«در تقسیم‌بندی پوست‌ها آنها را به خشک، معمولی و چرب تقسیم می‌کنیم؛ البته پوست‌های مختلط هم وجود دارد. در این حالت ممکن است پوست صورت فرد چرب باشد اما پوست بدنش خشک باشد یا حتی در خود صورت ممکن است نقاطی از آن چرب و نقاطی خشک باشد. به‌عبارتی پوست می‌تواند در نقاط مختلف بدن از نظر درجه چربی و خشکی متفاوت باشد. آنها که پوست صورت چربی دارند، قسمت مرکزی صورت‌شان یعنی ناحیه بین دو ابرو، بینی یا اطراف دهان‌شان به نسبت قسمت‌های بیرونی صورت‌شان، چرب‌تر است»
دکتر الهیار طاهری، متخصص پوست، مو و زیبایی با این تعریف کلی سراغ مسأله روش‌های نگهداری از پوست می‌رود و ادامه می‌دهد: «هر پوستی متناسب با شرایطی که دارد مراقبت خاص خودش را می‌خواهد. مانند گلی که از گلفروشی می‌گیرید و گاهی باید آن را هر روز و گاهی یک هفته در میان آب بدهید و… پوست هم همین‌طور است و حالا پوست‌های چرب شکل ویژه و متفاوت نگهداری و مراقبتی خودشان را دارند».
اگر می‌خواهید درباره پوست‌های چرب و چگونگی رفتار با آنها بدانید، ادامه صحبت‌های این متخصص پوست را بخوانید.
باورهای اشتباه قدیمی
در مورد پوست‌های چرب باورهایی وجود دارند که اثبات‌شده نیستند و نمی‌توان آنها را مستند دانست. برای مثال یکی از رایج‌ترین‌های‌شان این است که پوست‌های چرب پیرشدنی نیستند. این مسأله به شکل علمی هنوز ثابت‌شده نیست و نمی‌توان گفت واقعاً پروسه پیری پوست در افرادی با پوست چرب به تعویق می‌افتد. از طرف دیگر چرب بودن پوست به شکل مستقیم ربطی به غذای چرب ندارد و این‌طور نیست که بگوییم اگر غذای چرب بخوریم، پوست‌مان چرب می‌شود. این دو مقوله کاملاً از هم جدا هستند.
چرا پوست چرب می‌شود؟
چرب بودن پوست ناشی از دو مسأله اصلی هورمون و ارث است؛ در کنار آنها بعضی عوامل محیطی هم نقش دارند. برای مثال خانم‌هایی که قرص ضدبارداری مصرف میکنند، آلودگی هوا، شرایط اقلیمی بد مانند گرما، رطوبت و شدت اشعه ماوراء بنفش و… می‌توانند پوست را چرب کنند، اما ارث و هورمون مهم‌ترین دلایل چرب شدن پوست می‌شوند.
نقش هورمون‌های مردانه
در میان هورمون‌هایی که نقش خاصی در چرب شدن پوست دارند باید به آندروژن یا همان هورمون مردانه اشاره کرد. در واقع باید گفت ذات دسته‌بندی چرب یا خشک بودن پوست از دوره بلوغ به بعد مشخص و تثبیت می‌شود. یعنی زمانی‌که هورمون‌های مردانه شروع به فعالیت میکنند. هنگامی‌که صفات ثانویه جنسی بروز میکنند، هورمون‌های مردانه فعال شده و باعث چربی پوست می‌شوند که هم در خانم‌ها و هم آقایان وجود دارد و بعد از بلوغ این صفت پوستی با افراد می‌ماند.
تفاوت رطوبت و چربی پوست
نکته مهمی که باید به آن توجه کرد این است که رطوبت و چربی پوست دو مقوله مجزا هستند و ربطی به هم ندارند. ممکن است فردی پوستش چرب باشد اما رطوبت نداشته باشد. رطوبت پوست متأثر از وجود اسیدهای آمینه‌ای است که در سطح پوست ساخته می‌شوند و مانند اسفنج آب را به خود جذب میکنند. قاعدتاً چربی پوست ربطی به این پروسه ندارد اما به نوعی پوست های چرب می‌توانند رطوبت بیشتری را حفظ کنند.
رابطه پوست چرب و آکنه
پوست‌های چرب مراقبت‌های خاص خود را دارند و صاحبان این نوع پوست باید بیشتر به سلامت پوست خود اهمیت بدهند. به هر حال پوست‌های چرب مستعد ایجاد جوش هستند زیرا یکی از معیارهای اصلی جوش در صورت و بدن عامل سبوره یا ترشح چربی است. در زخم معده اصطلاحی است که گفته می‌شود «اگر اسیدی نباشد، زخمی‌هم وجود ندارد»؛ در پوست هم می‌گوییم «اگر سبوم نباشد، آکنه و جوشی هم وجود ندارد». عمدتاً افرادی که دچار آکنه وجوش می‌شوند پوست‌های چرب دارند.
افراط و تفریط در شست‌وشوی پوست
از شواهد امر کاملاً می‌توان فهمید که پوست‌های چرب نیاز به شست‌وشوی بیشتری نسبت به سایر انواع پوست دارند تا بتوانند منافذ غدد چربی را بازبگذارند که چربی‌ها بیرون آمده و منجر به انسداد منافذ نشود. زیرا بسته شدن این منافذ یعنی تجمع چربی زیر پوست که منجر به بروز جوش‌های زیرپوستی و بعد هم جوش‌های قرمز و التهابی می‌شود. البته به این معنی نیست که این افراد باید روزی ٥، ٦ بار پوست صورت‌شان را بشویند زیرا شستن بیش از حد هم مکانیزمی جبرانی ایجاد می‌کند که باعث می‌شود ترشح چربی صورت بیشتر شود. شستن صورت باید در حد متعادل باشد و افراطی و تفریطی نباشد. روزی دو یا نهایت سه بار شست‌وشو کافی است.
مرطوب‌کننده‌های پوست‌های چرب
پوست‌های چرب هم نیاز به مرطوب‌کننده دارند اما نوع مرطوب‌کننده آنها متفاوت است. مرطوب‌کننده پوست‌های چرب باید غیرکومدوژنیک باشد. یعنی باعث ایجاد کومدون یا همان جوش‌های زیرپوستی نشود. از طرفی باید غیرآکنوژنیک باشد یعنی باعث ایجاد آکنه هم نشود. در محصولات زیبایی مانند ضدآفتاب‌ها و مرطوب‌کننده‌ها، ترکیباتی وجود دارند مانند لانولین که ویژگی انسداد مجاری چربی در آنها بیشتر است. بنابراین در کرم‌ها و محصولات مخصوص پوست‌های چرب لانولین یا موادی که تأثیر مشابهی دارند، حذف می‌شوند. از طرفی آکنه ژنتیک یا کومدوژنیک بودن محصول با درصدهایی مشخص می‌شود. اگر محصول این ویژگی‌ها را نداشته باشد که هیچ اما اگر ایجادکننده آکنه یا کومدون باشد، توانایی آن را با درصد مشخص میکنند که افراد می‌توانند با توجه به آن دست به انتخاب بزنند.
محصول فاقد چربی نداریم
محصولاتی که به عنوان فاقد چربی (Oil Free) عرضه می‌شوند، هیچ‌وقت صد درصد فاقد چربی نیستند و بهتر است آنها را با عنوان حاوی چربی کنترل‌شده عرضه کنند؛ زیرا همین محصولات هم مقداری چربی دارند. برای مثال یک ضدآفتاب فاقد چربی هم حدود ١٣ تا ١٤درصد چربی دارد. البته چربی ترکیبی در آنها کومدوژنیک یا آکنه‌ژنیک نیستند.
نکته‌های مراقبتی پوست‌های چرب
١- از ضدآفتاب با چربی کنترل‌شده استفاده کنید.
٢- مصرف ویتامین‌های گروه B را در رژیم غذایی‌تان جای بدهید.
٣- سبزیجات و میوه‌ها را بیشتر مصرف کنید.
٤- از لبنیات کم‌چرب غافل نشوید؛ زیرا مصرف لبنیات کم‌چرب در ترشح سبوم نقش قابل‌توجهی دارند.
٥- اگرچه گفتیم رابطه مستقیمی بین غذاهای چرب و چربی پوست وجود ندارد اما باید مصرف این نوع غذاها و سرخ‌کردنی‌ها را قطع یا خیلی محدود کنند. این مواد غذایی در درازمدت فرد را چاق میکنند. به‌عبارتی بافت چربی در بدن افراد چاق بیشتر است که منبعی برای تولید آندروژن می‌شود. در آن زمان هورمون‌های مردانه باعث ترشح سبوم می‌شود.
٦- مصرف نوشابه‌های گازدار و قندی را ترک کنید.
٧- سیگار نکشید زیرا سیگار عامل ترشح کورتون از بدن است و می‌تواند تأثیرات منفی در ترشح چربی داشته باشد.
٨- شیرینی‌جات، تنقلات و فست‌فود را خیلی کم و محدو مصرف کنید.
٩- خواب و استراحت کافی داشته باشید. خواب نقش مهمی در تعادل هورمون‌های بدن دارد. اگر فرد خواب خوبی نداشته باشد، شکل ترشح کورتون از بدن وی غیرطبیعی و بیش از حد می‌شود. به طور طبیعی ترشح کورتون صبح‌ها در بدن ما وجود دارد که نیازی حتمی است اما در افرادی که خواب کافی و خوبی ندارند و می‌تواند عامل ترشح غیرطبیعی کورتون شود که مشکلات پوستی را به دنبال دارد.
١٠- از محصولات آرایشی و بهداشتی مخصوص پوست خودتان استفاده کنید.
چطور می توان میزان چربی پوست را کنترل کرد؟