چگونه افراد از افسردگی و شیدایی به خودکشی می رسند؟!

با توجه به مصرف الکل و  مواد مخدر انسان ها در زندگی روزمره خود گاهی دچار اختلالات عاطفی می شوند که افسردگی، اضطراب و استرس را در پی دارند.

فرشاد شیبانی، متخصص روانشناسی بالینی و مدرس دانشگاه، اظهار داشت: افراد درگیر اختلالات عاطفی که امروزه به “اختلال خلقی” معروف است دچار افسردگی یا شیدایی خفیف و کوتاه‌مدت و یا افسردگی‌ها یا شیدایی شدید می شوند.

دبیر کمیته دانشجویی سلامت روان و رسانه دانشگاه علوم پزشکی ایران با بیان اینکه اختلالات خلقی تمام وضعیت بیمار را تحت الشعاع قرار می دهد، عنوان کرد: اختلالات خلقی وضعیت هیجانی درونی فرد است که مقطع طولانی تری از زمان را در بر گرفته و نقش خود را بر جلوه های مختلف زندگی حکاکی کرده است.

وی ادامه داد: عاطفه، تظاهر خارجی هیجانات است و معمولا با کلام و فکر بیمار همراه است، به عنوان مثال ممکن است عاطفه یک فرد افسرده در پاسخ به شنیدن یک خبر خوش یا یک لطیفه تغییر کند اما خلق وی همچنان افسرده باقی بماند.

شیبانی با اشاره به رفتارهای فرد مبتلا به اختلالات دو قطبی تصریح کرد: یک فرد مبتلا به اختلال دو قطبی دارای رفتارهای متناقض توجیه‌ ناپذیر و غیرمعمولی هستند.

وی با بیان اینکه افراد اختلالات 2 قطبی به بیش فعالی دچار می شوند، گفت: افراد دوقطبی به علت افکار بسیار زیاد در ذهنشان گاهی در اوج غم و ناراحتی فرو می‌روند و به انزوا پناه می‌برند و برعکس دوره قبلی، بیش‌فعالی دچار رکود فعالیت و تکلم می‌شود و چیزی برای لذت بردن و خوشگذرانی او وجود ندارد.

این روانشناس بالینی درباره علائم این بیماری اظهار داشت: علائم بیماری اختلالات دو قطبی بستگی به خلق شما نسبت به افسردگی یا شیدایی بودن دارد.

وی با بیان اینکه در افراد افسرده تغییراتی ایجاد می شود، اضافه کرد: این بیماری دچار تغییراتی همچون احساس غم، نیاز به گریستن بدون هیچ دلیلی، از دست دادن تمایل و رغبت به همه چیز، عدم لذت بردن از چیزهایی که قبلا از آن لذت می بردید، از دست دادن اعتماد به نفس، احساس بی ارزشی و ناامیدی، زودرنجی و تحریک پذیری و فکر کردن به خودکشی، مشکل در شروع و به پایان رساندن کارها در افراد می شود.

شیبانی به تغییرات فکری در این بیماری اشاره کرد و افزود: تغییرات فکری همچون از دست دادن قدرت فکر کردن مثبت و امیدوارانه، از دست دادن قدرت تصمیم گیری حتی در موارد ساده، مشکل تمرکز کردن و تغییرات جسمی مانند کم شدن اشتها و وزن، مشکل خوابیدن، بیدار شدن زودتر از موقع، احساس خستگی کامل و یبوست در بیماران مبتلا به اختلالات دوقطبی بروز می کند.

وی درباره دلایل این بیماری تصریح کرد: تحقیقات نشان می‌دهد که منشا ارثی از دلایل اختلال دو قطبی است و ژن‌ها بیشتر از تربیت در این اختلال موثرند و حتی ممکن است مشکل در قسمتی از مغز که کنترل حالات روحی را بر عهده دارد، عامل این اختلالات باشد.

شیبانی به دیگر دلایل بروز بیماری دوقطبی اشاره کرد و یادآور شد: افسردگی، مصرف الکل و مواد مخدر، مصرف مدام داروها نیز از دیگر دلایل بروز بیماری دوقطبی محسوب می‌شوند.

وی بیان کرد: از هر 100 نفر یک نفر به اختلال دوقطبی مبتلا بوده و به طور کلی شیوع اختلال دوقطبی در زنان و مردان تقریبا به یک اندازه است.

شیبانی درباره بیماری های خلقی بیان کرد:  اختلال دوقطبی یکی از انواع بیماری های خلقی، است و از مشخصه این اختلال، تناوب دوره های شیدایی و افسردگی است به‌گونه‌ای که فرد بین دو قطب افسردگی و شیدایی (مانیا) جابجا می شود و به همین دلیل است که نام این اختلال را دوقطبی گذاشته اند. 

این متخصص روانشناسی بالینی ادامه داد: منظور از افسردگی فعالیت غمگینی افراطی و بدون علت موجه است که بر زندگی روزمره، فعالیت، ارزشیابی، قضاوت، هیجان، رفتار و شناخت فرد موثر است.

وی ادامه داد: افسردگی احساسی است که همه ما در طول زندگی آن را تجربه کرده ایم و به ما در شناخت و برخورد با مشکلات زندگی کمک می کند، اما در افسردگی بالینی یا اختلالات دوقطبی، احساس افسردگی بسیار شدیدتر است و برای مدت طولانی باقی می‌ماند و حتی انجام امور عادی زندگی را سخت یا غیر ممکن می‌سازد.

وی به اختلال شیدایی اشاره کرد و افزود: منظور از شیدایی در اختلال دوقطبی، هر فعالیتی است که به ایجاد لذت وافر منتهی می‌گردد و عواملی همچون هیجان، انگیزه، رفتار و شناخت فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

این روانشناس بالینی دربارهب یماری شیدایی یا مانیا اذعان داشت: شیدایی یک احساس خوشحالی، افزایش انرژی و خوش بینی بیش از اندازه است که در صورت شدت آن، فکر کردن و قضاوت شما را تحت تاثیر قرار می دهد و ممکن است باعث ایجاد تفکرات عجیب راجع به خود، تصمیمات نامطلوب و رفتار مضر و گاهی خطرناک در بیمار شود.

وی با اشاره به حالات روانی بیمار مبتلا به شیدایی عنوان کرد: بیماران دوقطبی شیدایی دچار تغییر حالات فکری، روانی، جسمی و رفتاری همچون سرخوشی بیش از حد ،عصبانی شدن، طرح ایده های جدید و مهیج، پریدن از یک ایده یه ایده دیگر، شنیدن صداهایی که افراد دیگر نمی‌شنوند، بی میل یا ناتوانی در خوابیدن، برنامه ریزی های بلند پروازانه و غیر واقعی بسیار فعال و پر جنب و جوش و حرف زدن سریع می شوند.

وی درباره بیمارانی که در اواسط دوره شیدایی برای اولین بار به سر می‌برند، عنوان کرد: بیمار و خانواده اش ممکن است متوجه هیچ چیز غیر عادی نشوند که در این حالت فرد به تدریج در انجام امور روزمره و ارتباط با افراد دچار مشکل می شود.

وی به راهکارهای کاهش بیماری اختلال دوقطبی اشاره کرد و افزود: هیچ راه مطمئنی برای پیشگیری قطعی از بیماری اختلال دو قطبی وجود ندارد. با این وجود، درمان در اولین مراحل شروع علائم می توان به پیشگیری از این اختلال و یا دیگر شرایط سلامت روانی فرد کمک کند و چنانچه بیماری اختلال دوقطبی تشخیص داده شد می توان با تشخیص پزشک و مصرف دارو  از شدت یافتن بیماری پیشگیری کرد.

وی با بیان اینکه اختلال دوقطبی بسیار عودکننده است، بیان کرد: عدم درمان دارویی تبعات نامطلوب و گاه ناگواری در زندگی بیماران می گذارد به همین دلیل مصرف دارو یا داروها به مدت طولانی و در مواردی برای همیشه ادامه یابد و حتی پس از برطرف شدن کامل علایم بیماری و رسیدن به عملکرد شغلی، تحصیلی یا اجتماعی مطلوب، باز هم در بیشتر موارد لازم است که مصرف دارو برای تداوم بهبودی و ثبات کارکرد فرد ادامه پیدا کند.

این روانشناس بالینی با اشاره به اینکه تشخیص زودهنگام اختلال دوقطبی باعث در اختیار گرفتن کنترل بیماری می شود، اظهار داشت: تشخیص علائم هشداردهنده اولیه در این مرحله از مهمترین کارهایی است که باید جهت کنترل و استفاده از درمان های دارویی انجام شود که درمان شناختی رفتاری، خانواده درمانی و گروه درمانی از روش های دیگر روان درمانی بیماران دو قطبی به شمار می‌روند.

وی به درمان شناختی رفتاری اشاره کرد و اظهار داشت: یکی از شایع‌ترین نوع درمان فردی برای اختلال دوقطبی، درمان‌شناختی – رفتاری است که در این روش تمرکز بر روی رفتارهای منفی و جایگزینی آنها با رفتارهای سالم و مثبت صورت می‌گیرد. این روش کمک شایانی به شناسایی نوع بیماری می کند و همچنین راه های موثر جهت مدیریت مقابله با شرایط روانی ناراحت کننده و استرس را به شما آموزش می دهد.

وی درباره خانواده درمانی بیان کرد: این روش شامل تشکیل جلسات مشاوره با روانشناس به همراه اعضای خانواده است که در شناسایی و کاهش استرس در خانواده، برقراری ارتباط بهتر توسط خانواده در حل مشکلات نقش موثری را ایفا می کند.

شیبانی با بیان اینکه در گروه‌درمانی می توان با بیماران مشابه ارتباط برقرار کرد، اظهار داشت: این روش توانایی برقراری ارتباطات اجتماعی را در شما افزایش می دهد.

وی به سایر روش های درمانی اشاره کرد و افزود: شناسایی زود هنگام بیماری جهت جلوگیری از شدت یافتن علائم، درمان به موقع بیماری به منظور شناسایی و حل و فصل مشکلات روزمره افراد و روابط میان‌فردی آنها از راه های دیگر درمان بیماری دوقطبی است.

در نتیجه دوره‌های شیدایی از چند روز تا چند ماه به طول می‌انجامد و معمولاً در نوع شدید آن، بیمار مدت مدیدی بستری شده و مراقبت زیادی صورت می‌گیرد  که با فروکش کردن علائم آن معمولاً فرد به وضعیت قبل از بیماری بر می‌گردد. در چنین شرایطی بسیاری از بیماران تصور می‌کنند بیماری ریشه کن شده و دیگر نیازی به ادامه درمان نیست و درمان خود را قطع می‌کنند. این در حالی است که قطع زودهنگام خطر برگشت بیماری را در فرد تشدید می‌کند.