
مسئله مهم این است که اگر فردی دچار سنگ کلیه شد از سنگ‌سازی‌های بعدی کلیه بتواند جلوگیری کند در بعضی مواقع بعضی از سنگ‌ها وقتی دفع می‌شوند بیش از 50درصد تا 5سال آینده مجددا به این مسئله مبتلا خواهند شد و کلیه دوباره کار سنگ‌سازی خود را آغاز خواهد کرد. بهتر است این افراد سالانه کلیه‌های خود را چک کنند و با سونوگرافی‌های مختلف مراقب آن باشند تا ببینند سنگی به‌وجود آمده است یا خیر. اگر کسی سابقه بیش از دو بار سنگ‌سازی کلیه را دارد حتما باید غیر از خارج کردن سنگ برای درمان و پیشگیری از سنگ‌های بعدی اقدام کند که به همین دلیل این روزها مراکزی افتتاح شده که در آنجا رسالت و مسئولیتی غیر از این را ندارد که اگر کلیه افرادی که مکررا سنگ‌سازی می‌کند را بتوان در آنجا با انجام آزمایشات پیچیده‌ای که تقریبا انجام آن در کمتر جایی ممکن است، علت سنگ‌سازی را پیدا کرده و درصورت لازم برای پیشگیری از سنگ‌های بعدی را صورت داد.
توصیه‌هایی برای بهبود روند کار کلیه‌ها:
دفع سنگ با مایعات: نوشیدن 2 تا 3 لیتر آب در روز باعث رقیق شدن ادرار و دفع سنگ می‌شود.
مصرف سبزی‌ها: مصرف سبزی‌های فراوان از بروز سنگ کلیه جلوگیری می‌کند.
پرهیز از مصرف آب گریپ‌فروت: مصرف آب گریپ فروت احتمال ابتلا به بیماری سنگ کلیه را در افراد مستعد تا ۴۴درصد افزایش می‌دهد.
پرهیز از نمک اسید اگزالیک: از مصرف بیش از حد قهوه، چای، شکلات، آجیل، نوشابه، اسفناج، ریواس، توت‌فرنگی و سبوس گندم اجتناب کنید چراکه حاوی نمک اسید اگزالیک هستند.
منبع : مجله ی سیب سبز