آیا بعد از سرطان می‌توان بچه‌دار شد؟

در دوران بارداری، مراقب این سه سرطان شایع باشید!
در سنین باروری ابتلا به یکسری از سرطان‌ها شایع‌تر است که گاهی اوقات این دسته از سرطان‌ها ممکن است با دوران بارداری تداخل داشته باشد. اولین سرطان شایع، سرطان پستان است که از هر 5هزار بارداری یک نفر را به خود درگیر می‌کند. دومین سرطان، تیروئید است که از هر 7هزار بارداری یک نفر به آن مبتلا می‌شود و سومین سرطان شایع، سرطان دهانه رحم است که از هر 8هزار نفر یک مورد را به خود اختصاص می‌دهد. این سه نوع سرطان جزء سرطان‌های شایعی هستند که ممکن است فرد در دوران بارداری درگیرش شود. درمورد درمان سرطان باید این نکته را همیشه به یاد داشته باشیم که یک درمان و تجویز کلی را نمی‌توان به همه اختصاص داد. هر فرد درمان منحصر به فرد خود را دارد و درمان فرد به فرد تعیین می‌شود. با این حال ممکن است برای برخی افراد سوال باشد که افراد باوجود چه سرطان‌هایی قادر به بارداری هستند و در صورت ابتلا به چه دسته از سرطان‌ها نمی‌توانند باردار شوند؟! به‌طور کلی مطرح کردن چنین سوالی درست و علمی نیست چراکه نمی‌توان در این زمینه سرطان‌ها را دسته‌بندی کرد. موضوع سرطان و بارداری مسئله‌ای نیست که بتوان برای همه افراد یک نسخه واحد و یکسان را تعیین کرد؛ اما رعایت کردن و دانستن یکسری نکات در این زمینه می‌تواند لازم و ضروری باشد. 

چه اقداماتی باید انجام داد؟
وقتی مادری در دوران بارداری به سرطان مبتلا می‌شود، اولین نکته‌ای را که یک متخصص باید به آن توجه کند این است که سرطان در چه مرحله‌ای است؟ بعد از مشخص شدن مرحله سرطان، باید تمایل مادر را نسبت به بارداری بسنجیم و بعد از آن باید مشخص شود که آیا با مشکل به‌وجود آمده می‌توان دوره بارداری را به پایان رساند یا ادامه دادن آن می‌تواند با عوارض همراه باشد؟! با این حال در دوران بارداری اگر سرطان تشخیص داده شود، در بیشتر مواقع اولویت‌مان سلامت مادر است.  در صورتی که با نوع پرخطر مواجه نباشیم، وضعیت جنین را لحاظ می‌کنیم که اقدامات تشخیصی را بعد از هفته 12 تا 14بارداری انجام می‌دهیم. البته ما معتقد هستیم که اگر سلامت مادر در خطر باشد اقدامات تشخیصی را باید انجام داد. همچنین با مادر صحبت‌های لازمه را انجام می‌دهیم و بیمار را از عوارض احتمالی آگاه می‌کنیم، بعد از آن تصمیم‌گیری را به‌عهده مادر می‌گذاریم. 

قدم اول بررسی سلامت و کیفیت خون
افرادی که مبتلا به سرطان می‌شوند فاکتورهای خونی‌شان با سایر افراد متفاوت است. همچنین در دوران بارداری هم فاکتورهای خونی یک فرد باردار با خانمی که در شرایط عادی به‌سر می‌برد، متفاوت است چراکه خون این افراد تمایل به لخته شدن یا همان آمبولی دارد. غیر از سرطان، خود مسئله بارداری هم لخته شدن خون را افزایش می‌دهد. برای همین باید به این دسته از مادران داروهایی تجویز شود که احتمال بروز این عارضه به حداقل برسد. 

بهترین راه تشخیص سرطان در دوران بارداری
در بارداری اگر مشکوک به سرطان باشیم بهترین روش انجام سونوگرافی تشخیصی است، چراکه اکثر روش‌های تصویربرداری تشخیصی مانند سی‌تی‌اسکن یا گرافی‌های ساده (عکسبرداری) میزان اشعه ایکس کمی دارند، لذا ثابت شده با انجام این روش‌ها لطمه‌ای به جنین وارد نمی‌شود. همچنین حین بارداری در صورت صلاحدید پزشک با استفاده از پوشش‌های مخصوص مانع از نفوذ اشعه قابل انجام است. اما روش MRI را توصیه نمی‌کنیم، اما اگر لازم و ضروری باشد، ترجیح بر این است که این کار بعد از سه ماهه دوم بارداری انجام شود. همچنین ترجیح بر این است که از ماده حاجب استفاده نشود چراکه این ماده در خون جفت تجمع پیدا می‌کند و ممکن است به جنین برسد.

بعد از درمان سرطان، می‌توان به بارداری فکر کرد؟!
مادرانی که قبل از بارداری با بیماری سرطان مقابله کرده‌اند و در این نبرد سخت پیروز شده‌اند، اگر قصد بارداری دارند باید قبل از هر اقدامی حتما با پزشک خود در این زمینه مشورت داشته باشند، چراکه در دوران مقابله با سرطان، قدرت باروری این افراد نسبت به افراد عادی کاهش پیدا می‌کند. برای همین ممکن است نیاز به روش‌های کمک باروری باشد. اما امروزه توصیه بر این است خانم‌هایی که هنوز ازدواج نکرده‌اند و قصد بارداری در آینده دارند اما متاسفانه به بیماری سرطان مبتلا شده‌اند قبل از شروع درمان این افراد به پزشک زنان مراجعه کنند، چراکه در صورت امکان متخصص زنان بافت تخمدان‌شان را برداشته و به‌صورت فریز در می‌آورد، اما دسته دیگری هستند که ازدواج کرده‌اند و قصد بارداری هم دارند اما قبل از بارداری با مشکل سرطان مواجه شده‌اند. پیشنهاد ما به این افراد انجماد جنین است. به این صورت که جنین‌ها را در خارج از رحم به صورت آزمایشگاهی تشکیل می‌دهیم. قبل از اقدامات شیمی‌درمانی و اشعه‌درمانی در افراد مبتلا به بیماری و متاهل، اقدام به بارداری خارج از محیط رحم و تشکیل جنین‌های متعدد، بهترین روش برای احتمال بارداری در آینده است. در خانم‌های مجرد هم که گفته شد از روش فریز کردن استفاده شده که بعد از انجام اقدامات مذکور درمان اصلی سرطان شروع می‌شود. 

احتمال بارداری طبیعی چقدر است؟
با این حال ممکن است خانمی بعد از پایان دوره درمانی سرطان بدون استفاده از تخمک‌های فریز شده باردار شود و دیگر نیازی به آن تخمک‌های فریز شده نباشد، اما به‌طور کلی اشعه‌درمانی در نوجوانی و جوانی باعث می‌شود حجم رحم کوچک شود. در کل بعد از پایان دوره درمان اگر مادر باردار شود، نوزادی که متولد می‌شود درمعرض افزایش ناهنجاری مادرزادی به‌دلیل مشکل گفته شده، نخواهد بود. تنها مشکلی که می‌تواند اشعه‌درمانی برای یک زن ایجاد کند، مشکل عدم باروری است و اگر مادری با‌وجود این کار باردار شود، دیگر مشکلی نه مادر و نه جنین را تهدید نخواهد کرد. البته باید به این نکته اشاره کنم که اشعه‌درمانی قبل از بارداری در آینده برای جنین مشکل‌ساز نخواهد بود. ممکن است مشکلات دیگری مانند زایمان زودرس را ایجاد کند که آن هم ناشی از کوچک شدن سایز رحم است.

سرطان دهانه رحم و بارداری
یکی از سرطان‌هایی که ممکن است خانم‌ها در دوران بارداری متوجه آن شوند، سرطان دهانه رحم است که از 8 هزار و 500 بارداری یک نفر ممکن است به آن مبتلا شود. به‌طور کلی ما به خانم‌هایی که قصد بارداری دارند، توصیه می‌کنیم تمام اقدامات قبل از بارداری را انجام دهند که یکی از مهم‌ترین این اقدامات انجام تست سرطان دهانه رحم یا همان پاپ‌اسمیر است. اما در برخی مواقع ممکن است فرد به‌صورت ناخواسته باردار شود و به‌همین دلیل اقدامات قبل از بارداری را انجام نداده باشد. با این حال برخی اوقات ممکن است یک خانم هم باردار و هم مبتلا به سرطان دهانه رحم شده باشد. ابتدا باید نوع سرطان را مشخص کرد چراکه سرطان‌ها انواع مختلف دارند. اگر از نوع وخیم و تهاجمی نباشد درمان می‌تواند به بعد از زایمان موکول شود، یعنی 6هفته بعد از زایمان می‌توان کارهای پرتودرمانی را شروع کرد. اما افرادی که سرطان‌های‌شان از نوع مهاجم باشد اگر در اوایل بارداری متوجه این مشکل شویم، باید بچه را سقط و درمان را شروع کرد. اما اگر در اواخر دوره بارداری یعنی نزدیک به زمان زایمان سرطان آن هم از نوع بدخیم تشخیص داده شود بازهم توصیه می‌شود 6هفته بعد از زایمان درمان سرطان شروع شود. در دوران بارداری به‌دلیل احتمال پاره شدن کیسه آب و سقط جنین نمی‌توانیم درمان حاد سرطان دهانه رحم را انجام دهیم چراکه ممکن است برای درمان قسمت زیادی از دهانه رحم را با تیغ جراحی برش دهیم که این کار ممکن است به جنین آسیب برساند.

نکته!
مادری که قبل از دوران بارداری به بیماری سرطان مبتلا بوده و توسط درمان‌های تجویز شده بهبود پیدا کرده، برای سلامت جنین در دوران بارداری نباید نگرانی داشته باشد، تنها مسئله نگران‌کننده عدم بارداری است که با روش‌های گفته شده می‌توان تاحد زیادی این مشکل را برطرف کرد. 

  سرطان رحم و بارداری
یکی دیگر از سرطان‌های زنانه سرطان رحم است که البته بیشتر در زنان بالای 40سال این سرطان دیده می‌شود. برای همین به‌ندرت در دوران بارداری مادری با این مشکل مواجه می‌شود. با این حال درصد کمی ممکن است این سرطان در مادران باردار که حدود سنی‌شان 37 الی 38 است، مشاهده شود اما بازهم تاکید می‌کنم که درصد ابتلا به این سرطان تا قبل از 40سالگی بسیار پایین است. با این حال در این مواقع سعی بر این است که براساس شرایط فعلی فرد تصمیم‌گیری درست را بگیریم. در بعضی مواقع باتوجه به شرایطی که مادر دارد، ممکن است نیاز باشد که جنین خارج شود و در برخی مواقع ممکن است تا زمان زایمان صبر کرد. 

سرطان تخمدان
سرطان تخمدان بیماری بدن مسن است برای همین نوع بدخیم آن بیشتر در سنین بعد از بارداری به وجود می‌آید و در دوران بارداری بیشتر با نوع خوش‌خیم آن مواجه هستیم. سرطان تخمدان آن هم از نوع خوش‌خیم با خطر مرگ برای فرد همراه نیست برای همین در صورت نیاز سه ماهه دوم بارداری می‌توان عمل جراحی را انجام داد.  

منبع: مجله ی سیب سبز