به محض ورود غذا به سیستم گوارشی، کیسه صفرا، صفرای تولید شده را درون بخش بالایی روده کوچک (اثنی عشر) آزاد میکند. میزان صفرای وارد شده به روده کوچک متناسب با میزان چربی مصرف شده است. بعضی از مواد غذایی سبب تحریک کیسه صفرا میشوند که همراه با درد و سوزش است. گاهی اختلالات کیسه صفرا، مانند سنگ کیسه صفرا، با هیچ علامت اولیه ای همراه نیست. در صورت بزرگ شدن سنگ، عمل جراحی کیسه صفرا ضروری است. استفراغ، درد در ناحیه سمت راست بالای شکم، درد پس از وعدههای غذایی، عدم تحمل غذاهای چرب و از دست دادن اشتها، از مهمترین علائم اختلال در عملکرد کیسه صفرا یا سنگ کیسه صفرا محسوب میشوند.
مطالعات محققان آمریکایی نشان میدهد که برخی از مواد غذایی سبب تحریک کیسه صفرا و بروز مشکلاتی میشود. این مواد غذایی عبارتند از:
۱- گوشت پرچرب
مصرف گوشت پرچرب، سبب افزایش عملکرد کیسه صفرا و افزایش تولید صفرا میشود که این فرآیند با التهاب صفرا همراه است. مصرف ماهی و حبوبات به جای گوشت قرمز توصیه شده است.
۲- غذاهای سرخ شده
غذاهای سرخ شده و چرب سبب تحریک و التهاب کیسه صفرا میشوند.
۳- غذاهای اسیدی
مصرف زیاد غذاهای اسیدی مانند مرکبات و قهوه، علاوه بر تحریک و التهاب کیسه صفرا، روی معده نیز اثر مخربی دارند.
۴- محصولات لبنی پرچرب
محصولات لبنی پرچرب مانند خامه و شیر گاو، از مهمترین مواد تحریککننده کیسه صفرا هستند.
۵- غذاهای تصفیه شده
هر محصول تولید شده از آرد گندم و شکر تصفیه شده، مانند نان سفید، انواع شیرینی و پاستا، سبب تحریک کیسه صفرا میشود.
پزشکان توصیه میکنند که به محض احساس مشکل در ناحیه صفرا، به پزشک مراجعه شود و با محدود کردن مواد غذایی تحریککننده، علائم بیماری تا درمان جدی کنترل شود.
بیشتر غذاهای حیوانی مثل تخم مرغ، گوشت و شیر پرچرب و خامه سبب بالا رفتن چربی خون و کلسترول مضر خون میشوند. وقتی کلسترول خون بالا باشد جذب کلسترول در کبد بالاتر میرود و اشباع کلسترول در کیسه صفرا سبب تشکیل سنگهای دیگر میشود. روغنهای گیاهی نیز نسبت به کره و روغنهای حیوانی بهترند زیرا کلسترول ندارند. روغن آفتابگردان، سویا و روغن زیتون و روغن موجود در مغزها مثل
گردو و بادام کلسترول ندارد و مصرف آنها به این بیماران توصیه میشود. مصرف بیش از ۲ عدد تخم مرغ در هفته برای این افراد ممنوع است. چنین افرادی باید حتما شیر و ماست کم چرب را در برنامه غذایی خود قرار دهند. غذاهای سرخ کردنی و چرب، کنسرو ماهی، پنیر پیتزا و شیرینیهای خامه ای غذاهایی مضر برای این افراد محسوب میشوند، چون همان طور که در بالا ذکر شد مصرف غذاهای چرب سبب انقباضات مکرر و شدید کیسه صفرا میشود. نانهای سبوسدار و غلات نیز با داشتن فیبر زیاد و ویتامینهای B باید در رژیم غذایی این افراد گنجانده شود. سبوس و فیبر غذایی به صفرا متصل شده و به دفع آن از رودهها کمک میکند. دفع صفرا باعث میشود کبد برای ساخت صفرا از کلسترول خون برداشت کند و این خود باعث کاهش کلسترول خون و کاهش کلسترول صفرا میشود. مصرف ویتامینهای گروه B و اسید فولیک که در سبوس گندم و جگر وجود دارد سبب دفع چربیها از بدن میشود؛ البته در صورتی که کیسه صفرا تنبل شده باشد مصرف مقادیر کمیچربی با نظر پزشک به انقباضات آن کمک میکند. دسته دیگر از بیماران که علامتدار هستند و در ناحیه فوقانی و راست شکم احساس سنگینی و درد دارند یا علامت ندارند، اما به دلیل بیماری دیابت و شرایط خاص دیگر به دستور پزشک تحت عمل جراحی قرار میگیرند و کیسه صفرایشان برداشته میشود، پس از عمل تا مدت کوتاهی باید رژیم غذایی کم چرب را رعایت کنند، ولی پس از مدتی نیاز به رژیم غذایی خاصی ندارند و در انتخاب غذای خود آزادند.
رعایت رژیم غذایی پزشکان، بیماران مبتلا به سنگ کیسه صفرا را به ۲ دسته تقسیم میکنند. عده ای از بیماران هیچ گونه علائمیاز سنگ کیسه صفرا ندارند و طبق سونوگرافی که به منظور دیگری انجام میشود سنگ در کیسه صفرای آنها یافت میشود. اگر این بیماران دیابت یا شرایط خاص دیگری نداشته باشند به عمل جراحی نیاز ندارند، اما این بیماران باید در رژیم غذایی خود نکاتی را رعایت کنند.
منبع: روزنامه آرمان