کودک ما از بدو تولد، با گریه خود شروع به آواسازی می کند و رشد گفتار و صداسازی را آغاز می کند.
مراحل تحول آوایی:
بدو تولد تا یک ماهگی: گریه و صداهای حیاتی ،صداهایی است که کودک در این مدت تولید می کند.
یک تا چهار ماهگی: کودک شروع به خنده و صداهای ابتدایی می کند.
چهار تا هشت ماهگی: زنجیره ای طولانی از صداها تولید می کند و شروع به بازی های آوایی می کند مثل “دددد” یا “گگگگگ”
شش تا دوازده ماهگی: کودک ردیفی از هجاهای “بابابابا” یا “دادادادا” که خود همخوان معمولا تکراری است، تولید می کند و بنظر نمی رسد برای برقراری ارتباط باشد.
دوازده ماهگی به بعد: ترکیب های واکه-همخوان-واکه اضافه می کند و دارای اجزای متفاوت در هر ردیف است. در اواخر این روند آهنگ نیز به این ترکیب ها اضافه می شود که به گفتار بزرگسالان شباهت پیدا می کند مثل “بابا” ، “ماما”، “نه”.
کودک تولید صحیح صداهای گفتاری را، از طریق گوش کردن و تقلید الگو های مناسب فرا می گیرد و مهارت های زبانی کودک به طور منظم رشد می کند.
او صحبت کردن را با زمزمه های نامفهوم آغاز می کند و فراگیری صداهای گفتاری تا زمان مدرسه ادامه می یابد.
پیش از رسیدن به گفتار
کودک قبل از اینکه اولین کلمه خود را بیان کند، تسلط مناسب و هدفمند بر صدای خود ندارد، البته کودکان این کار را آگاهانه انجام نمی دهد و تنها توجه مراقبان را برای مرقبت از آن ها برمی انگیزاند.
با گذشت سال اول، کودک تسلط روز افزون بر نظام آوایی پیدا می کند و لذت زیادی از انجام این کار می برد، به طوری که حتی زمانی که کسی در کنار آن ها نباشد نیز،شروع به آواسازی می کنند. کودک در این مرحله آواسازی را به منظور برقراری ارتباط انجام نمی دهد.
خصوصیات و نوع گفتار بزرگسالان و نوع بازی هایی که با کودک انجام می دهد تاثیر بسزایی در روند رشد گفتاری کودک دارد.
سن فراگیری صداهای گفتاری
صداهای گفتاری در زبان فارسی بسته به سخت یا آسان بودن آن ها در سنین مختلف در گفتار ظاهر می شوند و پس از یک دوره زمانی تکامل می یابند، یعنی اینکه کودک می تواند آن را در تمام بافت های آوایی ( کلمات) به درستی بیان کند.
از سن ظهور تا تکامل یک صدا دو تا سه سال زمان می برد، هرچه صدا سخت تر باشد، سن ظهور آن دیرتر و تکامل آن طولانی تر خواهد شد.
مثلا صدای /ت/ ،صدایی است که در یک سالگی ظاهر شده و معمولا تا سه سالگی تکامل می یابد ولی صدای /س/ زودتر از یک و نیم سالگی ظاهر نمی شود و معمولا تکامل آن را چهار سالگی طول می کشد و همچنین به دلیل ویژگی های تولیدی /س/ که سخت تر است کودکان دیرتر در گفتار خود به کار می برند، به همین دلیل صدای /ت/ را به دلیل آسان تر بودن جایگزین می کنند و به جای “سیب” ، “تیب” می گویند.
در اکثر مواقع ، در کودکان طبیعی این مشکل نهایتا تا سن چهار الی چهار و نیم سالگی برطرف می شود.ولی اگر این مشکل بیش از این سن ادامه یابد ، باید نسبت به این موضوع نگران باشیم.
مشکل تلفظ اگر حل نشود سبب کاهش شدید اعتماد بنفس در کودک می شود و همچنین ادامه این روند در مدرسه اغلب با مشکلات جدی در خواندن و نوشتن مواجه می شود.
بنابراین اگر تصور می کنید کودکتان ،اختلال در تولید صداها دارد باید به یک گفتاردرمانگر مراجعه کنید، تا براساس آن و سن ظهور و تکامل صداها، گفتاردرمانگر پس از ارزیابی دقیق ، میزان و شدت اختلال کودک را تعیین کند.
لینک مرتبط: تاخیر گفتاری در برابر اختلال تکلم: کدام مشکل جدی‌تر است؟