مجموعه‌های بهاران شهرداری تهران، شبه‌کمپ‌هایی هستند که شهردار تهران پس از ماجرای ادامه‌دار تجمع بی‌سابقه معتادان و کارتن‌خواب‌ها در محله هرندی و دروازه غار منطقه ١٢ تهران، پیش‌بینی کرد و قرار بود معتادان و کارتن‌خواب‌ها به شکل اختیاری در این مراکز بازپروری شده و به زندگی برگردند. اما شواهد گویای آن است که این اهداف محقق نشده است یا دست‌کم هنوز با رسیدن به اهداف اولیه فاصله دارد؛ موضوعی که انتقاد همه اعضای شورای شهر تهران را هم در پی داشته است. مجبتی شاکری ضمن اعتراض به گزارش‌ندادن شهرداری تهران درباره مراکز بهاران، تأکید دارد: «طبق آمارهایی که داریم از حدود سه هزار نفری که تاکنون وارد مراکز بهاران شده‌اند، بعید است حتی صد نفر هم بازپروری شده باشند و تعداد درخور توجهی از معتادان اصلا در این مراکز باقی نمی‌مانند».
به گفته معاون شهردار تهران، بهاران‌ها قبلا ساختمان‌هایی دیگر در شهرداری تهران بودند که تغییر کاربری داده شده‌اند و با هزینه‌ای شایان توجه که پس از یک سال هنوز رقم دقیق آن معلوم نیست، تجهیز و تا امروز نگهداری شده‌اند. این شبه‌کمپ‌ها قرار بود از آن ١٦ هزار معتادی که به شکلی بی‌سابقه در محدوده‌ای از تهران پخش‌و‌پلا بودند، حداقل چند هزار نفری را ساماندهی کند. معاون فرهنگی و اجتماعی سابق شهردار تهران که بعد از برکناری‌اش از شهرداری تهران، روند بسیاری از برنامه‌های مد نظرش در هرندی تغییر کرد یا متوقف شد، حرف‌های درخور توجهی درباره بهاران داشت. بهاران‌ها با نگاهی ساده‌تر نوعی هتل برای معتادان و کارتن‌خواب‌هاست تا از کف خیابان جمع‌آوری شوند؛ شرایطی که تا هر وقت بخواهید آنجا می‌مانید و هر وقت دلتان خواست هم در باز است و می‌توانید به خیابان برگردید! انتخاب با خود بیماران اعتیاد است.
با این شرایط و درحالی‌که مراکز بهاران قرار بود پذیرای معتادان با شرایط ماده ١٥ اصلاحیه قانون مبارزه با مواد مخدر و بدون اجبار باشند، از همان ابتدا پیش‌بینی می‌شد که در بهترین حالت ١٥ تا ٢٠ درصد از معتادان در این مراکز اصلاح شوند و مابقی، یعنی بیش از ٨٠ درصد آنها دوباره به همان شرایط قبلی و محل قبلی که همان منطقه ١٢ و اطرافش بود برگردند. با وجود این موضوع که بارها در زمان راه‌اندازی بهاران از سوی مسئولان مرتبط دیگر در این حوزه تصریح و تذکر داده شد، حجت‌الاسلام امرودی، معاون اجتماعی وقت شهردار، در جلسه‌ای هیجانی که با اصحاب رسانه داشت، آن‌قدر از نتیجه کار خود اطمینان داشت که در پایان حرف‌هایش گفت: «اگر این طرح به نتیجه نرسید، من از این مسئولیت می‌روم».
البته قبل از اینکه معلوم شود او به نتیجه رسیده یا نه گویا اختلافات بیشتر بود و شهردار تهران او را برکنار و معاون خدمات شهری خود را به جای او منصوب کرد. از آن به بعد هم شرایط درباره بهاران‌ها تغییر کرد. عزیزالله رجب‌زاده که از بعد از نیروی انتظامی به سازمان مدیریت بحران رفت و حالا هم در مسئولیتی دیگر به عنوان فرمانده قرارگاه انضباط شهری مشغول کار است، پیش‌تر در گفت‌وگو با «شرق» اعلام کرده بود طرح جامع مراکز بهاران در حال تهیه است و براین‌اساس قرار است این مراکز به وسیله «ان جی او»ها اداره شود و ما دورادور پشتوانه آنها باشیم. هدف ما این است که این مراکز با کمک خیرین و گروه‌های مردمی اداره شود و تاکنون پایلوت این کار را انجام داده‌ایم. این بیان رجب‌زاده با شکلی ساده‌تر چندی بعد بین گروه‌های فعال حوزه اعتیاد این‌گونه مطرح شد که شهرداری بهاران‌ها را به بخش خصوصی سپرده است. برخی دیگر هم از تعطیلی بهاران‌ها و تخلیه بیماران اعتیاد تا آن زمان خبر می‌دادند؛ اما مسئولان معاونت اجتماعی شهرداری که تازه تغییر معاونت داشتند و سیاست‌ها تغییر کرده بود، در آن زمان پاسخی به این موضوعات ندادند. اما از آنجایی که هر اقدامی در شهر، همچون تخمی است که زیر زمین کاشته می‌شود، نتیجه تصمیمات شهرداری تهران، این روزها همچنان در شهر آشکار است. مجتبی شاکری، عضو کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر تهران دو هفته قبل در صحن علنی شورای شهر تهران، با اشاره به نامشخص‌بودن عملکرد مراکز بهاران، تأکید کرد: سنجش اثربخشی بهاران مبنای تنظیم سیاست‌های اجتماعی قرار گیرد.
به گفته شاکری، برابر آخرین گزارش، نیمی از افراد جمع‌آوری‌شده در مراکز بهاران به دلیل اینکه درهای این مراکز باز است، بلافاصله آنجا را ترک می‌کنند و از سه هزار نفر باقی‌مانده گزارشی وجود ندارد که نشان دهد حتی صد نفر از آنها به دامان خانواده بازگشته‌اند. او همچنین در پاسخ به «شرق» با بیان اینکه بنا بر این بود که معتادان جمع‌آوری و جذب شده، درمان شوند و به خانواده‌هایشان برگردند، گفت: از آمار سه‌هزارتایی که می‌گفتند با توجه به غربالگری‌ها جمع‌آوری شده‌اند مطمئن نیستیم که حتی صد یا ١٥٠ نفر هم جذب و درمان شده باشند. درحال‌حاضر ٢٣ مرکز بهاران در مناطق مختلف وجود دارد و با توجه به بازدید و گزارش‌هایی که به دست ما رسیده نهایتا گفته می‌شود در بهترین حالت ١٠ درصد از این افراد می‌مانند و به خانواده برمی‌گردند و مابقی فرار می‌کنند. او می‌گوید در میان این افراد، ٢٠ یا ٣٠ بار ترک کرده هم داریم که به چرخه اعتیاد برمی‌گردند و در این مدت فقط از خدمات شهرداری استفاده می‌کنند.
شاکری تصریح کرد: بارها گفته‌ایم قبل از اجرای این سیاست‌ها و خرج‌کردن اعتبارات به ما گزارشی بدهند تا ما وضعیت را بدانیم. حالا هم گزارشی نمی‌دهند تا ما بدانیم از این سه هزار نفری که اعلام شده است، چند نفر را نجات داده‌اند و این افرادی که در خیابان‌ها هستند چه کسانی هستند؟
این عضو شورای شهر تهران می‌گوید شهرداری درباره هزینه‌ها هنوز آمار دقیقی نداده و آمار دقیقی از هزینه‌ها نداریم و می‌افزاید: ما می‌دانیم که برای سال اول ٤٠٠ میلیارد تومان هزینه شده، اما حتما به این رقم اضافه شده است. قرار بود تعداد مراکز از ٢٣ به ٤٤ مرکز برسد و در هر منطقه حداقل دو بهاران داشته باشند و هزینه‌های پذیرایی و نگه‌داشت این ساختمان‌ها را هم باید در نظر گرفت که هزینه‌های هنگفتی است.
وی با تأکید بر اینکه خروجی بهاران و موفقیت این طرح بسیار مهم است که باید به اثبات برسد، افزود: شهرداری تهران خودش را زیر باری برده و خود را موظف به کاری کرده که اصلا در مأموریت او نیست. بسیاری از این افراد که پاک می‌شوند اشتغال می‌خواهند اما مسئول اشتغال، شهرداری تهران نیست. حرفه‌آموزی باید اشتغال را در پی داشته باشد و چون شهرداری نمی‌تواند شغل ایجاد کند و شغل‌های پیشنهادی شهرداری هم فقط برای آقایان و فقط آبیاری فضای سبز و بوستان‌ها و… است، بسیاری از این افراد تمکین و قبول نمی‌کنند و بنابراین چرخه ناقص است و از جایی به بعد متوقف می‌ماند.
او تأکید کرد: درحال‌حاضر فقط فضاهایی ایجاد شده و هزینه‌ای صورت‌گرفته اما کارکرد اصلی را ندارد و علت اصلی هم این است که قرارگاه مرکزی وجود ندارد و بنا بود وزارت کشور قرارگاه اصلی مبارزه با آسیب‌های اجتماعی باشد و این جنبه را رعایت کند اما نکرد و همه به شهرداری تکیه می‌کنند.
اما مجتبی عبداللهی، معاون اجتماعی و فرهنگی شهردار تهران، در پاسخ به «شرق» درباره این تذکر عضو شورای شهر و ارائه‌ندادن گزارش به شورا، تاکنون می‌گوید شورا تاکنون گزارشی نخواسته و اگر خواسته بود ما هم گزارش می‌دادیم. از او آماری از اعتبارات هزینه‌شده در بهاران‌ها می‌خواهیم که او می‌گوید حضور ذهن ندارد و می‌افزاید: ساختمان‌هایی که به کار گرفته‌ایم، قبلا برای شهرداری با کاربری‌های دیگر بوده که برای بهاران آماده کرده‌ایم و هزینه خاصی نشده است. او می‌گوید: درحال‌حاضر ٢٤ – ٢٥ مرکز بهاران فعال هستند و به‌مرور در حال تحویل به «ان‌جی‌او»ها هستند. او می‌گوید هر بهاران باید طبق مصوبه، بین ٨٠ تا صد بیمار داشته باشد تا امکان خدمات‌رسانی را داشته باشد. تاکنون هم نزدیک به هزارو ٢٠٠ بیمار داشتند که به‌مرور ترخیص شدند و الان به حدود ٦٠٠ نفر در کل ٢٥ مرکز رسیده‌اند.
عبداللهی می‌گوید ما در بهاران‌ها فرار مددجو را نداریم، در باز است و هر وقت بخواهند می‌روند و درباره اینکه چقدر هم رفته‌اند، آماری ندارم. در این روزهای سرد که شهروندان در شوق و عذاب آمدن برف و باران و ترافیک همراهش هستند، تعداد زیادی از کارتن‌خواب‌ها و معتادان سرگردان در شهر ممکن است در گوشه‌های محله‌های مختلف در سرما باشند و این نگرانی باز هم وجود دارد که شاهد یخ‌زدگی این افراد ازدست‌رفته در خیابان‌ها باشیم. درعین‌حال منتظر می‌مانیم تا ببینیم معاون شهردار تهران چه گزارشی را درباره مراکز بهاران و نگهداری معتادان کارتن‌خواب به شورای شهر تهران ارائه خواهد کرد.
لینک مرتبط:سن مصرف مواد مخدر به 12 سال رسید!
کودکتان را همین حالا از اعتیاد به مواد مخدر نجات دهید!
سه فوتبالیست مشهور از روزهای خماری خود می گویند!