ایران هم تلاش کرد از این قافله عقب نماند و با راه‌اندازی مرکزی به نام بارورسازی ابرها در یزد و تکمیل تیمی کارآمد و ماهر عزم خود را برای اجرای این طرح جزم کند اما با گذشت نزدیک به دو دهه از اجرای این طرح در ایران می‌توان گفت که علی‌رغم هزینه‌های میلیاردی برای بارورسازی، این طرح هیچ نتیجه درست و کارآمدی نداشته است.
به گزارش سلامت نیوز،روزنامه فرهیختگان در ادامه نوشت: این موضوعی است که مجریان این طرح بارها و بارها به آن اشاره کرده‌اند و نکته قابل‌توجه این است که از نظر علمی این روش پایه و اساس مستندی ندارد. به همین دلیل این روش مورد تایید سازمان هواشناسی جهانی نیست اما اینکه چرا مسئولان همچنان اصرار به اجرای این طرح دارند، پرسشی است که باید پاسخگوی آن باشند. بهتر است این را هم بدانید که روش بارورسازی ابرها توسط شرکت‌های خارجی مانند روسیه چندین‌بار در ایران انجام شده است و آخرین مورد آن نیز در دریاچه ارومیه در سال‌های 92 و 93 بود اما حالا مرکز بارورسازی ابرها دوباره دست به کار شده و از آخر آبان طرح بارورسازی ابرها را در دستور کار خود قرار داده است. به گفته محمدمهدی جوادیان‌زاده، رئیس مرکز ملی تحقیقات و مطالعات باروری ابرها، اجرای این طرح تا 10 اردیبهشت سال آینده ادامه خواهد داشت؛ هرچند اجرای این طرح به منزله رهایی از خشکسالی نیست.
طرح مساله باران گرم یا سرد
درصورت نتیجه دادن بارورسازی ابرها دو فرآیند اتفاق می‌افتد؛ باران سرد و باران گرم. محققان برای بارش باران سرد از «یدید نقره» به‌عنوان هسته برای بلورهای یخ بهره می‌برند و بیشترین عواملی که در باروری ابرها برای تولید باران گرم به کار می‌روند، شامل برخی از انواع نمک (به‌عنوان مثال نمک معمولی و خشک کلرید کلسیم) هستند. این نمک‌ها پردازش و به شکل پودر درآورده می‌شوند تا باعث رشد قطرات آب ابرها شوند. ذرات نمک، بخار آب ابرها را جذب می‌کنند و قطراتی را تشکیل می‌دهند که به قطراتی که در ابر هستند، اضافه می‌شوند و بارش را به وجود می‌آورند.
فرآیند تشکیل باران گرم معمولا در ابرهای مناطق گرمسیری رخ می‌دهد که هرگز به نقطه انجماد نمی‌رسند. در این ابرها، قطرات باران حول یک هسته باران‌پسند تشکیل می‌شوند. هسته باران‌پسند یک ذره مانند نمک یا گردوغبار است که آب را جذب می‌کند. قطرات کوچک هم با هم برخورد می‌کنند و یکی می‌شوند تا قطره‌ای را تشکیل می‌دهند که به قدری بزرگ و سنگین است که می‌تواند ببارد.
به این ترتیب اصطلاح باران سرد درخلال فرآیندی که بلورهای یخ را درگیر می‌کند به وجود می‌آید و باران گرم درخلال فرآیندی که به‌طور کامل مایع است به وجود می‌آید و برای توصیف دو فرآیند مربوط به بارش طبیعی ابر مورد‌استفاده قرار می‌گیرند.
نتایج کاهش کارایی در زمستان
یکی از دغدغه‌های محققان و پژوهشگران در فصل زمستان این است که چون در این فصل بلورهای یخ کافی در ابرها وجود ندارد، فرآیند ترکیب مواد باران‌زا در ابرها منجر به بارش نمی‌شود، از این‌رو از ذراتی شبیه به یخ استفاده و این ذرات را به همراه سایر مواد به ابرها اضافه می‌کنند. مساله بعدی در اجرای طرح بارورسازی ابرها این است که علاوه‌بر در نظر گرفتن شرایط آب و هوایی و فصل، منطقه‌ای که طرح در آن اجرا می‌شود هم حائزاهمیت است، از این‌رو محققان دو منطقه را برای اجرای طرح در نظر می‌گیرند؛ مناطق کوهستانی و بخش عمده‌ای از مناطقی که در آن کشاورزی انجام می‌شود. محققان معتقدند طرحی که در مناطق کوهستانی اجرا می‌شود اغلب برای افزایش برف زمستانی است که به دنبال افزایش برف زمستانی، در بهار و تابستان جریان‌های آب سطحی «روان‌آب‌ها» افزایش پیدا می‌کنند که این روان‌آب‌ها می‌توانند ذخیره مناسب آبی برای زمان‌های کاهش منابع آب‌های زیرزمینی و سطحی باشند. از سوی دیگر طرح‌های مناطق کشاورزی مستقیم روی محصولات یا محدوده اراضی کشاورزی اجرا می‌شود. این پروژه‌ها به‌طور معمول در طول فصل تابستان انجام می‌شوند تا بارش بیشتری روی محصولات کشاورزی یا پوشش گیاهی اراضی انجام شود. به‌طور معمول این پروژه‌ها در مناطقی انجام می‌شود که درصورت بارش اضافی از آن بارش منتفع می‌شوند.
ترکیبات باران‌ساز
اما شاید این پرسش مطرح شود که طرح بارورسازی ابرها چیست و تاکنون چه نتایجی از اجرای این طرح به دست آمده است. بارورکردن ابرها تکنیکی است که برای تحریک تشکیل باران در یک ابر مورد استفاده قرار می‌گیرد. این کار معمولا با انتقال ذراتی مناسب به داخل ابرهای حاوی آب بسیار سرد انجام می‌شود.
«یدید نقره» و «یخ خشک» یا همان دی‌اکسیدکربن منجمد مهمترین محرک‌های بارش برف و باران هستند، البته عوامل دیگری مانند گازهای مایع و «نیتروژن مایع» در بارورسازی ابرها موثر هستند و این مواد از داخل سیلندرهایی یا از طریق یک هواپیمای درحال پرواز به ابرها منتقل می‌شوند.
هواپیما مهمترین عامل بارورسازی
درحال حاضر مرکز ملی تحقیقات و مطالعات بارورسازی ابرها دو فروند هواپیمای ویژه برای اجرای طرح باروری دارد اما مسئولان کشور برای توسعه ناوگان هواپیمایی باروری ابرها به صورت بدون‌سرنشین و با سرنشین برنامه‌ریزی اولیه‌ای انجام داده‌اند اما اینکه این مساله چه زمانی و با چه بودجه‌ای محقق شود؛ موضوعی است که باید منتظر اجرای آن باشیم.
دولت باید علاوه‌بر هزینه خرید هواپیماهای مخصوص، هزینه تامین مواد موردنیاز باروری و بیمه آن را هم پرداخت کند که جمع این هزینه‌ها، رقم هنگفتی می‌شود.
به گفته مسئولان مرکز ملی تحقیقات و مطالعات باروری ابرها چون نیروهای این مرکز زبده و مجرب هستند بنا براین خودشان کار تجهیز را انجام می‌دهند.
آسیایی‌ها پیش‌قراولان اجرای طرح
از زمانی‌که تب اجرای طرح بارورسازی ابرها در کشورهای توسعه‌یافته مانند آمریکا و کشورهای اروپایی قوت گرفت، کشورهای آسیایی هم تلاش کردند از این تکنولوژی برای افزایش منابع آبی کشور بهره‌مند شوند، کشورهایی مانند چین، امارات‌متحده عربی، هند، سنگاپور، مالزی و حتی استرالیا. در این گزارش کوتاه نگاهی به اقدامات انجام‌شده از سوی این کشور می‌اندازیم.
چین؛ پیشگام در پژوهش
تحقیقات نشان می‌دهد در میان کشورهای آسیایی چین بیشترین فعالیت را در زمینه بارورسازی ابر دارد تا جایی‌که برای بازی‌های المپیک 2008 اعلام کردند به دلیل بارش شدید باران، محل برگزاری مراسم افتتاحیه و اختتامیه تغییر کرده است، هرچند که پس از گذشت هشت سال از آن اتفاق هنوز این موضوع ثابت نشده است.
هزینه 11 میلیون دلاری در امارات متحده‌عربی
همان‌طور که پیش از این اشاره شد کشورهای جنوب‌شرق آسیا هم تاکنون در زمینه بارورسازی ابرها هزینه‌های زیادی را تقبل کرده‌اند، البته گاهی نتیجه آن‌طور که پیش‌بینی می‌کردند، پیش نرفت، مثل اندونزی که نتیجه بارورسازی ابرها در سال 2014 منجر به بروز سیل شدید در این کشور شد. از سوی دیگر کشور امارات متحده عربی هم به دلیل شرایط خشک اقلیمی‌ای که دارد نیاز زیادی به تامین آب از طریق باران و برف دارد، از این‌رو در سال 2015 چیزی حدود 11 میلیون دلار برای بارورسازی ابرها هزینه کرد.
کمک چین به تایلند
کشور چین بین سال‌های 1960 تا 1989 به‌عنوان سرمایه‌گذار، طرح کار بارورسازی کشور تایلند را به عهده داشت که البته اجرای این طرح توسط اداره دولتی تولید بارش و هواشناسی کشاورزی انجام شد که مهمترین هدف اجرای این طرح هم خاموش کردن آتش جنگل‌ها و پر کردن مخازن آب بود. این طرح هم در فصل تابستان و هم زمستان اجرایی شد.
ورود وزارت علوم کره به موضوع بارورسازی ابرها
برخلاف کشورهای دیگر که مسئولیت بارورسازی ابرها توسط وزارت نیرو یا نهاد مستقل بارورسازی ابرها انجام شد، در کره جنوبی وزارت علوم و تکنولوژی این کشور عهده‌دار اجرای آن بود که هدف آنها هم از اجرای این طرح برطرف کردن مه و افزایش بارش بود.
اندونزی به دنبال پرکردن سدها
سازمان و انجمن فنی تعدیل آب و هوای اندونزی از مارس سال 2005 تا 2007 با هدف پرکردن سدهای کشور طرح بارورسازی ابرها را اجرا کرد تا علاوه‌بر تامین آب مصرفی به تامین برق نیروگاه‌ها هم کمک کند.
بارورسازی ابر گرم در کیوشوی ژاپن
بین سال‌های ۱۹۴۷ تا ۱۹۹۷ شرکت برق و سازمان آب توکیو با هدف افزایش بارش برف در مناطق حوضه آبریز سدها در مرکز ژاپن، طرح‌های عملیاتی و تحقیقاتی خود را آغاز کرد. ژاپنی‌ها علاوه‌بر این اجرای طرح باروری ابر گرم در ناحیه کیوشو با هدف افزایش باران را در دستور کار خود قرار دادند.
برای دیدن اینفوگرافی ها در سایز واقعی بر روی آن کلیک نمایید
لینک مرتبط: شناسایی سلامت آب فقط با یک تراشه! +تصاویر
هشدار به مادران؛ تغذیه دختران دانش آموز باید فرق داشته باشد!