عصب‌کشی درمانی است که برای ترمیم و حفظ یک دندان فاسد یا عفونی به کار گرفته می‌شود؛ این متد درمانی زمانی انجام می‌گیرد که ریشه دندان که از عصب و عروق خونی تشکیل شده، عفونی شده و به شدت آسیب می‌بیند. در طول عصب‌کشی، پالپ دندان برداشته شده و داخل آن پاکسازی می‌شود. در انتها، پالپ سر جایش مهر و موم می‌شود.
بسیاری از افراد از عصب‌کشی می‌ترسند، چون فکر می‌کنند درد دارد. این در حالی است که درد عصب‌کشی فرقی با درد پر کردن ندارد. دردی که بیمار در دوره منتهی به عصب‌کشی تحمل می‌کند، از خود عصب‌کشی دردناک‌تر است.
پالپ دندان چیست؟
پالپ دندان به بخش نرم در مرکز دندان اطلاق می‌شود که از عصب، عروق خونی و بافت همبند تشکیل شده است. عصب دندان در «ریشه» یا «پای» دندان قرار دارد. عصب تاثیر زیادی بر سلامت و عملکرد دندان شما ندارد. در واقع، تنها کارکرد عصب حسی است که ایجاد می‌کند. به علاوه، وجود یا عدم وجود عصب بر عملکرد دندان‌های شما اثر نمی‌گذارد.
چرا پالپ باید برداشته شود؟
وقتی پالپ آسیب می‌بیند، تجزیه شده و باکتری‌ها در سطح آن تکثیر می‌شوند. باکتری‌ها و سایر عوامل عفونی می‌توانند باعث عفونت یا آسیب‌دیدگی دندان شوند یا حتی آبسه ایجاد کنند. آبسه زمانی رخ می‌دهد که ریشه دندان پر از چرک شود. علاوه‌براین، آبسه می‌تواند موجب بروز علائم زیر در بیمار شود:
1. تورمی که به سایر نقاط صورت از جمله سر و گردن سرایت می‌کند
2. تحلیل رفتن استخوان اطراف نوک ریشه
3. سوراخ شدن طرفین دندان و آسیب دیدن لثه
در وهله اول چه چیزی به پالپ دندان آسیب می‌رساند؟
پالپ دندان به دلیل خرابی شدید، انجام عمل‌های دندانپزشکی فراوان، پر کردن، شکستن دندان و تروما ممکن است ملتهب و عفونی شود.
برای عصب‌کشی چه علائمی باید دیده شود؟
علائم لازم برای انجام عصب‌کشی عبارتند از:
1. درد شدید دندان حین جویدن غذا
2. حساسیت طولانی (درد) به گرما یا سرما
3. تغییر رنگ (تیره شدن) دندان
4. تورم و حساسیت در اطراف لثه
5. جوش زدن لثه
با این حال، گاهی اوقات هیچ علائمی وجود ندارد.
متد عصب‌کشی
عصب‌کشی عملی است که طی چند جلسه انجام می‌گیرد؛ برای عصب‌کشی باید به یک دندانپزشک یا متخصص درمان ریشه مراجعه کنید. متخصص درمان ریشه یک دندانپزشک متخصص است که در زمینه بررسی علل، تشخیص، پیشگیری و درمان بیماری‌های مربوط به پالپ دندان تخصص دارد. اینکه از چه کسی برای انجام عمل استفاده کنید، به شدت مشکل‌تان بستگی دارد. در شرایط عادی می‌توانید به یک دندانپزشک عمومی مراجعه نموده و به راحتی عصب‌کشی کنید. برای اطمینان بهتر است با دندانپزشک خود مشورت کنید تا بهترین تصمیم را برای‌تان بگیرد.
اولین گام در مسیر عصب‌کشی عکس‌برداری با اشعه ایکس است تا هرگونه عفونت در ریشه یا آسیب‌دیدگی استخوان لثه مشخص شود. دندانپزشک یا متخصص درمان ریشه از بی‌حسی موضعی در نزدیکی دندان آسیب‌دیده استفاده می‌کند. در واقع، تزریق داروی بی‌حسی لزومی ندارد، چون عصب دندان مرده است. اما اکثر دندانپزشکان برای به حداقل رساندن درد بیمار از بی‌حسی استفاده می‌کنند. در مرحله بعد، دندانپزشک یک لوله لاستیکی در دهان شما قرار می‌دهد تا بزاق دهان را تخلیه کند.
سپس، یک سوراخ کوچک روی دندان ایجاد می‌شود تا دندانپزشک به ریشه دسترسی پیدا کند. سپس، پالپ به همراه باکتری‌ها از روی دندان برداشته می‌شوند. این فرآیند پاکسازی به کمک ابزار مخصوص عصب‌کشی انجام می‌گیرد. این ابزار آلات که قطر اندکی دارند، درون سوراخ دندان قرار داده شده و از آنها برای خراشیدن و ساییدن طرفین عصب استفاده می‌شود. در طول عصب‌کشی از آب یا هیپوکلریت سدیم برای شستشوی سطح دندان استفاده می‌شود.
وقتی دندان کاملا تمیز شد، مهر و موم می‌شود. برخی از دندانپزشکان قبل از مهر و موم کردن دندان یک هفته صبر می‌کنند. به عنوان مثال، اگر عفونتی رخ دهد، دندانپزشک یک داروی ضد‌عفونی‌کننده داخل حفره دندان می‌ریزد. با این حال، بسیاری از دندانپزشکان بلافاصله پس از عصب‌کشی دندان بیمار را مهر و موم می‌کنند. اگر عصب‌کشی در یک جلسه به اتمام نرسد، یک لفاف موقت درون حفره دندان کار گذاشته می‌شود تا از بروز عفونت یا انتقال آلودگی به داخل دندان جلوگیری شود.
در جلسه بعدی، برای پر کردن حفره دندان از خمیر سیلر و یک ترکیب لاستیکی به نام گوتاپرکا جهت مهر و موم کردن دندان استفاده می‌شود. برای پر کردن سوراخی که در روز اول در سطح دندان ایجاد شده بود، یک لفاف دائمی به کار گرفته می‌شود و سپس دندان مهر و موم می‌شود.
قدم نهایی، ترمیم کامل دندان است. از آنجایی که دندان عصب‌کشی‌شده اغلب یک دندان به شدت خراب یا عفونی است، برای ترمیم کامل آن می‌بایست از تاج، خمیر یا سایر متدهای بازسازی استفاده نمود. این کار برای جلوگیری از آسیب‌های بعدی یا شکستن دندان ترمیم‌شده انجام می‌گیرد. دندانپزشک شما قبل از انجام هر کار اضافی باید با شما مشورت کند.
چه انتظاراتی بعد از عصب‌کشی وجود دارد؟
عصب‌کشی باید درد شما را برطرف کند یا حداقل آن را کاهش دهد. تا زمانی که روند عصب‌کشی شما به اتمام نرسیده، یا سوراخ دندان پر نشده و تاج کاشته نشده، بهتر است از جویدن و ساییدن دندان‌ها روی همدیگر خودداری کنید. با این کار، از آلودگی مجدد بخش داخلی دندان جلوگیری کرده و احتمال شکستن و لب‌پریدگی دندان ترمیم‌شده را به حداقل خواهید رساند. این اقدامات احتیاطی باید تا زمان ترمیم کامل دندان در نظر گرفته شوند.
طی چند روز نخست پس از عصب‌کشی، دندان‌تان ممکن است کمی حساس باشد یا به طور طبیعی ملتهب شود؛ به خصوص اگر قبل از عمل درد یا عفونت شدید داشته باشید. این حساسیت و ناراحتی معمولا با مصرف داروهای ضددرد مانند ایبوپروفن، ادویل، موترین یا ناپروکسن کاهش می‌یابد. بیشتر بیماران ظرف مدت چند ساعت بعد از عصب‌کشی زندگی عادی خود را از سر می‌گیرند.
تا آنجا که به بهداشت دهان و دندان‌تان مربوط است، مسواک بزنید و از نخ دندان استفاده کنید. هر چند وقت یک بار به دندانپزشک مراجعه کنید تا وضعیت دندان‌های‌تان را بررسی کند. از آنجایی که در پایان روند عصب‌کشی، یک تاج روی دندان کاشته می‌شود یا سوراخ دندان به طور کامل مهر و موم می‌شود، هیچ‌کس متوجه این عمل نخواهد شد. عصب‌کشی یک عمل بسیار موفقیت‌آمیز است. این عمل در 95٪ از موارد با موفقیت به اتمام می‌رسد. بسیاری از دندان‌هایی که عصب‌کشی می‌شوند، تا آخر عمر برای‌تان کار می‌کنند.
عوارض عصب‌کشی
هر قدر هم که دندانپزشک‌تان دقت به خرج دهد و بهترین عمل را انجام دهد، ممکن است عفونت‌های جدیدی در سطح دندان پدیدار شود. دلایل بروز عفونت جدید عبارتند از:
1. وجود بیش از یک ریشه در زیر دندان
2. شکستگی کشف‌نشده در ریشه دندان
3. پرکردن دندان به شکل معیوب یا ناقص که باعث ورود باکتری به زیر دندان می‌شود
4. تجزیه مواد پرکردنی در سطح دندان و ورود باکتری‌های عفونی به زیر دندان
گاهی اوقات تکرار روند درمان موثر مواقع می‌شود. بعضا از عمل جراحی اندودنتیک برای حفظ دندان استفاده می‌شود. رایج‌ترین متد جراحی اندودنتیک، آپیکواکتومی یا جراحی قطع ریشه دندان است. در این عمل، هرگونه التهاب یا عفونت در بخش استخوانی دندان برطرف می‌شود. در این روش، لثه باز شده و بافت آلوده برداشته می‌شود. گاهی اوقات، بخش انتهایی ریشه نیز قطع می‌شود. در پایان، یک لفاف کوچک برای بستن دندان به کار گرفته می‌شود.
متدهای جایگزین برای عصب‌کشی
حفظ دندان‌های طبیعی بهترین گزینه است. داشتن دندان‌های طبیعی به شما اجازه می‌دهد که غذاهای مختلف بخورید و مشکل غذایی نداشته باشید. عصب‌کشی تنها یکی از گزینه‌های موجود است. تنها جایگزین موجود برای عصب‌کشی این است که دندان آسیب‌دیده را بکشید. سپس می‌توانید از پل، ایمپلنت، یا پروتز متحرک برای جایگزین کردن دندان‌تان استفاده کنید تا برای غذا خوردن و جویدن به مشکل برنخورید. این روش‌ها نه تنها گران‌قیمت هستند، بلکه به زمان و جلسات درمانی بیشتری نیز نیاز دارند. همچنین، ممکن است به دندان‌های مجاور و بافت کناری دندان آسیب‌دیده شما نیز لطمه وارد کنند.
از آنجایی که پوسیدگی عمیق، انجام مکرر عمل‌های دندانپزشکی، پر کردن و جایگزین کردن دندان‌ها رایج‌ترین علل موجود برای عصب‌کشی هستند، توصیه می‌شود با رعایت بهداشت دهان و دندان خود از بروز مشکلات جدی جلوگیری کنید. تنها کافی است دو بار در روز مسواک بزنید و پس از صرف غذا از نخ دندان استفاده کنید. استفاده از یک دهان‌شویه ضد‌عفونی‌کننده نیز موثر خواهد بود. رعایت بهداشت دهان و دندان کمک می‌کند که تا حد امکان از انجام عصب‌کشی بی‌نیاز شوید. خطر ترومای ناشی از آسیب‌دیدگی حین ورزش نیز با پوشیدن محافظ دهان و دندان کاهش می‌یابد.
منبع: webmd