وقتی ترمز واکسن سرطان کشیده می شود

مرداد ماه امسال بود که پژوهشگاه فناوری‌های نوین علوم زیستی جهاددانشگاهی«ابن سینا» وابسته به جهاد دانشگاهی به مناسب سی و ششمین سالگرد تاسیس جهاد دانشگاهی اعلام کرد که این پژوهشگاه موفق به تولید واکسن پیشگیری و درمان سرطان شده است.

خبری که بازتاب فراوانی در رسانه ها داشت و حجت الله ربانی عضو هیات علمی و مجری این طرح نیز با تاکید بر این که ایمنی درمانی یک روش امن برای درمان سرطان است، اظهارکرد: هدف ما آن است که با تهیه و تولید یک واکسن به بدن آموزش دهیم که نسبت به رشد سلول‌های سرطانی هوشمندانه عمل کرده و رشد سلول های سرطانی را مهار نماید.

وی اعلام کرد: ما به دنبال آن هستیم که همانند برخی از بیماری‌ها که برای پیشگیری از ابتلا دارای واکسن هستند، برای پیشگیری از سرطان نیز یک واکسن تولید کنیم که از همان بدو تولد به نوزادان تزریق شود.

البته طرح برخی مسائل جدید در خصوص دستیابی به واکسن سرطان در ادامه مشخص کرد که نحوه اطلاع رسانی و تیترهای خبری برخی رسانه ها از این پروژه تحقیقاتی اغراق آمیز بوده است، به طوری که این واکسن محدود به سرطان سینه آنهم گرید یک و دو و نه برای همه سرطان ها بوده و دیگر این که روی موش ها آزمایش شده و تنها فاز حیوانی خود را سپری کرده است و به طور حتم برای کاربرد انسانی این واکسن نیازمند زمان بیشتر و انجام آزمایشات کامل تری است.
اما موضوعی که ذهن را به خود مشغول می کند، نحوه برخورد وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با این پروژه تحقیقاتی است.
چراکه با وجود اینکه اخیرا سه کارشناس این وزارتخانه فاز حیوانی این طرح را به صورت کتبی تایید کردند، معاون تحقیقات و پژوهش این وزارتخانه که امضایش پای این برگه تائیدیه است، در اظهاراتی اعلام کرد که وزارت بهداشت هیچ واکسن سرطانی را تایید نکرده است.
پژوهشگاه ابن سینا نیز پس از اظهارات معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، تصویر تاییدیه فاز حیوانی واکسن سرطان سینه توسط سه کارشناس این وزارتخانه و امضای شخص دکتر رضا ملک زاده را رسانه ای کرد.

**معاون وزیر بهداشت: مشابه این پژوهش ها در دنیا فراوان است
معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با بیان این که پژوهشگاه ابن سینا وابسته به جهاد دانشگاهی صرفا یک کار تحقیقاتی در حوزه سرطان انجام داده است، گفت: به جرات می توان گفت که مشابه این کار پژوهشی، صدها کار در دنیا انجام شده یا در حال انجام است.
دکتر رضا ملک زاده ضمن زیرسوال بردن ادعاهای پژوهشگران پژوهشگاه ابن سینا گفت: در واقع مشخص نیست چقدر از ادعاهای این پژوهشگاه صحیح و درست و چقدر نادرست است و این احتیاج به زمان دارد.

وی با تاکید بر این که اثبات صحت و کارآیی یک دارو یا واکسن در حوزه پزشکی حداقل نیازمند یک دوره 10 تا 15 ساله تحقیقات است، اضافه کرد: ضمن اینکه تهیه یک واکسن یا دارو حداقل نیازمند یک میلیارد دلار بودجه است.
وی با اشاره به این که پژوهشگاه ابن سینا در حوزه تولید واکسن سرطان شاید تنها به یک نتیجه اولیه رسیده باشد، در عین حال نحوه اطلاع رسانی این موضوع را قابل تامل دانست و گفت: این پژوهشگاه باید در همان محدوده کار انجام شده اطلاع رسانی می کرد که متاسفانه بزرگ نمایی کرده است.
این مقام مسئول در خصوص امضای خود در پای برگه تاییدیه فاز حیوانی واکسن سرطان سینه در پژوهشگاه ابن سینا که چندی پیش از سوی کارشناسان وزارت بهداشت مورد ارزیابی قرار گرفته بود، گفت: بنده تنها تاییدیه ای را امضاء کردم که در آن کارشناسان ما اعلام کرده اند که یک کار تحقیقاتی و آزمایشگاهی انجام شده، اما هنوز واکسن نشده است، من بعنوان مسئول می گویم این مطالعه ای است که در مراحل اولیه حیوانی انجام شده است و واکسن نیست.
وی همچنین در خصوص این که آیا وزارت بهداشت قصد راستی آزمایی ادعای دیگر پژوهشگاه ابن سینا را مبنی بر تشخیص سرطان از روی نمونه ادرار دارد یا خیر، گفت: ما این ادعا را هم بررسی کردیم و دیدیم صحت ندارد مسئولان این پژوهشگاه تنها به دنبال گرفتن امتیاز هستند.

**رسانه ها دقت لازم را برای انتشار خبرهای علمی ندارند/ پژوهشگاه ابن سینا باید لغو امتیاز شود
اما معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت اظهارکرد: متاسفانه مسئولان پژوهشگاه ابن سینا در نحوه اطلاع رسانی از اقدامات انجام شده خویش در حوزه واکسن سرطان از رسانه ها سوء استفاده کرده اند و ما به دنبال لغو امتیاز این پژوهشگاه هستیم.

وی با بیان این که رسانه ها نیز دقت لازم را برای انتشار اخبار علمی ندارند، افزود: وزارت بهداشت در حال حاضر به این نتیجه رسیده است که با هزینه خود یک دوره آموزشی برای چگونگی انتشار صحیح خبرهای حوزه علمی و پزشکی برای تمام خبرنگاران این حوزه ترتیب دهد.
به گفته دکتر ملک زاده، خبرنگاران حوزه علمی در خارج از کشور به طور معمول برای انتشار اخبار از مطالعه و دقت لازم برای درک بهتر مسئله برخوردارند، گفت: این درحالی است در ایران اهمیت لازم به این موضوع داده نمی شود.

معاون تحقیقات و فناوری وزیر بهداشت افزود: بارها اتفاق افتاده است که یک مسئول در حال رانندگی است و خبرنگار علمی زنگ می زند و می خواهد یک خبر دریافت کند و همان موقع نیز آن را منتشر کند.

وی با تاکید بر این که در حال حاضر هیچ گونه کار مقایسه ای و ارزیابی دقیق علمی از مطالعات و پژوهش های انجام شده در پژوهشگاه ابن سینا درحوزه کشف واکسن صورت نگرفته است گفت: در حالی که ما نمی دانستیم دو پژوهشگر چه کاری انجام داده اند به یکباره رسانه ها خبر از کشف واکسن سرطان می دهند.

این مقام مسئول در ادامه افزود: البته بعدها مشخص شد که این تنها مربوط به یک نوع خاص از سرطان بوده و آنهم مرحله پژوهش و تحقیقات که همان فاز حیوانی است و کامل شدن تحقیقات نیازمند صرف حداقل یک دوره 10 تا 15 ساله است.
وی گفت: شما برای اطلاع از مشابه این نوع پژوهش ها در دنیا با مقداری جستجو در اینترنت متوجه خواهید شد که در سطح دنیا حداقل هر سال صدها کار مشابه این انجام می شود و پس از مدتی پژوهشگران متوجه بی اثر بودن آن در انسان می شوند، صحت کار هنگامی مشخص می شود که پژوهشگران دیگر نیز مانند اینکار را انجام داده و به این نتایج دست یابند.

**این نوع برخوردها دلسردی دانشمندان را بدنبال خواهد داشت
اما رئیس پژوهشگاه فناوری‌های نوین علوم زیستی جهاددانشگاهی «ابن سینا» در گفت و گو با خبرنگار گروه علمی ایرنا، برخورد دو گانه معاونت تحقیقاتی وزارت بهداشت را در تایید کتبی و پس از آن نادرست خواندن تولید فاز حیوانی واکسن سرطان سینه از سوی این پژوهشگاه، یک چرخش عجیب و سوال برانگیز خواند.
دکتر محمدمهدی آخوندی با اشاره به زحمات شبانه روزی جمعی از دانشمندان و پژوهشگران پژوهشگاه ابن سینا در تولید واکسن سرطان سینه گفت: این نحوه برخورد با پژوهشگران و دانشمندان به طور حتم دلسردی این قشر زحمتکش و سلب آرامش آنان را که در طول سال های گذشته بصورت شبانه روزی برای تولید این واکسن وقت گذاشته اند، به دنبال خواهد داشت.
رئیس پژوهشگاه ابن سینا افزود: ما علاقمندیم همه با هم دست در دست یکدیگر کار را پیش ببریم و اگر افتخاری وجود دارد نصیب همه شود.
دکترآخوندی در ادامه حمایت همه‌جانبه از این طرح را لازمه کشف واکسن موفق و ایمن برای از بین بردن بیماری مهلک سرطان و کسب اعتبار بین المللی برای کشورمان ذکر کرد.
دکترای تخصصی جنین شناسی در ادامه افزود: دنیا در حال هزینه کردن روی چنین پروژه های با ارزشی است و این گونه تحقیقات به طورحتم نیازمند صرف زمان بیشتر و همچنین سرمایه گذاری خاص است.
دکتر آخوندی در ادامه بیان کرد: یک محقق و دانشمند نیازمند یک محیط آرام است تا فکر و ذهنش برای کار علمی راحت باشد.

**شکل گیری تجارت سودآور در حوزه سرطان
رئیس پژوهشگاه ابن سینا در ادامه ناآشنایی بسیاری از متخصصان کشور را با علم روز دنیا دلیل مخالفت آنها با تولید واکسن سرطان دانست و افزود: جامعه پزشکی دنیا در یک دوره برخی یافته ها مانند واکسن آبله یا لقاح خارج از رحم را به دلیل این که در مخیله آنها نمی گنجید، دروغ بزرگ می پنداشتند.
دکترآخوندی افزود: این درحالی است که امروز لقاح خارج از رحم به یک تکنولوژی تبدیل شده و بسیاری از بیماری های کشنده نیز با تولید واکسن های مختلف کنترل شده است و می توان از بروز آنها تنها با یک واکسن ارزان و حتی مجانی جلوگیری کرد.
وی همچنین با تاکید بر این که، هم اکنون حوزه سرطان یک تجارت پرسود شده است که بسیاری از بازیگران آن به بیماران سرطانی رحم نمی کنند گفت: بدیهی است که بسیاری از تجار فعال در حوزه پزشکی که در این حیطه در حال کسب درآمدهای نجومی هستند، از مطالعه و فعالیت های پژوهشی در خصوص تولید واکسن سرطان ناراضی هستند.

دکتر آخوندی افزود: اگر به بیمارستان ها مراجعه کنید، مشاهده خواهید کرد که بسیاری از مردم در صف رادیوتراپی و شیمی درمانی ایستاده اند؛ همچنین درمان ها و جراحی های غیرتخصصی نیز برای از بین بردن غدد و تومورهای سرطانی روی بیماران صورت می گیرد.
وی گفت: این در حالی است که پژوهشگران ما به دنبال از بین بردن سلول سرطانی به عنوان ریشه و عامل اصلی غده و تومور سرطانی می باشند و بعبارتی می خواهیم با ارائه راهکارهای تخصصی در واقع سرطان را ریشه ای از بین ببریم.

دکتر آخوندی با اشاره به این که پژوهش های پژوهشگاه ابن سینا تنها در حوزه فاز حیوانی سرطان سینه جواب داده است، گفت: جامعه پزشکی و مسئولان به طور حتم باید از این اتفاق خوشحال باشند چراکه موفقیتی بزرگ است.

** حمایت از این پروژه مهم بسیار ناچیز بوده است
اما سرپرست مرکز تحقیقات آنتی بادی منوکلونال پژوهشگاه ابن سینا و مجری اصلی طرح پژوهشی واکسن سرطان در این پژوهشگاه، با اشاره به اهمیت این طرح پژوهشی به جهت انقلابی که در درمان بیماری سرطان بدنبال خواهد داشت، نبود حمایت مادی از این طرح را یکی از عوامل پیشرفت نکردن این پروژه عنوان کرد.
دکتر حجت اله ربانی در گفت و گو با خبرنگار گروه علمی ایرنا، با بیان این که در سال 85 گزارشی از پیشرفت کار برای حمایت بیشتر از این پروژه تحقیقی به دفتر رهبر معظم انقلاب و همچنین ریاست جمهوری ارائه شد، گفت: متاسفانه با وجود تاکیدات رهبر معظم انقلاب در حمایت از این طرح تحقیقاتی بسیار مهم در دیدار سال 1386 از این پژوهشگاه، تنها یک میلیارد و 200 میلیون تومان از سوی معاونت علمی ریاست جمهوری و همچنین سازمان گسترش نوسازی وزارت صنعت، معدن و تجارت کمک شده است.

این پژوهشگر در ادامه تصریح کرد: البته به جهت همکاری های مشترک بین پژوهشگاه فناوری های نوین علوم زیستی جهاد دانشگاهی با انستیتو کارولینسکا سوئد، انجمن سرطان کشور سوئد نیز تاکنون حدود دو میلیون کرون برای صرف پژوهش و تحقیقات در حوزه سرطان کمک مالی کرده است.
وی با اشاره به این که در این پروژه حدود 20 تا 25 نفر دارای مدرک phd و کارشناس ارشد از رشته های مختلف فعال هستند و تحقیقات تنها روی تهیه واکسن سرطان متمرکز نیست، گفت: در این مرکز روی روش های مختلف تشخیصی سرطان بخصوص تشخیص زودرس سرطان ها کار می شود که به نتایجی نیز دست یافته ایم.

** تشخیص سرطان مجاری ادراری از روی نمونه ادرار/ آماده اثبات هستیم
دکتر ربانی در ادامه با بیان این که، اشکال اساسی در سرطان تشخیص ندادن به موقع آن است، اظهار کرد: در صورتی که سرطان به موقع تشخیص داده شود، با جراحی یا مقداری پرتودرمانی قابل درمان خواهد بود.

وی با اشاره به برخی پروژه های جدیدی که در حال حاضر در پژوهشگاه ابن سینا در حال پیگیری است، تشخیص به هنگام سرطان مجاری ادراری از روی نمونه ادرار برای نخستین بار در دنیا را یکی از دستاوردهای جدید این پژوهشگاه ذکر کرد.

ربانی در عین حال با اشاره به این که این پژوهش هنوز مرحله نهایی خود را طی نکرده است، مدعی شد که پژوهشگاه ابن سینا در حال حاضر می تواند از روی نمونه ادرار در شرایط عادی تشخیص دهد که فرد دچارسرطان مجاری ارداری است یا خیر و اگر سرطان دارد، بیماری در مرحله متاستازیک و در حال پخش است یا خیر، سوم این که کدام قسمت بدن بیمار درگیر این بیماری است که البته این پروژه در حال پیگیری است.
وی تصریح کرد: در حال حاضر می توانیم ادعا کنیم حداقل سرطان های مجاری ادراری و تناسلی مانند پروستات، بیضه، مثانه، کلیه، تخمدان و احتمالا رحم را می توانیم از روی نمونه ادرار بیمار به صورت قطعی شناسایی کنیم و اگر شکی وجود دارد ما از آمادگی لازم برای اثبات این ادعای خود برخورداریم .
دکتر ربانی افزود: اگر این یافته پژوهشگاه ابن سینا به نتیجه دلخواه برسد، علاوه بر کاهش شدید هزینه های مردمی و بار روانی این بیماری، بار مالی سنگینی از دوش وزارت بهداشت نیز که همه ساله صرف تشخیص سرطان می شود، برداشته خواهد شد.
وی همچنین اشاره کرد که طرح واکسن سرطان دارای دو پتنت بین المللی است و فاز حیوانی آن مورد تایید وزارت بهداشت قرار گرفته است.

**واکسن سرطان هنوز نهایی نشده است
اما سرپرست مرکز تحقیقات آنتی بادی منوکلونال پژوهشگاه ابن سینا همچنین با تاکید بر این که طرح تولید واکسن سرطان هنوز نهایی نشده است و نیاز به زمان بیشتری دارد، گفت: ما در واقع به کانسپت یا هدف و تصور اصلی طرح رسیده ایم.
دکتر ربانی افزود: این مثل آن است که ما به پروتوتایپ یا مرحله طراحی یک اختراع رسیده باشیم مثلا یک ماشین که چهارتا چرخ دارد می تواند راه برود راست و چپ اما اینکه در جاده خاکی حرکت کند مقداری نیازمند به کار و تعریف سیستم های جدید و طراحی جدید است.
وی با تاکید بر اینکه واکسن فعلی تنها برای درمان سرطان سینه تعریف شده است نه سایر سرطان ها، اضافه کرد: ما آزمایش های زیادی انجام داده ایم اما نمی توان ادعا کرد که برای همه سرطان ها به نتیجه رسیده ایم و بهترین کار این است که روی یک نوع سرطان متمرکز شویم و در این بخش خودمان را ثابت کنیم بعد سراغ سایر سرطان ها نیز خواهیم رفت.

عضو هیأت علمی پژوهشگاه فناوری های نوین علوم زیستی جهاددانشگاهی- ابن سینا با اشاره به این که ایده این پروژه به سال 79 برمی گردد، افزود: در واقع سه چهار سال طول کشید که کار تحقیقاتی را شروع کنیم و نخستین بار که به فرمول این واکسن رسیدیم، سال 2003 بود.
دکتر ربانی با اشاره به اینکه منظور ما از طرح کشف واکسن سرطان در واقع واکسن درمانی همه سرطان ها نبوده است، افزود: کار ما در واقع تنها مراحل اولیه سرطان سینه آن هم نه مرحله نهایی بلکه محدود به گرید یک و حداکثر، گرید دو بوده است.

ربانی در عین حال از قابلیت این واکسن همراه با ترکیب انواع و اقسام درمان های رایج استاندارد، برای بهبود سرطان های پیشرفته سخن گفت، ادعایی که صحت و سقم آن و اساسا نتایج هرگونه پژوهش و دستاورد جدید علمی نیازمند بررسی های علمی و راستی آزمایی دقیق است.
از سوی دیگر، فارغ از برخی مسائل، مشکلات و آسیب ها که حوزه تحقیق و پژوهش کشور نیز از آن بی نصیب نیست، این حوزه به دلیل حضور پژوهشگران و دانشمندان از جایگاه و قداست ویژه ای برخوردار است که شایسته برخوردهای غیرعلمی و گاه سلیقه ای نیست.

لینک مرتبط:‌ آیا مادران باردار هم باید واکسن آنفلوآنزا بزنند؟!