شیوع شپش سر را جدی بگیریم!

خانم
اهری، مربی یکی از مهدهای کودک تبریز است، وی می‌گوید در چند ماه گذشته
چندین کودک مبتلا به این انگل را در مهدکودک شناسایی کرده‌اند و والدین
آنها را در جریان گذاشته اند.

وی می‌گوید: برخی
والدین با این مسئله به صورت صحیح برخورد می‌کنند و برخی یقه ما را
می‌گیرند، جواب ما نیز این است که زمانی‌که چندین کودک در یک محیط مشترک
گردهم جمع می‌شوند، امکان ابتلا و شیوع این انگل وجود دارد، حتی این مسئله
در کشورهای پیشرفته هم دیده می‌شود.

معاون یکی از
مدارس ابتدایی تبریز نیز می‌گوید: برخی از مدارس، مربی بهداشتی ندارند و
همین امر مشکلاتی در تشخیص و بررسی این بیماری در مدارس ایجاد کرده است.

وی
اضافه می‌کند: شیوع شپش در مدارس ربطی به بالا شهر و پایین شهر بودن مدرسه
ندارد، وقتی یکی از دانش‌آموزان به این انگل مبتلا می‌شود، زمینه ابتلای
دیگر همکلاسی‌ها و هم مدرسه‌ای های خود را ایجاد می‌کند.

“شپش
را نباید یک مشکل بهداشتی دانست، بلکه بیشتر یک مشکل فرهنگی است،  فرد
مبتلا اگر به جای خوددرمانی و پنهان درمانی به موقع به پزشک مراجعه و خود
را درمان کند و از اقدامات پیشگیرانه بهره ببرد، از انتقال آن به دیگران
جلوگیری می شود. ولی متاسفانه به علت کم توجهی، وقتی فردی مبتلا می شود، در
محیط مدرسه یا کار، به راحتی این حشره را به دیگری منتقل می کند و زمانی
فرد متوجه شپش سر می شود که دچار خارش های شدید شده است و چند ماه از
بیماری اش گذشته و ده ها نفر را مبتلا کرده است.”

اینها گفته ی دکتر تیمور حضرتیان، عضو هیئت علمی گروه انگل شناسی دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تبریز است.

وی
به خبرنگار ایسنا می‌گوید: شپش یا  Pediculus humanus یک انگل خونخوار
انسانی است، این انگل به رنگ خاکستری و اندازه آن  3-4 میلی متر می‌باشد،
سر نسبت به بدن کوچک و این موجود تخم مرغی شکل است.

وی
با بیان اینکه  شپش‌ها در سه گروه شپش سر، شپش بدن و شپش آنه دسته بندی
می‌شود، می‌افزاید: در سال‌های اخیر شپش سر شایع شده و متاسفانه شیوع آن در
جامعه دانش آموزی بیشتر است.

وی خاطرنشان
می‌کند: شپش سر انگلی است که روی پوست سر و موی انسان زندگی می کند و از
خون و لایه های سطحی پوست تغذیه می نماید. شپش سر با شپش بدن تفاوت دارد و
فقط در ناحیه سر دیده می شود، این شپش، تخم‌های خود را به ساقه مو
می‌چسباند، بعد از یک هفته تخم شپش باز شده و یک شپش جوان از آن بیرون
می‌آید. این شپش بعد از سه بار پوست‌اندازی بالغ می‌شود. این نوع شپش
معمولا در موهای پشت سر و گوش زیست کرده و در صورت افزایش تعداد این حشره
در تمام سر دیده می‌شود.

وی با اشاره به اینکه
شپش گاهی به موی ابرو و سبیل سرایت می کند، می افزاید:  انتقال از یک فرد
به فرد دیگر می تواند از طریق تماس مستقیم یا استفاده از وسائل شخصی دیگران
مثل شانه، کلاه، شال، حوله و روسری صورت گیرد. انتقال در افراد خانواده به
سرعت و سهولت رخ می دهد. ابتلا قبلی به شپش ایمنی ایجاد نمی کند. بنابراین
یک فرد ممکن است بیش از یکبار به بیماری مبتلا گردد.

وی
با بیان اینکه پیشرفت علم و افزایش مراقبت‌های بهداشتی افراد نتوانسته این
شپش را کنترل کند، ادامه می دهد: شیوع دوباره این شپش، دو دلیل دارد:
مراقبت‌های ما ضعیف بوده و یا حشره مقاوم شده  است.

تیموریان
 می‌گوید: در حال حاضر، برای شپش سر شامپوی پرکترین تجویز می‌شود که
متاسفانه شپش در برخی موارد به این دارو نیز مقاومت نشان می‌دهد.

وی
خاطرنشان می‌کند: برخی افراد به دلیل باورهای نادرست در هنگام ابتلا به
این شپش به پزشک مراجعه نمی‌کنند، چنین اشخاصی از درون معتقدند قصوری انجام
داده و نکات بهداشتی را رعایت نکرده‌اند که این بیماری مبتلا گشته‌اند، در
حالی که هرگز چنین نیست، حتی اگر فردی تمام نکات بهداشت فردی را رعایت کند
ولی شخص دیگری که حامل این انگل است بهداشت عمومی را رعایت نکند، احتمال
ابتلای شخص اول نیز وجود دارد.

وی یادآور می‌شود:
بزاق و ترشحات شپش سر محرک بوده و باعث خارش قابل توجه می شود اما تقریبا
همه افراد با اطلاع یافتن از وجود شپش سر در نزدیکان خود، ناگهان دچار خارش
سر می‌شوند! بنابراین طبیعی است که صرفا وجود خارش کافی نبوده ، لازمست که
معاینه و بررسی دقیق تری انجام شود خیلی از اوقات هم، مدرسه یا همسایگان
ممکن است شما را از وجود شپش در دانش آموزان مطلع کنند و لازمست که شما
خانواده خود را از این نظر بررسی نمایید.

وی در
خصوص بررسی وجود شپش در موی سر می‌گوید: به هر حال برای پیدا کردن تخم شپش
باید با حوصله تمام از یک گیجگاه به طرف مقابل، منطقه به منطقه مو را گشت و
بهتر است این کار زیر نور مناسب انجام شده و البته استفاده از یک ذره بین
هم می‌تواند کمک کننده باشد. ضمنا این دقت را هم باید معطوف داشت که نزدیکی
زیاد سر به فرد مورد معاینه ، می تواند باعث منتقل شدن شپش به سر فرد
معاینه کننده شود.

وی  ادامه می‌دهد: در مدارس
نیز باید در فواصل زمانی مشخص حداقل سه بار در سال، مراقبین سلامت،
دانش‌آموزان را معاینه و بررسی کنند، این بیماری در سنین مدرسه (۱۸-۷
سالگی) بسیار شایع تر از سنین دیگراست و در هر دو جنس مذکر و مؤنث دیده می
شود. هر چند در دختران به علت موهای بلند و پر حجم، بیشتر دیده می شود. این
بیماری اگر به مدت طولانی ادامه یابد ، احتمال گسترش آن به قسمت های دیگر
بدن وجود دارد.

وی با اشاره به اینکه در گذشته
راه نجات از دست شپش‌ها، تراشیدن موها از ته بود، اضافه می‌کند: مطالعات
علمی ثابت کرده است که تراشیدن  موی سر تاثیری در درمان فرد ندارد، ممکن
است درمان را تسهیل بکند ولی به تنهایی درمان محسوب نمی‌شود.

تیموریان
می‌گوید: امروزه شامپوهای ضد شپش همه جا در دسترس هستند. فرد شپش‌زده باید
یک دوره مشخص از این نوع شامپوها استفاده کند. این شامپوها به علت دارا
بودن ترکیبات شیمیایی بخصوص باعث مرگ شپش‌ها می‌شوند و به مرور زمان با حل
کردن کپسول تخم‌ها آنها را از مو جدا می‌کنند. شامپوهای ضد شپش از
شوینده‌های قوی به شمار می‌آیند و تا حدی نیز سمی هستند. اگر زخم‌های سر
زیاد باشد، استفاده از این نوع شامپوها می‌تواند تولید عفونت کند. بهتر است
قبل از استفاده حتما با پزشک مشورت شود.

وی با
تاکید بر استفاده صحیح از شامپوی پرمترین یادآور می‌شود: این شامپو سمی
بوده و نحوه استفاده از این دارو بدین شکل است که بعد از شستوی موی سر با
شامپوی معمولی، شامپوی پرمترین را باید به تمام موها مالیده و ده دقیقه صبر
کنیم، سپس شسته و در صورتی که با یک بار استفاده از این شامپو، مشکل حل
نشود یک هفته بعد تکرار شود. این شامپو تخم‌ها را از بین نمی‌برد . لذا بعد
از آن باید با محلول حاوی نسبت مساوی از سرکه و آب و با شانه ریز موها پاک
شوند.

عضو هیئت علمی دانگاه علوم پزشکی تبریز با
بیان اینکه تراشیدن موی سر کودک و دانش آموز به هیچ وجه توصیه نمی‌شود،
خاطرنشان می‌کند: این کار عزت نفس فرد را کاهش می‌دهد، به جای این‌کار
آموزش رعایت نکات بهداشتی فردی و همگانی به کودکان ضروری است.

وی
می‌افزاید: شامپوی لیندان نیز در گذشته مورد استفاده قرار می‌گرفت و این
سموم کلره سرطان‌زا تشخیص داده شده و استفاده از آنها توصیه نمی‌شود.

وی تاکید می‌کند: متاسفانه حشره تغییر سبک زندگی داده و نسبت به داروها مقاوم شده است.

وی
با بیان اینکه خوددرمانی و پنهان درمانی یک مشکل اساسی در مقابله با این
بیماری است، می‌گوید برخی افراد به دلیل برخی عقاید و باورهای اجتماعی غلط،
از مراجعه به پزشک خودداری می‌کنند، در صورتی که شپش موی سر درمان نشود
منجر به درموتید، عفونت‌های ثانویه گردد.

تیموریان
در پایان  می‌افزاید:  ·به خاطر داشته باشید اگر پس از دوبار درمان مجددا
به شپش سر مبتلا شدید ، این بدان معنی است که فرد مبتلای درمان نشده ای در
نزدیکی شما وجود دارد. بهر حال با ابتلای مجدد، دو دوره درمان مجدد هم
لازمست.

مهین داهیم، رئیس کارگروه سلامت جوانان،
نوجوانان و مدارس مرکز بهداشت استان نیز در گفت‌وگو با ایسنا می‌گوید:
کارشناسان به طور مرتب اقدام به بازدید و بررسی  از مدارس استان می‌کنند و
مدارسی که فاقد مربی بهداشت باشند، نیز مورد توجه ما قرار می‌گیرند.

وی
اضافه می‌کند: علاوه بر این، مربیان بهداشت و معلمان در دوره‌های
آموزش‌های ضمن خدمت در مرکز بهداشت استان شرکت می‌کنند و با بحث‌های
پیشگیرانه آن آشنا می‌شوند.

وی با بیان اینکه با
توجه به وضعیت مطلوب بهداشتی در استان ما نسبت به دیگر استان‌ها، درصد
ابتلا به شپش سر کمتر است، می‌گوید: تهیه و پخش کتابچه‌های آموزشی در بین
معلمان و مربیان بهداشت، و دانش آموزان از دیگر اقدامات انجام شده در مرکز
بهداشت استان است.

داهیم می‌افزاید: مهدهای کودک
گروه هدف ما نیستند، ولی در صورت درخواست اداره کل بهزیستی، کارشناسان
بهداشت محیط جلسات آموزشی غربالگری این بیماری و آموزش خانواده‌ها را در
مهدهای کودک شهرستان‌ها انجام می‌دهند.

وی با
اشاره به اینکه با آگاهی از نشانه‌ها و علائم این بیماری می‌توان با انجام
اقداماتی از شیوع و گسترش این بیماری جلوگیری کرد، گفت: با شستشوی لباس و
ملحفه در آب جوش، شستشوی مداوم و مستمر لباس‌ها و وسایل شخصی از جمله شانه و
برس می توان جهت درمان این بیماری اقدام کرد.

وی
همچنین در خصوص درمان این انگل به خبرنگار ایسنا می‌گوید: خوشبختانه
شامپوی “پرمترین” به مقدار کافی در مراکز بهداشتی استان وجود داشته و در
صورتی که مواردی در مدارس شناسایی شوند، دارو در اختیار آنها قرار می‌گیرد.

وی
یادآور می‌شود: در صورتی که در یکی از مدارس، در بیش از سه کلاس مواردی از
وجود شپش در موی سر دانش آموزان گزارش شود، کلیه دانش آموزان آن مدرسه
مورد بررسی قرار می‌گیرند و افراد مبتلا معاینه می‌شوند.