آمار و ارقام نشان از افزایش سن امید به زندگی در کشور می دهد. امیدی که در زنان نمود بیشتری نسبت به مردان پیدا کرده است. چرا که به طور کلی، دسترسی به مراکز بهداشتی و درمانی، افزایش شاخص های بهداشتی، پیشگیری از بسیاری از بیماری ها، افزایش مراقبت ها زیاد شده است و به طور خاص میزان سطح سواد در زنان افزایش یافته است.
امید به زندگی، شاخص توسعه یافتگی
دکتر حسین حجت پناه، جامعه شناس و استاد دانشگاه در گفتگو با خبرنگار اجتماعی ایرنا، امید به زندگی را یکی از شاخصه های توسعه یافتگی در هر کشوری معرفی کرد و گفت: بر این اساس رسانه ها در برخی از کشورهای در حال توسعه سعی می کنند که بحث افزایش طول عمر و به عبارتی افزایش امید به زندگی را جزو دستاوردهای خود قرار دهند.
وی با اشاره به سرشماری سال 1390 که در آن متوسط سن امید به زندگی در زنان و مردان 73 سال اعلام شده است، کشور را دراین زمینه دچار تناقض هایی دانست و اضافه کرد: حدود سه سال بعد از این سرشماری سن امید به زندگی 75 سال اعلام شد و این افزایش طی مدت 2 سال با توجه به آمار فوتی ها همخوانی ندارد و دچار تناقص است.
این استاد دانشگاه با تاکید بر اهمیت راستی آزمایی آمارهای امید به زندگی توسط متخصصین ادامه داد: به دلیل شرایط حاکم بر روند توسعه جهانی، امید به زندگی در دنیا در حال افزایش است و کشور ما نیز در این رهگذر و تغییراتی که ایجاد شده از یک سو و تغییر در سبک زندگی، بهبود شرایط بهداشتی، افزایش سطح آموزش و تحصیلات از سویی دیگر و مهمتر از همه افزایش آگاهی زنان سن امید به زندگی در کشور افزایش پیدا کرده است.
حجت پناه با بیان اینکه اولین سرشماری در ایران در سال 1335 انجام شد، گفت: پس از این سال و طبق قانون مقرر شد هر ده سال یک بار سرشماری تکرار شود اما در طی این مدت با توجه به اقتضای جامعه در برخی مواقع هر 5 سال یک بار تکرار شد و نتایجی در این زمینه به دست آمد.
این جامعه شناس با بیان این موضوع که به دلایل مختلفی عمر ایرانی ها در گذشته کمتر از امروز بوده است، اضافه کرد: یکی از آن دلایل مسایل مربوط به نرخ بالای مرگ و میر مادران و نوزادان در گذشته بوده است . این در شرایطی است که امروزه افزایش آگاهی به مباحث بهداشتی تا حدودی ما را به آمار کشورهای توسعه یافته نزدیک کرده است.از طرفی پیشرفت در سطح تغذیه عمومی نسبت به گذشته از لحاظ شناسایی مواد مورد نیاز بدن و تامین ویتامین ها ضروری بدن به خصوص دوران قبل از انقلاب را می توان از عوامل امید به زندگی و افزایش میانگین امید به زندگی برشمرد.
وی با اشاره به اینکه در موازات افزایش امید به زندگی با کاهش نرخ باروری مواجه هستیم، ادامه داد: با توجه به کاهش نرخ باروری در کشور در دهه های آینده جامعه جوان به جامعه ای سالمند تبدیل می شوند که باید در این زمینه برنامه ریزی دقیق و جامعی صورت گیرد.
حجت پناه در این رابطه اضافه کرد: بر این اساس در سال 1420 متوسط تعداد سالمندان ایران از متوسط جهانی بیشتر خواهد شد بنابراین وقتی با افزایش سن امید به زندگی مواجه می شویم باید به پیامدهای آن توجه ویژه ای داشته باشیم.
او در این راستا به آمار موسسات بین المللی در خصوص افزایش سن امید به زندگی اشاره کرد و گفت: طبق این آمارها ایران رتبه 144 را در بین سایر کشورها به خود اختصاص داده است هرچند که بعضی از منابع داخلی رتبه 130 و یا 133 را جایگاه مناسبی برای ایران درنظر گرفته اند و از طرفی در سطح منطقه نیز رتبه 8 را به خود اختصاص داده ایم.
تهرانی ها بیشتر عمر می کنند
حجت پناه با اعلام این موضوع که امید به زندگی در کشور ما به طور یکسان توزیع نشده است، ادامه داد: تهران به دلیل برخورداری از امکانات، زیرساخت ها ، سخت افزارها ، نرم افزارها و توجه بیشتر مردم به امور درمانی، بیشترین آمار امید به زندگی را به خود اختصاص داده است. بعد از پایتخت، گیلان درجایگاه بعدی قرار دارد و کمترین سن امید به زندگی متعلق به ساکنان سیستان و بلوچستان است. از سویی دیگر زنان از مردان بیشتر و ساکنین مناطق شهری از ساکنین مناطق روستایی نیز بیشتر عمر می کنند.
وی در این زمینه ادامه داد: طبق تحقیقات صورت گرفته و بر اساس اطلاعات فوق هرچه دسترسی به مناطق درمان و آگاهی بخشی بیشتر باشد امید به زندگی در آن منطقه افزایش می یابد و شاید صحت این تحقیق را بتوانیم در افزایش سن امید به زندگی در پایتخت کشور شاهد باشیم.
این جامعه شناس به شرایط جغرافیایی کشور و توزیع عادلانه تر امکانات و جمعیت اشاره کرد و گفت: شرایط جغرافیایی و تاریخی نیمه غربی کشور به گونه ای است که جمعیت بیشتری را به نسبت نیمه شرقی در خود جای داده است. توزیع جمعیت در صورتی موفق است که افراد با میل و رضایت خود به مکان مورد نظر، مهاجرت کنند نه با بخشنامه ها و دستوراتی از مقامات بالا، چرا که این نوع توزیع جمعیت تاثیرگذار نیست و توزیعی که بر اساس دافعه مبدا باشد موفق نیست .
حجت پناه ادامه داد: توزیع جمعیتی موفق وموثر باید بر اساس جاذبه مقصد صورت گیرد. بنابراین باید برای برخی از شهرها و شهرستانها امکانات، زیرساخت ها و سخت افزارهای مناسب برای جذب جمعیت فراهم شود تا توزیع بهتر جمعیت صورت گیرد.
عمر زنان بیشتر از مردان است
حجت پناه با بیان اینکه بین سبک زندگی و کیفیت زندگی تفاوت وجود دارد به تعریف این دو مقوله پرداخت و گفت: سبک زندگی انتخاب راههای مختلف زندگی کردن از میان راههای گوناگون است و کیفیت زندگی که شاخص های متفاوتی دارد یک نوع طرز تفکر تلقی است که فرد چگونه زندگی اش را می گذراند و دو سطح خرد ( فردی و ذهنی ) و سطح کلان (اجتماعی و عینی ) می شود.
وی در ادامه این بحث و با اشاره به اینکه ساختار زیست شناسی زنان با مردان متفاوت است، اضافه کرد: وجدان جمعی، عرف و هنجارهای جامعه به گونه ای است که زنان کمتر از مردان به آلودگی های اجتماعی نظیر کشیدن سیگار، اعتیاد و یا مصرف مشروبات الکی گرفتار می شوند. از طرفی جامعه پذیری زنان به گونه ای است که مهارت های آنها را در برآورده کردن نیازهای خود بالا می برد و حتی آموزه های آنها حضورشان را در شرایط سخت، آسان می کند.
دستگاههای مسوول دست به کار شوند
سیدحسن موسوی چلک رییس انجمن مددکاران اجتماعی ایران با اشاره به افزایش سن امید به زندگی در دنیا گفت: شاخص امید به زندگی در ایران در چند سال اخیر روند صعودی داشته است و افزایش سطح خدمات بهداشتی و درمانی، افزایش سطح دسترسی به خدمات بهداشتی و درمانی، دسترسی به اطلاعات و اخبار، بالا رفتن سواد تغذیه ای و تغییر سبک زندگی از جمله دلایل افزایش سن امید به زندگی در ایران است.
این مددکار اجتماعی با تاکید بر اینکه روند افزایش امید به زندگی سریع نیست اما نباید فراموش کنیم که جریان دارد، اضافه کرد: از آنجا که دوران سالمندی از 60 سال شروع می شود و افزایش سن امید به زندگی ، سالمندی را افزایش می دهد باید با مدیریت و برنامه ریزی درست برای این گروه از جاممه برنامه های مناسبی تدوین شود.
موسوی چلک در همین راستا گفت: بر این اساس ضروری است سیاستگذاری ها و برنامه ریزی های لازم چه در تدوین و چه در اجرا صورت گیرد که یکی از مهمترین آنها فراهم کردن امکانات بهداشتی و معیشتی برای سالمندان است تا مشکلات آنها در دوران سالمندی کاهش یابد.
لینک مرتبط: کشف اکسیر جوانی با خوراکی های ساده!