کلسترول نوعی مولکول از دسته چربی ها و نقش اصلی آن انعطاف بخشی و داد استحکام به سلول هاست. کلسترول در بیشتر بافت های بدن به ویژه بافت کبد وجود دارد و نقش مهمی در استحکام غشای سلولی و نیز تولید هورمون هایی چون کورتیزول و یا استروژن ایفا می کند. دو سوم کلسترول در سلول های کبد و یا روده تولید می شود و یک سوم آن از طریق مواد غذایی به بدن راه می یابد. کلسترول در خون حل نمی شود بلکه به وسیله ناقلینی به نام لیپوپروتئین در بدن جابه جا می شود.
**ال دی ال و اچ دی دل
لیپوپروتئین ها دو نوع هستند: ال دی ال و اچ دی ال. لیپوپروتئین ال دی ال که در اصطلاح به آن کلسترول بد می گویند روی دیواره رگ ها می نشیند و موجب تشکیل پلاک کلسترول می شود. پلاک کلسترول به مرور زمان موجب ضخیم شدن دیواره رگ ها و نازک و تنگ شدن مجرای عبور خون می شود. لیپوپروتئین اچ دی ال که به آن کلسترول خوب می گویند دیواره شریان ها را از کلسترول پاک و از انتقال آن به کبد جلوگیری می کند. هنگامی که میزان ال دی ال از اچ دی ال بالاتر باشد خطر انسداد عروق یا تصلب شرائین وجود دارد، در حالی که چنانچه میزان آن نسبت به اچ دی ال پائین تر باشد برای بدن مفید است.
عواملی چون مصرف سیگار و الکل و همچنین کم تحرکی و استرس در افزایش کلسترول بد در خون نقش دارند.
**عوارض افزایش کلسترول
به نظر دکتر ژان-میشل لوسرف، رئیس بخش تغذیه انستیتو پاستور در شهر لیل فرانسه مهم ترین خطر افزایش کلسترول، بروز بیماری های قلبی-عروقی و نیز حمله های مغزی است.
افزایش کلسترول خون هم برای زنان و هم برای مردان مضر است، اما هورمون زنانه استروژن از زنان در برابر عوارض بد کلسترول محافظت می کند. میزان استروژن خون در زنان پس از یائسگی کاهش و در نتیجه عوارض بد کلسترول افزایش می یابد. از این رو زنان باید به ویژه پس از یائسگی، مواظب میزان کلسترول خون خود باشند.
افزایش کلسترول باعث بروز تنگی عروق محیطی مانند شریان های دست و پا می شود که از عوارض آن درد شدید در این نقاط است.از دیگر عوارض افزایش کلسترول خون ابتلا به کبد چرب است زیرا کبد در معرض مستقیم رسوب چربی های اضافه خون قرار دارد.
**روش های درمانی کلسترول
کارشناسان علاوه بر درمان های دارویی چون استاتین بر اهمیت نقش تغذیه در کاهش کلسترول تاکید می کنند. استاتین یکی از داروهای کاهش دهنده کلسترول خون است که واکنش های شیمیایی که در کبد برای تولید کلسترول روی می دهد را متوقف می کند.
دکتر لوسرف معتقد است با انتخاب صحیح رژیم غذایی و تحرک کافی می توان از افزایش میزان کلسترول در خون جلوگیری کرد: مصرف مواد غذایی فیبردار، میوه جات و سبزی جات، آنتی اکسیدان ها، امگا 3، گوشت سفید به جای گوشت قرمز، مواد لبنی کم چرب، کاهش مصرف قند و شکر و پرهیز از خوردن غذاهای حاوی چربی های اشباع شده مثل فست فودها از بهترین روش های جلوگیری از تراکم چربی در خون هستند.
از نظر کارشناسان آمریکایی علم تغذیه حذف صبحانه از وعده های غذایی موجب تولید کلسترول نوع بد در خون می شود. افرادی که برای کاهش وزن، صبحانه را از برنامه غذایی خود حذف می کنند در بلند مدت بیش از دیگران در معرض خطر ابتلا به چربی خون، اضافه وزن و بیماری های قلبی-عروقی قرار می گیرند.
پزشکان و کارشناسان ورزش را روش ثابت شده ای برای کاهش کلسترول خون، افزایش کلسترول اچ دی ال و کاهش کلسترول ال دی ال می دانند. پیاده روی بهترین روش برای کنترل و کاهش کلسترول است و مدت و سرعت آن به میزان اثربخشی آن می افزاید.
12 ماده غذایی موثر در کاهش میزان کلسترول بد