بیماری شپش (پدیکلوزیس)، بیماری شایع در مراکز پرتراکم از جمله مدارس، ورزشگاه‌ها، پادگان‌ها، پرورشگاه‌ها و خوابگاه ها است، این بیماری در فصل زمستان با توجه به نحوه پوشش افراد(پوشیدن لباس بیشتر و استفاده از شال و کلاه)، امکان شیوع آن به صورت اپیدمی بیشتر می شود.
براساس اعلام پزشکان و کارشناسان بهداشت و درمان، شپش سر، شایع ترین بیماری در میان کودکان بین 4 تا 11 سال به خصوص دانش آموزان است که دراین میان سهم دختران در ابتلا به این بیماری بیشتر از پسران است.
شپش، حشره انگلی است که رنگ آن از خاکستری تا قرمز(به دلیل مکیدن خون) متغیر است،این حشرات توانایی پرواز یا جهیدن یا نفوذ به درون پوست سر را ندارند اما شش پای آنها برای چسبیدن به موها تکامل یافته است.
شپش، از خون انسان تغذیه کرده و بزاق آن حاوی موادی است که از لخته شدن خون جلوگیری می‌کند، خارش شدید و بدون علت سر از نشانه های ابتلا به بیماری شپش سر عنوان شده که بر اثر خارش شدید گاهی اوقات ممکن است عفونت پوستی و زرد زخم ناحیه پشت سر و پشت گوش هم ایجاد شود.
عدم رعایت بهداشت فردی و ابتلا به بیماری شپش سر
دکتر پروین متوسلین متخصص پوست و مو درباره بیماری شپش و ویژگی های این بیماری گفت: شپش یک نوع انگل بسیار کوچک در اندازه بین سه تا پنج میلی متر است و باعث ایجاد سه نوع بیماری در سر، بدن و ناحیه تناسلی می شود و شایع ترین نوع این انگل شپش سر است که بیشتر در اماکن دارای تراکم جمعیتی مانند مدارس، مهدهای کودک و پادگان ها به صورت اپیدمی درمی آید.
وی با بیان اینکه در گذشته، رعایت نکردن بهداشت، کمبود حمام و امکانات بهداشتی و نظافتی و استحمام در حمام عمومی از جمله عوامل انتقال و تشدید بیماری شپش در میان افراد بود افزود: این بیماری امروز نیز وجود دارد که عامل اصلی بروز و ابتلای به آن، رعایت نکردن بهداشت فردی است و در بسیاری مواقع، ناآگاهی فرد نسبت به بیماری منجر به آلوده شدن محیط پیرامونی نیز می شود.
دکتر متوسلین اظهار کرد: این بیماری در گروه های سنی مختلف جامعه دیده می شود و مختص گروه خاصی نیست اما در میان دانش آموزان به خصوص دختران دانش آموز به علت استفاده از پوشش و تعویض وسایل شخصی با یکدیگر شایع تر است.
به گفته وی، به دنبال حضور فرد مبتلا در مکان هایی با تراکم جمعیتی بالا همچون مدرسه، بیماری شپش سر به سایر افراد و همچنین خانواده آنان منتقل شده و گسترش پیدا می کند.
این پزشک متخصص پوست و مو با بیان اینکه انگل شپش سر در مدت زمان 30 ثانیه از فرد مبتلا به دیگری منتقل می شود، افزود: این انگل امکان پرواز ندارد و تنها از طریق تماس نزدیک افراد بایکدیگر و تعویض وسایل شخصی(شانه، برس، شال، روسری، کلاه و ملحفه) منتقل می شود.
وی گفت: به محض اطلاع از ابتلای فرد به بیماری شپش سر در فضای جمعی مانند مدرسه باید سریعا به مسئولان مدرسه و مهدکودک اطلاع داده شود تا بقیه افراد حاضر در این مکان، نیز مورد پایش و غربالگری قرار گیرند.
دکتر متوسلین با اشاره به راه های درمان بیماری شپش سر افزود: در زمان قدیم برای درمان بیماری شپش سر، موی سر بیمار را می تراشیدند که از لحاظ ظاهری مشکلاتی را برای فرد ایجاد می کرد اما امروز با توجه به محصولات دارویی، دیگر نیازی به انجام این کار نیست و فرد مبتلا برای درمان باید از داروهای مختلفی به صورت شامپو، لوسیون و اسپری استفاده کند.
این پزشک متخصص پوست و مو با بیان اینکه علاوه بر فرد مبتلا به بیماری شپش سر، تمام اعضای خانواده او نیز باید تحت درمان قرار گیرند، اظهار کرد: به دلیل اینکه احتمال دارد فرد نشانه های ابتلا به بیماری شپش سر را نداشته و پس از چند روز نشانه های ابتلا در او بروز کند، باید سایر افراد خانواده نیز تحت درمان قرار گیرند تا این بیماری به سایر افراد نیز منتقل نشود.
وی گفت: در جریان درمان بیماری شپش سر، وسایل شخصی فرد، ملحفه ها و لوازمی که با سر فرد تماس داشته از جمله مقنعه، روسری و کلاه را باید در آب داغ جوشاند و با اتوی داغ ضدعفونی کرد.
این پزشک متخصص پوست و مو بهترین راه پیشگیری از بیماری شپش سر را اطلاع رسانی و آگاهی بخشی دانش آموزان و خانواده های آنان از این بیماری دانست و گفت: به محض اطلاع از ابتلای یک فرد به بیماری شپش سر، سایر افراد در این مکان نیز باید معاینه شوند و آموزش های لازم در خصوص پیشگیری و درمان بیماری به افراد ارائه شود.
وی با بیان اینکه شیوع بیماری شپش سر، فصل و زمان مشخصی ندارد، افزود: احتمال ابتلا به این بیماری در همه فصول سال وجود دارد و از سوی دیگر بیماری شپش سر مختص کشور خاصی نیست و در تمامی کشورها از جمله اروپا نیز ابتلا به این بیماری شایع است.
راهکارهای پیشگیری از ابتلا به بیماری شپش سر
دکتر متوسلین با بیان اینکه در مواقعی شوره سر با تخم های شپش اشتباه گرفته می شود، اظهار کرد: در بسیاری مواقع فرد مبتلا از بیماری خود اطلاع نداشته و با خارش های شدید بدون علت سر مواجه است که بر این اساس دانش آموزان باید به صورت دوره ای و منظم توسط معلمان بهداشت، پزشکان و افراد آموزش دیده معاینه و در صورت ابتلا به پزشک ارجاع داده شود.
وی گفت: بیماری شپش سر قابل درمان است و خانواده ها نباید از ابتلای فرزندشان به این بیماری نگرانی و ترس داشته باشند.
این پزشک متخصص پوست و مو افزود: تخم انگل شپش سر می تواند مدت طولانی بعد از درمان در سر فرد مبتلا باقی بماند که این تخم ها با شانه کردن با استفاده از شانه های بادندانه ریز و با سرکه از ساقه های مو جدا خواهند شد.
اقدامات آموزش و پرورش تهران برای شناسایی و پیشگیری از ابتلا به بیماری شپش سر
معاون تربیت بدنی و سلامت آموزش و پرورش شهر تهران نیز با اشاره به اقدامات انجام شده برای پیشگیری از شیوع بیماری شپش سر در بین دانش آموزان گفت: آموزش و پرورش متولی درمان نیست و اقدامات درمانی توسط شبکه بهداشت انجام می شود.
حسن محمدی با بیان اینکه این نهاد متولی آموزش پیشگیرانه، شناسایی، غربالگری و پایش مبتلایان به بیماری شپش سر است، افزود: این اقدامات از ابتدای سال تحصیلی و حداقل دو بار در سال و بیشتر در فصل زمستان که دوره شیوع این بیماری است توسط مراقبان سلامت آموزش و پرورش در مدارس انجام و در مدارسی که مراقبان سلامت حضور ندارند، اقدامات شناسایی، غربالگری و پایش مبتلایان به بیماری شپش سر توسط رابطان و مراقبان سلامت معرفی شده از سوی شبکه های بهداشت منطقه ای اجرا می شود.
وی گفت: بلافاصله بعد از مشاهده دانش آموز مبتلا به شپش سر، اقدامات مراقبتی از جمله توصیه های لازم و آموزش های خاص به دانش آموز و خانواده وی ارائه شده و برای پیگیری اقدامات درمانی، به شبکه بهداشت منطقه مربوطه معرفی می شود که در این مراکز نیز داروهای درمانی و نوع خاصی از شوینده های سر (شامپو پرمترین) در اختیار دانش آموز مبتلا و خانواده وی قرار داده می شود.
محمدی، راه های انتقال انگل شپش سر را از طریق لوازم شخصی آلوده، پوشاک و تماس افراد با یکدیگر عنوان کرد و افزود: براین اساس لازم است که اطلاعات و آموزش لازم درباره این بیماری به خانواده فرد مبتلا ارائه شود و به نوعی مراقبت های بهداشتی و درمانی از داخل منزل آغاز می شود.
معاون تربیت بدنی و سلامت آموزش و پرورش شهر تهران گفت:اطلاعات و آمار شیوع بیماری شپش سر و تعداد مبتلایان به این بیماری به صورت سالانه جمع آوری شده و در اختیار دستگاه های مسئول قرار می گیرد.
نبود اپیدمی بیماری شپش سر در بین دانش آموزان تهرانی
وی با اشاره به صحبت های مطرح شده مبنی بر اپیدمی بیماری شپش سر در بین دانش آموزان شهر تهران اظهار کرد: چنین سخنانی صحت نداشته و در حال حاضر وضعیت حادی در رابطه با ابتلا به بیماری شپش سر در مدارس شهر تهران وجود ندارد و دانش آموزان مبتلا به این بیماری در مدارس پس از شناسایی بلافاصله اقدامات درمانی آنان، پیگیری می شود.
محمدی گفت: باتوجه به مشاهدات و بررسی های انجام شده توسط مراقبان سلامت و گزارش های ارائه شده توسط حوزه سلامت، از آنجا که آگاهی های بهداشتی جامعه به طور کلی افزایش پیدا کرده، میزان شیوع شپش سر در بین دانش آموزان کاهش پیدا کرده است.
معاون تربیت بدنی و سلامت آموزش و پرورش شهر تهران با بیان اینکه انگل شپش سر ناقل ویروس، باکتری و بیماری خاصی نیست، افزود: این انگل به دلیل تغدیه از خون انسان، تنها در محل گزیدگی ایجاد خارش کرده و ممکن است باعث التهاب پوست سر در فرد گزیده شده شود.
وی اظهار کرد:این انگل تنها از طریق لوازم شخصی آلوده، البسه و تماس بدنی به خصوص در محیط های با تراکم جمعیتی بالا منتقل می شود که این اماکن، محیط مناسبی برای تکثیر و انتقال این انگل به شمار می‌رود.
محمدی درباره اقدامات معاونت تربیت بدنی و سلامت آموزش و پرورش تهران در زمینه ارتقای سلامت دانش آموزان گفت: وظیفه ذاتی ما در این حوزه، آموزش، پیشگیری و پیشگیری آموزش محور است و زمینه آموزش را در ارتقای سلامت و مسایل بهداشتی از راه های مختلف از جمله محتوای آموزشی و بهداشتی برای دانش آموزان و اولیای آنان فراهم می کنیم و این مسایل به صورت چهره به چهره و جمعی به دانش آموزان آموزش داده می شود.
وی برگزاری همایش های آموزشی برای اولیای دانش آموزان و ارائه آموزش های لازم در زمینه رعایت بهداشت فردی دانش آموز و پیشگیری از بیماری ها در مدارس توسط کارشناسان و متخصصان، تولید و انتشار محتوای آموزشی و تبلیغاتی با موضوعات سلامت و بهداشت از جمله تغذیه سالم و رعایت بهداشت فردی و دیگر موارد مختلف را از جمله برنامه های معاونت تربیت بدنی و سلامت آموزش و پرورش شهر تهران در ارتقای سلامت دانش آموزان عنوان کرد.
در مجموع بیش از یک میلیون و 200 هزار دانش آموز مقاطع مختلف تحصیلی در 4 هزار و 500 مدرسه مناطق 19 گانه آموزش و پرورش شهر تهران مشغول تحصیل هستند.
لینک مرتبط: شپش دارم یا شوره؟! /شپش را با شوره سر اشتباه نگیرید!