در خصوص مسئله بیش فعالی در کودکان، در قدم اول می بایست تشخیص بیش فعالی توسط یک روانپزشک یا روانشناس صورت گیرد. فرض کنیم که در مورد فرزند شما این تشخیص اتفاق افتاده است. بنابراین قدم بعدی این است که از چه درمان هایی برای این مسئله استفاده نماییم.
درمان بیش فعالی به طور کلی به سه دسته تقسیم می شود: ۱- درمان دارویی ۲- درمان غیر دارویی به صورت آموزش والدین و رفتاردرمانی برای کودک ۳- درمان نوروفیدبک.
درمان دارویی، درمان به وسیله داروهای مختلف است که تاثیرات آن بر روی بیش فعالی به اثبات رسیده است. در درمان غیر دارویی به والدین آموزش داده می شود که چگونه با کودک بیش فعال خود رفتارنمایند و والدین یاد می گیرند که چه رفتارهایی از طرف آن ها باعث می شود تکانه های بیش فعالی در کودک تشدید گردد. همچنین با کودک جلسات رفتاردرمانی تشکیل داده می شود. نوروفیدبک نیز درمانی است که در طی جلسات آن سعی می شود که کودک به مرور زمان تمرکزش بهبود یابد و معمولا حدود ۲۰ تا ۳۰ جلسه به طول می انجامد. اما سوال مهم این است که از میان این سه درمان کدام یک بر دیگری ترجیح دارد و کدام نوع درمان بیشترین تاثیر را خواهد داشت؟
تحقیقات نشان داده است که درمان دارویی بالاترین اثر را در درمان بیش فعالی داشته است. به طوری که از هر ۱۰ نفر، ۸ نفر به این درمان پاسخ مناسب داده اند. پس از آن آموزش والدین و رفتار درمانی بیشترین تاثیر را دارد و نوروفیدبک در رتبه سوم قرار دارد( یعنی از هر ۱۰ نفر ،۵ نفر به درمان پاسخ می دهند). بر این اساس است که بسیاری از درمانگران دارو درمانی را با رفتاردرمانی همراه می کنند و در نتیجه با توجه به میزان تاثیر و میزان هزینه، اولویت نخست با دارودرمانی است. اما گاهی به خاطر حساسیت خانواده ها ممکن است درمانگر از روش دوم یا سوم استفاده نماید.
اما در خصوص دارو درمانی نکاتی وجود دارد که اشاره به آن در این جا ضروری می نماید: گاه می بینیم که کودک در شرایطی قرار دارد که مدام از طرف اطرافیان سرزنش می شود یا همواره می گوید هیچ کس مرا دوست ندارد، هیچ دوستی ندارم و یا در او آثار خجالت زدگی را می بینیم. بنابراین در این گونه موارد توصیه داریم که حتما درمان دارویی آغاز گردد. زیرا کودکان در سنینی قرار دارند که اعتماد به نفس و عزت نفس شان در حال شکل گیری است. بنابراین اگر کودک به طور مداوم به خاطر رفتارهایش ، بازخوردهای منفی را از محیط دریافت کند ، ممکن است عزت نفس او آسیب ببیند و قطعا عوارض شکسته شدن این عزت نفس بسیار بیشتر از عوارض دارو درمانی خواهد بود. از این جهت اگر کودک در محیط خانه یا محیط مدرسه مدام در حال سرزنش شدن است شاید بهتر آن باشد که با درمان های دارویی بازخوردهای بهتری از محیط را برای او فراهم آوریم و این نوع درمان می بایست به طور جدی پیگیری شود.
نکته بعدی این است که تمام داروهای تجویزی حتی داروهای گیاهی در بدن برخی افراد می تواند عوارضی را ایجاد نماید و ما نمی توانیم ادعا کنیم دارویی داریم که در تمام افراد تاثیر مثبتی از خود به جای می گذارد و در هیچ فردی هیچ گونه عارضه ای از خود نشان نمی دهد. چون افراد از نظر فیزیک بدنی با هم متفاوت هستند و داروها نیز می توانند تاثیرات متفاوتی بر افراد داشته باشند. داروهای تجویز شده برای درمان بیش فعالی نیز از این قاعده مستثنی نیست و می تواند در برخی کودکان عوارض متفاوتی داشته باشد.
نکته مهم در مصرف داروها تنظیم درست دوز آن ها است. یعنی اگر داروها به مقدار کمی تجویز شود و به تدریج دوز داروها بالا برده شود احتمال عوارض بسیار اندک خواهد بود. حتی اگر عوارض نیز دیده شود ، بسیار ملایم خواهد بود و عارضه خطرناکی را در پی نخواهد داشت. در بروشور این داروها معمولا درصد احتمال بروز عوارض ذکر نمی شود و شما ممکن است نگران باشید که کودکتان با مصرف این داروها دچار عارضه قلبی شود یا این که تشنج کند و… . در صورتی که همه این ها عوارضی است که در دوزهای بالا دیده می شود و اختصاص به دوزهای معمول برای کودکان ندارد و از طرف دیگر افزایش تدریجی دارو از عوارض ناشی از آن پیشگیری می کند.
بنابراین در نهایت این ما هستیم که تصمیم می گیریم چه درمانی می تواند برای فرزندمان مفیدتر باشد. برای اتخاذ تصمیم درست بهتر آن است که با روان پزشک و یا روانشناس زبده ای مشورت نماییم ، مسائل را سبک سنگین کنیم و در نهایت راهی را که برای فرزندمان مفید تر است، انتخاب نماییم.
آیا تستی برای بیش فعالی در کودکان وجود دارد؟