در واقع، علل زیادی برای کمردرد وجود دارد؛ از جمله آسیب مهره، دیسک بین مهره‌ها، عضلات، رباط‌ها و اعصاب کمر که برای درمان مناسب باید منشأ درد شناخته شود. در این خصوص دکتر مرتضی رجایی، جراح و متخصص بیماری‌های استخوان و ستون فقرات، مهم‌ترین علل کمردرد را شامل تنگی کانال نخاع در ناحیه کمر، فتق دیسک، آرتروز مهره‌های کمری، پوکی استخوان و شکستن مهره‌ها، پوزیشن نامناسب، چاقی، سالمندی، مشکلات روحی و بارداری می‌داند و به جام‌جم می‌گوید: گاهی درد کمر معطوف به ناحیه میانی ستون فقرات نمی‌شود، بلکه به پا و مچ پا هم می‌رسد که در چنین شرایطی تشخیص سیاتیک برای بیمار داده می‌شود.
وقتی کانال نخاع تنگ می‌شود
احتمالا می‌دانید نخاع و اعصاب خارج شده از آن در درون یک ساختمان استخوانی به نام ستون فقرات قرار دارند تا از نخاع در برابر آسیب‌ها حفاظت شود. حال اگر به هر دلیلی استخوان‌های ستون فقرات بیش از اندازه رشد کنند به نخاع و اعصاب فشار می‌آورد و سبب ایجاد کمر درد می‌شود.
دکتر رجایی با اشاره به چنین وضعیتی که با عنوان تنگی کانال نخاع شناخته می‌شود، توضیح می‌دهد: در این حالت نشستن و استراحت کردن، درد را کم و ایستادن و راه رفتن آن را تشدید می‌کند. درمان این مشکلات بسته به‌شدت آنها از استراحت کردن تا جراحی و برداشتن قسمتی از استخوان متغیر است.
بیرون‌زدگی دیسک کمر، پیر و جوان نمی‌شناسد
جالب است بدانید شایع‌ترین و مهم‌ترین عامل کمردرد، دیسک بین مهره‌ای است. قبلا تصور می‌شد بیماری دیسک مختص افراد مسن است، ولی امروزه مشخص شده در افراد جوان هم ممکن است، دیده شود.
به گفته این جراح ستون فقرات، بیرون‌زدگی دیسک بین‌مهره‌ای به نخاع یا ریشه‌های عصبی فشار می‌آورد و موجب بروز علائم سیاتیک می‌شود. باید توجه داشت پارگی دیسک نیز می‌تواند به دنبال یک حرکت ناصحیح و به صورت ناگهانی ایجاد شود یا بتدریج و به علت آسیب‌های جزئی مکرر به وجود آید. درد ناشی از بیرون‌زدگی دیسک کمر ممکن است بعد از چند روز برطرف شود، اما معمولا متعاقب آن احساس درد، گزگز، خواب رفتن و ضعف پا شروع می‌شود که این درد به زیر زانو انتشار می‌یابد.
دکتر سعید صفایی، ارتوپد و فوق تخصص ستون فقرات نیز در پاسخ به این سوال که چرا مبتلا به دیسک کمر می‌شویم به جام‌جم می‌گوید: بعضی‌ها به صورت مادرزادی مبتلا به ضعف دیسک هستند. همچنین شرایط زندگی، بویژه انجام کارهای سنگین و فعالیت‌های غیر‌طبیعی در ابتلا به مشکلات دیسک کمر موثر است.
این متخصص تاکید می‌کند: دردهای کمری که به زانو و پایین زانو انتشار می‌یابد و همراه با اختلالات حسی و حرکتی در آن اندام هستند، نشان‌دهنده بیرون‌زدگی دیسک هستند. البته تشخیص افتراقی دردهای ناشی از بیرون‌زدگی دیسک با دردهای ناشی از عفونت یا تومورها با عکسبرداری‌ها و معاینات کلینیکی ممکن است .
درمان دیسک کمر با تغییر سبک زندگی
اگر مبتلا به دیسک کمر شده‌اید لزومی ندارد نگران شوید و به درمان‌های سخت و پر عارضه مثل جراحی فکر کنید.
دکتر صفایی با تاکید بر موثر بودن درمان‌های غیر جراحی دیسک کمر در بیشتر موارد می‌گوید: درمان‌های دارویی، تغییر سبک زندگی و ورزش‌های مناسب که توسط پزشک داده می‌شود اولین درمان‌های موثر برای دیسک کمر هستند. این روش‌ها به میزان زیادی درمان و پیشگیری‌کننده هستند. بی‌شک،کسانی که سبک زندگی و نوع کارشان را تغییر نمی‌دهند، ورزش نمی‌کنند و سیگاری هم هستند، نتایج خوبی از درمان‌های غیر جراحی دیسک کمر نمی‌گیرند .
سیاتیک، دردی که با استراحت بهبود می‌یابد
درد سیاتیک، دردی تیرکشنده و شدید است که از کمر شروع می‌شود و تا ساق یا کف پا ادامه می‌یابد و در مسیر عصب سیاتیک (مهم‌ترین عصبی است که از کمر به پا می‌رود) احساس می‌شود.
به گفته دکتر رجایی، این درد معمولا در حین فعالیت، شدیدتر و با استراحت کمتر می‌شود. در بسیاری از افراد، درد با فعالیت بدنی نامناسب یا به دنبال برداشتن جسم سنگین شروع می‌شود. شایع‌ترین علت درد سیاتیک، بیرون‌زدگی دیسک بین‌مهره‌ای بویژه در آخرین مهره‌های کمر است.
اجسام سنگین بلند نکنید
افرادی که به کارهای سنگین اشتغال دارند یا اجسام سنگین بلند می‌کنند، همچنین افرادی که به مدت طولانی رانندگی می‌کنند یا زیاد می‌نشینند بیشتر در معرض دردهای کمر هستند.
دکتر رجایی به چنین افرادی توصیه می‌کند: این گروه باید نحوه نشستن خود را صحیح کنند یعنی بعد از نیم ساعت نشستن، دست از کار بکشند و به مدت پنج دقیقه راه بروند یا حرکات کششی انجام دهند. توجه داشته باشید اگر هنگام بلند کردن اشیای سنگین به جای استفاده از قدرت پاها، از عضلات کمر استفاده شود، باعث بیرون‌زدگی دیسک می‌شود. خم کردن کمر هنگام بلند کردن وسایل هم احتمال آسیب را بیشتر می‌کند. بنابراین موقع برداشتن یک وسیله، ابتدا روی پاها بنشینید و آن را به بدنتان بچسبانید و سپس بلند شوید .
بارداری، کمر درد می‌آورد
حدود 80 درصد از زنان باردار حداقل یکبار دچار کمردرد می‌شوند و بیش از نیمی از این درد‌ها در ماه‌های آخر بارداری که وزن جنین بیشتر می‌شود، رخ می‌دهد. البته دکتر رجایی تاکید می‌کند کمردرد دوران بارداری در زنان چاق یا کسانی که بارداری‌های مکرر و سابقه کمردرد در بارداری‌های قبلی دارند بیشتر اتفاق می‌افتد.
مراقب پوکی استخوان باشید
توجه داشته باشید شکستگی در ستون فقرات اغلب در افراد مسن که پوکی استخوان دارند، دیده می‌شود. به گفته دکتر رجایی، اگر این افراد از داروهایی نظیر کورتون استفاده کنند شانس ابتلا به شکستگی در آنها بیشتر می‌شود و با کوچک‌ترین فشار به کمر آسیب می‌بینند و فرد به‌طور ناگهانی دچار درد شدید در ناحیه کمر می‌شود که با حرکت کردن شدیدتر خواهد شد. البته با افزایش سن، به دلیل تغییراتی که در استخوان‌ها و عضلات به وجود می‌آید شکل بدن تغییر می‌کند و پشت بدن خمیده می‌شود. شکم به طرف جلو برجسته و گودی کمر بیشتر می‌شود و همه این تغییرات می‌تواند موجب کمر درد شود.
شکم‌های برآمده به کمر آسیب می‌زنند
به خاطر داشته باشید وزن زیاد، بویژه داشتن شکم‌های بزرگ، باعث ایجاد فشار و استرس بر کمر بخصوص قسمت پایین کمر می‌شود. علاوه بر این، چاقی باعث تشدید مواردی چون پوکی استخوان، ساییدگی مفصل و سایر بیماری‌های موجود در ستون مهره می‌شود .
مشکلات روحی به کمرتان می‌زند!
تحقیقات نشان داده است افسردگی، اضطراب و نگرانی، عصبانیت و خشم ارتباط تنگاتنگی با شدت درد احساس شده توسط بیمار دارند. یعنی استرس، افسردگی و نگرانی باعث افزایش احساس درد در بیمار می‌شود. همچنین این عوامل با مدت درد و ناتوانی ناشی از درد نیز ارتباط دارند. در واقع، ارتباط افسردگی و کمردرد دوطرفه است. هم افراد افسرده بیشتر دچار کمردرد می‌شوند و هم افرادی که به مدت طولانی درد کمر دارند افسردگی می‌گیرند.
درست نشستن را یاد بگیرید
توجه داشته باشید با نشستن صحیح، کمترین فشار روی ستون فقرات وارد می‌شود. ستون فقرات، فرم طبیعی خود را حفظ می‌کند و در نتیجه مشکلات کمردرد و دردهای عضلانی کاهش می‌یابد . البته بدون شک کار در وضعیت نشسته در صورت رعایت اصول ارگونومی و نشستن صحیح فرم و زمان صحیح نشستن با آسیب‌های کمتری نسبت به کارهای ایستاده همراه است.
ورزش کنید تا کمتر کمر درد بگیرید
به گفته دکتر رجایی، ورزش می‌تواند موجب بهبود کمر درد شود، اما به شرطی که در وضعیت درست انجام شود. ورزش‌هایی که صدمه کمتری دارند مانند شنا، پیاده روی و دوچرخه سواری معمولا برای کمر درد بهترند . برخی ورزش‌ها می‌توانند کمردرد را بدتر کنند و باید قبل از آغاز هرگونه فعالیت ورزشی با پزشک خود مشورت کنید . وی برای ورزش پس از بهبود کمر درد توصیه می‌کند: اگر گرفتگی عضلات دارید، حمام گرم قبل از ورزش کمک کننده است. لباس گشاد و راحت بپوشید و کفش ورزشی مناسب استفاده کنید. هر ورزشی که موجب درد در شما می‌شود را متوقف کنید. همچنین از انجام ورزش‌های شکم، چرخش لگن، رساندن دست به نوک پا و هر گونه ورزشی که موجب خم شدن کمر به سمت عقب می‌شود، خودداری کنید.
منبع: سلامت نیوز