اینکه سطح درک و توجه عمومی نسبت به بهداشت دهان و دندان در جامعه امروزی ما تا این حد افزایش یافته، کمی تعجب‌آور است. احتمال بروز مشکلات دهان و دندان در میان سالمندان بیشتر است، با این حال تصورات نادرست زیادی در رابطه با ارتباط پیری و مشکلات دهان و دندان وجود دارد. یکی از رایج‌ترین باورهای نادرستی که در این رابطه وجود دارد، این است که افتادن دندان، یک بخش طبیعی از روند پیری است.
این باور کاملا نادرست است؛ دندان‌های شما باید تا پایان عمر با شما باشند. وضعیت دهان و دندان‌های شما نقش قابل‌توجهی در سلامت عمومی‌تان دارد. از این رو، اگر به وضعیت دهان و دندان‌های خود رسیدگی کنید، در واقع به بدنتان خدمت کرده‌اید. امری که نتایج آن در سلامت شما نمود پیدا خواهد کرد.
سالمندی و خطر ابتلا به بیماری
نکات جالب و باورهای نادرست زیادی در رابطه با پیری و سلامت دهان و دندان وجود دارد که در این بخش به آنها می‌پردازیم.
- پوسیدگی دندان – به طور کلی، خطر پوسیدگی دندان در دوران نوزادی و نوجوانی بیشتر است. با گذشت زمان و افزایش سن، دندان‌ها به حد نهایی رشد خود رسیده و خطر پوسیدگی به کمترین سطح ممکن می‌رسد. با این حال، همیشه باید مراقب حفره‌های کوچک در سطح دندان‌های خود باشید. یکی از رایج‌ترین انواع پوسیدگی دندان به پوسیدگی ریشه مربوط می‌شود.
- بیماری لثه – با افزایش سن، خطر ابتلا به بیماری لثه افزایش می‌یابد. با گذشت هر سال باید بیشتر مراقب سلامت دهان و دندان‌های خود باشیم.
- سرطان دهان – خطر ابتلا به سرطان دهان نیز با افزایش سن بیشتر می‌شود. با اینکه خطر ابتلا به سرطان تا حد زیادی به سبک زندگی ما بستگی دارد، در صورتی که مراقب بهداشت فردی خود باشیم، هرگز به این بیماری دچار نخواهیم شد.
خشکی دهان در افراد مسن
خشکی دهان می‌تواند یک مسئله بزرگ برای سالمندان باشد؛ این عارضه معمولا بر اثر مصرف داروهای خاص یا شرایط پزشکی رخ می‌دهد. بزاق که حامل مواد معدنی و سلول‌های ایمنی است، نقش به‌سزایی در حفاظت از دندان‌ها در برابر پوسیدگی و کرم‌خوردگی دارد. از این رو، در صورتی که سطح بزاق دهان کاهش یابد، ممکن است دچار مشکل خشکی دهان شوید.
عاداتی که باعث توقف تولید بزاق در دهان می‌شوند، زیان قابل‌توجهی به دندان‌های شما می‌رسانند. عادات غذایی نامناسب مانند جویدن آدامس و خوردن آب‌نبات نیز خطر پوسیدگی دندان‌ها را چند برابر می‌کند.
شرایط پزشکی که بر سلامت دهان و دندان اثر می‌گذارند
برخی از مشکلات پزشکی باعث تضعیف بهداشت دهان و دندان در بیماران مسن می‌شوند. سرطان، دیابت و بیماری‌های قلبی عروقی از جمله رایج‌ترین عوامل موثر بر این امر هستند. از این رو، حتما باید دندانپزشک خود را از بیماری‌هایی که دارید مطلع کنید تا آنها را در پروسه درمان‌تان در نظر بگیرد.
ارتباط قابل‌توجهی بین بیماری لثه و بیماری‌های قلبی وجود دارد. حمله قلبی در اغلب موارد باعث بروز یک بیماری حاد در لثه می‌شود. دیابت نوع 2 نیز که در افراد مسن شایع‌تر است، می‌تواند سلامت دهان و دندان شما را به خطر بیاندازد.
دارو و دهان
افراد مسن معمولا به طور همزمان چند داروی مختلف مصرف می‌کنند؛ بعضی از داروها تاثیر بیشتری دارند و خطر پوسیدگی دندان را افزایش می‌دهند. خشکی دهان، که پیش از این مورد بررسی قرار گرفت، نقش به‌سزایی در بروز مشکلات دهان و دندان دارد. داروهایی که سطح بزاق را در دهان کاهش می‌دهند، خطر ابتلا به بیماری‌های لثه و پوسیدگی را چند برابر می‌کنند. این داروها عبارتند از:
داروهای ضد افسردگی: بسیاری از داروهای ضد افسردگی با مختل کردن واکنش سلول‌های عصبی باعث کاهش جریان بزاق در دهان می‌شوند. این داروها با تعدیل عملکرد غدد بزاقی موجب کاهش بزاق دهان می‌شوند. بنابراین، افرادی که داروی ضد افسردگی مصرف می‌کنند، در معرض خطر بیشتری قرار دارند.
داروهای پارکینسون: این داروها نیز مثل داروهای ضد افسردگی عمل کرده و باعث کاهش جریان بزاق در دهان می‌شوند.
داروهای فشار خون: این داروها نیز موجب کاهش میزان بزاق دهان می‌شوند. در این شرایط، ممکن است احساس کنید دهان‌تان خشک شده است.
بیس‌فسفونات‌ها: این داروها باعث تحلیل رفتن استخوان دهان شده و خطر ابتلا به استئونکروز را پس از عمل‌های دندانپزشکی افزایش می‌دهد.
بنابراین، اگر این داروها را مصرف می‌کنید حتما به دندانپزشک مراجعه کنید و او را از مصرف این داروها مطلع کنید تا مطمئن شوید که مصرف آنها با روند درمانی‌تان تداخلی نداشته باشد.
تغییر لثه با افزایش سن
با افزایش سن، وضعیت لثه‌ها معمولا بر اثر فرآیندهای طبیعی تغییر پیدا می‌کند. در این شرایط، باید به 3 نکته زیر توجه کنید:
1. لثه عقب رفته شما ممکن است به سطح ریشه دندان برسد؛ جایی که توسط مینای دندان محافظت نمی‌شود. در نتیجه، ممکن است به مواد غذایی و نوشیدنی‌های سرد و گرم حساسیت پیدا کنید. استفاده از خمیردندان‌های ضدحساسیت به تسکین درد و ناراحتی شما کمک می‌کند. اما قبل از خریدن خمیر دندان حتما با یک دندانپزشک باتجربه مشورت کنید تا از وضعیت دهان و دندان‌های خود مطمئن شوید.
2. بیرون زدن سطح ریشه به این معنی است که ریشه دندان‌ها به یک هدف بالقوه برای تارتار و پوسیدگی تبدیل می‌شود.
3. افراد مسن بیشتر مستعد ابتلا به بیماری‌های لثه هستند.
بنابراین، رسیدگی به بهداشت دهان و دندان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
نکاتی برای سالم نگه داشتن دندان‌های سالخورده
در این بخش به 6 نکته مهم در رابطه با سالم نگه داشتن دندان‌های سالخورده می‌پردازیم.
1. مصرف مواد غذایی شیرین و نشاسته‌دار را کاهش دهید
مهم نیست چه سن و سالی داشته باشید؛ محصولات شیرین و نشاسته‌دار بدترین چیزها برای دندان هستند. شکر با تولید اسید دندان‌های شما را تضعیف می‌کند و غذاهای نشاسته‌دار با چسبیدن به دندان‌ها باعث تشکیل پلاک روی آنها می‌شود. با کنار گذاشتن این محصولات نه تنها موجب بهبود سلامت خود می‌شوید، بلکه دندان‌هایتان نیز از شما متشکر خواهند بود. توصیه می‌شود از مصرف شیرین‌کننده‌های مصنوعی مانند آسپارتام، که باعث افزایش سطح قند خون و وزن می‌شوند خودداری کنید تا خطر ابتلا به دیابت، فشار خون بالا و بیماری‌های قلبی در شما کاهش یابد.
2. هر روز مسواک بزنید و از نخ دندان استفاده کنید
هر روز حداقل دو بار مسواک بزنید و حداقل یک بار از نخ دندان استفاده کنید. استفاده منظم از مسواک و نخ دندان، سلامت دهان و دندان شما را تضمین کرده و آنها را از تشکیل پلاک و بروز پوسیدگی و بیماری‌های لثه مصون نگه می‌دارد.
3. به طور منظم به دندانپزشک مراجعه کنید
با مراجعه منظم به دندانپزشک می‌توانید مشکلات بالقوه دهان و دندان خود را در همان مراحل اولیه کنترل کنید. هرگونه تاخیر در روند درمان ممکن است باعث آسیب‌های دائمی شود. دندانپزشک در مطب دندان‌های شما را به طور کامل معاینه می‌کند تا پس از ارزیابی آنها به رفع مشکلات‌تان بپردازد.
4. اگر سیگار می‌کشید، همین الان آن را ترک کنید
سیگار کشیدن می‌تواند به دندان‌هایتان آسیب بزند؛ چون سیستم ایمنی بدن را تضعیف کرده و باعث کاهش میزان اکسیژن در خون می‌شوند. افراد سیگاری به ویژه مستعد ابتلا به بیماری‌های لثه هستند و این خطر با افزایش سن، ببیشتر می‌شود. سیگار همچنین یک عامل خطر بزرگ در شیوع سرطان دهان است.
5. مراقب دندان‌هایی که قبلا عمل کرده‌اید باشید
اگر در گذشته عمل دندانپزشکی انجام داده‌اید، سعی کنید طوری از آن مراقبت کنید که دیگر دچار مشکل نشوید. پر کردن، کاشت تاج و حتی ایمپلنت یک طول عمر مشخص دارند. بنابراین می‌بایست بر اساس توصیه‌های بهداشتی دندانپزشک خود عمل کنید تا چار مشکل نشوید.
اگر از دندان مصنوعی استفاده می‌کنید، مطمئن شوید که آنها را تمیز و سالم نگه می‌دارید. شما می‌توانید از دستورالعمل‌های ویژه دندانپزشک خود برای این کار استفاده کنید. دندان مصنوعی مثل دندان طبیعی به مراقبت نیاز دارد، خصوصا اگر قصد دارید تا پایان عمر از آن استفاده کنید. در صورت مواجهه با درد، بوی بد دهان و ناراحتی سریعا یک وقت ملاقات بگیرید و به دیدن دندانپزشک خود بروید. به طور منظم برای چک‌آپ به دندانپزشک مراجعه کنید و از او بخواهید دندان‌هایتان را به طور کامل بررسی کند.
6. یک رژیم غذایی متعادل و غنی از مواد غذایی تقویت‌کننده سیستم ایمنی و ضدباکتری داشته باشید
یک رژیم غذایی سالم و متعادل نه تنها به شما احساس بهتری می‌دهد، بلکه سلامت دهان و دندان‌هایتان را نیز تضمین می‌کند. از گنجاندن غذاهای تخمیرشده در رژیم غذایی‌تان اطمینان حاصل کنید، چون این مواد غذایی به حفظ تعادل باکتری‌های دهان کمک می‌کنند. این مواد شامل محصولات لبنی تخمیرشده مانند پنیر، کره و ماست هستند. سایر مواد غذایی تخمیرشده مثل کلم ترش و کیمچی نیز فواید قابل‌توجهی دارند. از این رو، حتما از آنها در وعده‌های مختلف استفاده کنید.
منبع: verywell