با یک پرس‌و‌جوی ساده می‌توان فهمید که شب تا صبح را بدون آنکه خودتان بدانید با دندان‌قروچه سپری کرده‌اید. البته این مشکل فقط مخصوص شبها نیست؛خیلی از افراد ممکن است به غیر از شبها در روز هم به‌طور ناخودآگاه با این مشکل روبه‌رو شوند. برخی افراد شاید تاحدودی با دندان قروچه آشنا شده باشند اما بدون دانستن عوارضش، این مشکل را به حال خود رها کرده‌اند؛ درحالی که دندان‌قروچه را نباید دست‌کم گرفت زیرا ممکن است دیگر دندان سالم و زیبا برای شما باقی نماند.برای آشنایی با دندان قروچه و درمان آن با دکتر اکبر فاضل، دکترای دندانپزشکی از دانشگاه علوم پزشکی تهران گفت‌وگو کرده‌ایم.هروقت نام براکسیسم را شنیدید یعنی پای دندان‌قروچه در میان است. این واژه از کلمه‌ای یونانی گرفته شده است. به‌طور کلی ساییدن دندان‌ها، فشردن دو فک به هم یا قفل شدن فک‌ها به‌طور مکرر، به خصوص در خواب یا تحت فشارهای روحی روانی را دندان قروچه می‌گویند. بیشترین زمانی که این اتفاق برای فرد رخ می‌دهد، هنگام شب و به‌طور ناخودآگاه است. دندان‌قروچه اغلب در خواب رخ می‌دهد که بیشتر افراد متوجه آن نمی‌شوند اما سردرد دائمی یا آرواره (فک) زخمی نشان‌دهنده دندان‌قروچه است. هر زمان که با این علائم مواجه شدید، بهتر است این احتمال را بدهید که شما هم جزو افرادی هستیدکه دندان قروچه می‌کنند. بعضی وقت‌ها این درد به صورت دردهای میگرنی و درد در ناحیه سر، پیشانی و گردنی بروز می‌کند. به همین دلیل کسانی که با این دردها مواجه هستند باید علاوه بر بررسی‌های مغز و اعصاب از لحاظ هماهنگی مفصل‌های گیجگاهی و فکی هم بررسی شوند.
نکاتی که بهتر است رعایت شوند
افرادی که مشکل دندان قروچه دارند، نباید از رژیم غذایی خاصی تبعیت کنند اما تنها ممنوعیت آنها جویدن آدامس و نوشیدن نوشابه است. شاید بپرسید آدامس و نوشابه چه تاثیری روی این مشکل می‌گذارند؟!
نوشابه‌ها حاوی اسید فسفریک و اسید سیتریک هستند؛ این دو اسید، باعث از بین رفتن مینای دندان‌ها می‌شوند، کلسیم را حل می‌کنند، باعث نرم شدن مینای دندان می‌شوند و ساییدگی را شدت می‌بخشند.
آدامس جویدن به عضلات فک اجازه می‌دهد که به فشار دادن عادت کنند. برای همین باید سعی کنید به خود آموزش دهید حتی در طول روز هم دندان‌ها را روی هم فشار ندهید.
مراقب مفصل‌ها باشید
مطالعات زیادی در باره دلیل رخ دادن براکسیسم یا دندان قروچه انجام شده است، برای همین این مشکل را به دو نوع اولیه (زمانی که دلیل مشخص پزشکی برای بروز آن وجود ندارد) و ثانویه (زمانی که دندان قروچه با اختلالاتی همراه باشد) تقسیم می‌کنند. در نوع ثانویه معمولا با درمان اختلال زمینه‌ای مشکل دندان قروچه هم حل می‌شود. در بزرگسالان می‌توان به‌طور کلی ۲ دلیل اصلی را برای نوع ثانویه دندان قروچه نام برد.
دلیل اول دندان قروچه؛ استرس
وقتی از براکسیسم یا همان دندان قروچه صحبت می‌شود؛ استرس و فشار روحی باید به عنوان یک عامل اساسی در نظر گرفته شود. ناملایمات و استرس‌های روزانه ممکن است در شب یا حتی در روز خود را به صورت دندان قروچه نشان بدهند. برای همین اگر این مشکل ناشی از استرس باشد باید با روش‌های مختلف استرس را از بین برد. گاهی وقت‌ها این مشکل آنقدر حاد است که نیاز است با مراجعه به پزشک و مصرف دارو آن را درمان کرد اما اگر استرس فقط ناشی از مشکلات روزانه است، می‌توانید با انجام کارهایی مثل ورزش، گوش دادن به موسیقی ملایم یا دوش آب گرم یا قراردادن یک حوله گرم روی گونه که برای آرام کردن عضلات فک، موثر هستند میزان استرس را کاهش داد.
دلیل دوم دندان قروچه؛ ناهماهنگی دندان‌ها
منشا دندان قروچه در بزرگسالان فقط مشکلات عصبی نیست؛ بلکه ناهماهنگی دندان‌ها یعنی جفت‌نشدن درست فک بالا و پایین و جفت‌نشدن درست دندان‌ها به دلیل کج بودن یا فقدان دندان هم می‌تواند عامل آن باشند. منظور از ناهماهنگی یعنی اینکه سطوح دندان‌ها یکسان نباشند و برجستگی یک دندان روی برجستگی دندان دیگر قرار بگیرد؛ به همین دلیل این مشکل باعث اختلال در جفت شدن دندان‌ها و مفصل گیجگاهی فکی می‌شود. اگر مفصل گیجگاهی فکی به دلیل وجود برخی از اختلالات دچار مشکل شود، موقعیت و جایگاه مفصل تغییر پیدا می‌کند. به همین دلیل مفصل‌ها به‌طور غیرطبیعی جابه‌جا می‌شوند. با این حال برای درمان نوع ثانویه دندان قروچه باید به دندانپزشک مراجعه کرد.
دندان‌قروچه کودکان
هنوز دلیل مشخصی برای دندان‌قروچه، مشخص نشده است اما از روی سن می‌توان دلایل مختلفی برای این مشکل تشخیص داد که در بالا به مشکل بزرگسالان اشاره شد. کودکان بیشتر در دو مرحله از زندگی خود دندان‌قروچه می‌کنند؛ یکی زمان بیرون آمدن دندان‌های شیری ودوم زمان بیرون آمدن دندان‌های دائمی اما دلایل دیگری هم در به وجود آمدن دندان‌قروچه در کودکان دخیل هستند. پارازیت‌ها، وجود انگل‌ها و کرمک‌ها یا مشکلات فکی هم می‌توانند یکی از عوامل به وجود آمدن دندان‌قروچه باشند.با این حال با یک تست از مدفوع می‌توان از وجود انگل باخبر شد و اگر ریشه مشکل از آن باشد با درمان‌های مناسب هر دو مشکل یعنی انگل و دندان‌قروچه در کودکان از بین می‌رود؛ اگر دندان قروچه ناشی از رویش دندان‌ها در کودکان باشد، باید گفت این اختلال واکنش طبیعی به رشد و تکامل است و معمولا با رسیدن به سن نوجوانی بهبود پیدا می‌کند. بیشتر کودکان با رویش دندان‌های دائمی این عادت را ترک می‌کنند چون دندان‌های دائمی به درد حساس‌ترند. به‌طور کل برای ریشه‌یابی دلیل اصلی حتما باید دندانپزشک در این مورد نظر دهد. اگر مشکل از اختلال فکی باشد، می‌توان در سنین ارتودنسی (بین ۱۴ تا ۳۰ سال) با کمک این روش مشکل را برطرف کرد اما اگر از سنین ارتودنسی گذشته باشد، می‌توان با روش‌های بازسازی مثل روکش کردن، ترش‌های اصلاحی و… مشکل ناهنجاری فکی را درمان کرد.در بعضی مواقع باید از نایت گارد (محافظ شبانه) استفاده کرد. بعضی وقت‌ها دندانپزشک برای شما وسیله‌ای به نام نایت گارد می‌‌سازد که نوعی پروتز متحرک از جنس پلاستیک مقاوم است که با قالب‌گیری از دندان شخص ساخته می‌شود و باید شبها در دهان قرار گیرد. این وسیله جلوی فشارهای نادرست و مضر روی دندان‌ها را می‌گیرد. در بیشتر موارد دندان قروچه توسط همین محافظ‌ها رفع می‌شود. البته آنها وضعیت را درمان نمی‌کنند بلکه فقط از صدمه به دندان‌ها و مفصل گیجگاهی – فکی جلوگیری می‌کنند. این گاردها را باید هنگام خواب شب در دهان قرار داد تا دندان‌ها حفظ شوند.
آیا تمرین مشخصی برای توقف دندان قروچه در خواب وجود دارد؟