شاید متعجب شوید اگر بدانید که وضعیت جنسی (یا همان مسائل مربوط به جنسیت) و جنسیت یک چیز مشابه نیستند. وضعیت جنسی یک فرد را به لحاظ بیولوژیکی، کروموزوم‌ها، هورمون‌ها، اندام‌های داخلی مربوط به تولید مثل و اندام‌های جنسی‌اش تعیین می‌کند. از آن سو، جنسیت به حس و ادراک درونی مربوط به مذکر یا مؤنث بودن یک فرد ربط پیدا می‌کند. نه تنها بیولوژی، بلکه بسیاری عوامل دیگر در (تعیین) جنسیت نقش دارند؛ از جمله آنچه جامعه در قالب رفتارهای مردانه و زنانه می‌شناسد و این‌که رسانه و فرهنگ به چه نحو ویژگی‌های مردانه و زنانه را انعکاس می‌دهند. خانواده‌های ما، تربیت و پرورش ما و حتی دین هم در این مسئله دخیل است. در اکثر موارد، هویت جنسیتی – در واقع این‌که آیا خودمان را در قالب یک جنس مذکر یا مؤنث می‌شناسیم – هم‌سو با وضعیت جنسی ماست. این شناخت در نخستین سال‌های زندگی به منظور شکل‌گیری فرد آغاز شده و بچه‌ها معمولا تا سن ۲ تا ۳ سالگی می‌توانند در این زمینه خودشان را به عنوان پسر یا دختر (یا مذکر و مؤنث) بشناسند.
مدل‌های نقش مرد و زن
بچه‌ها در طول زندگی خود به مردان و زنان توجه زیادی دارند و این مسئله باعث ارتقای سطح انتظارات آنها بر اساس مشاهداتشان در سال‌های نخست زندگی خواهد بود. با این حال بچه‌ها، عادات بزرگ‌ترها را با نتایج متناوب به سوی خود جذب می‌کنند.
دایان روبل، پروفسور بازنشسته دانشگاه نیویورک درباره بچه کوچکی که مادرش قهوه سیاه می‌خورده و پدرش چای، توضیحاتی می‌دهد. در واقع این پسربچه با خود فکر می‌کرد که یک‌سری قوانین و اصول را فهمیده است، تا زمانی که با توجه به یک تصویر کلی در ذهن، مردی را با یک فنجان قهوه در دست دید.
نکته اینجاست که باید به خاطر داشته باشید بچه، در حال ثبت و ضبط یا به قول معروف یادداشت‌برداری است: اگر دوست دارید این مسئله را بفهمد که مردان هم آشپزی می‌کنند و یا زن‌ها هم می‌توانند اوضاع و شرایط را درست کنند، پس این مسئله را به شکلی به او نشان دهید.
اگر شما و همسر‌تان، نقش‌های نسبتا سنتی در خانواده دارید و دوست دارید فرزندتان را تشویق کنید که نسبت به نقش‌های جنسیتی، آزاد یا به اصطلاح روشنفکر باشد، سعی کنید نسبت به نشان دادن سایر روش‌های انجام یک کار به او، خلاقیت به خرج دهید.
به دنبال کتاب، برنامه تلویزیونی و فیلم‌هایی باشید که در آن مردان و زنان، نقش‌های غیرسنتی داشته باشند. یا می‌توانید یک پرستار مرد را به او نشان داده و با دیدگاه مثبتی درباره آن فرد با کودک‌تان صحبت کرده و بگویید: «احتمالا این آدم تصمیم گرفته به دانشکده پرستاری برود؛ چون دوست دارد از دیگران مراقبت کند.»
شناسایی جنسیت: قواعد و ضوابط دختر یا پسر بودن
زمانی که بچه‌ها به سنین پیش‌دبستانی می‌رسند، متوجه می‌شوند که لباس‌های دخترانه و پسرانه وجود دارد و ممکن است نسبت به زیر پا گذاشتن این نُرم‌ها، بی‌تفاوت باشند.
برای مثال، دخترها از سنین جوانی نسبت به لباسی که می‌پوشند شاکی خواهند بود، بنابراین اصلا عجیب نیست که به پوشیدن لباس‌های شاهزاده‌مانند در یک سفر کمپینگ اصرار بورزند. آنها خیلی ساده از این حس و حال دخترانگی خود استقبال کرده و سعی می‌کنند با تمام دختران اطراف خود دم‌ساز باشند.
پروفسور روبل بر این باور است که در سال‌های پیش‌دبستانی، بچه‌ها تمایل دارند نسبت به آنچه برای دختران و پسران مناسب است، دیدگاه‌های بسیار سختگیرانه‌ای داشته باشند. علتش این است که این مسئله را با یک جنسیت خاص شناسایی کرده‌اند و این نکته برایشان بسیار مهم است که طوری رفتار کنند که هم‌سو با رفتارهای این گروه باشد.
پروفسور روبل در ادامه گفت وقتی بچه‌ها به سنین ۵ و ۶ سالگی می‌رسند، سعی می‌کنند کمی در دیدگاه‌های کلیشه‌ای خود انطاف‌پذیر باشند و به این درک برسند که هر دو جنسیت می‌تواند خیلی کارها انجام دهد.
ابراز احساسات: پسران در برابر دختران
قانون نانوشته‌ای وجود دارد: دخترها بیشتر اهل همدردی و قوت قلب دادن هستند و پسرها اهل تحمل آن. امروزه بسیاری از والدین پسران و دختران‌شان را تشویق می‌کنند تا احساساتشان را ابراز کنند، اما اگر این ابراز احساسات، بر اساس آن چیزی نباشد که در گذشته انجام می‌دادید، شاید تغییر این مسیر کمی برایتان دشوار باشد.
علاوه بر این مسئله، شما نمی‌توانید آنچه کودک در بیرون از خانه با آن روبه‌رو می‌شود کنترل کنید. مثلا در زمین بازی، کماکان قوانین قدیمی حاکم است. حتی اگر این انتظارات غیرمعقول یا ناآگاهانه باشد، جلوگیری از ابراز احساسات در پسران، واقعا به آنها لطمه خواهد زد. پسرانی که با این رویکرد بزرگ می‌شوند احساساتشان به نوعی سرکوب خواهد شد.
اگر دوست دارید فرزندتان طوری بار بیاید که نسبت به احساساتش حس خوبی داشته و راحت باشد، از خودتان بپرسید آیا نسبت به اشک‌هایش همان واکنشی را نشان می‌دهید که نسبت به دخترتان.
کلیشه جنسیت در رسانه‌ها
متخصصان بر این باورند بچه‌هایی که به دنبال نشانه‌ها و سرنخ‌هایی درباره جنسیت می‌گردند نباید به دنبال چیزی فراتر از سریال‌ها و پیام‌های تبلیغاتی‌ای که می‌بینند باشند. برخی شخصیت‌ها در چنین فضاهایی می‌توانند نقش‌های مثبتی به لحاظ الگویی داشته باشند.
پیام‌های تبلیغاتی به طور ویژه باعث تقویت و پوشش کلیشه‌ها می‌شوند. مردان، در اغلب موارد مخاطبان آگهی‌های تبلیغاتی مرتبط با ورزش‌ها هستند، در شرایطی که مخاطب تبلیغات برای محصولات شوینده و مواد غذایی بیشتر خانم‌ها هستند.
لازم نیست که والدین بخواهند زمان تماشای تلویزیون یا استفاده از رسانه‌ها را برای کودکان محدود کنند، اما کار خوبی که می‌توان انجام داد این است که برنامه‌های تلویزیونی را از پیش بررسی کنید و یا آن را همراه با بچه‌هایتان ببینید و برای مثال می‌توانید بگویید: «متوجه شدی در این برنامه، پسرها مدام در حال مسخره کردن دخترها هستند و دخترها هم به دنبال اینند که چطور این مشکل را حل کنند؟ فکر نمی‌کنم در زندگی واقعی هم چنین چیزی وجود داشته باشد، این‌طور نیست؟»
نقش شما به عنوان پدر یا مادر
این‌که بخواهید تغذیه مناسب، امنیت و سلامت بچه را تأمین کنید شاید کار دشواری به نظر بیاید، بنابراین شاید از این‌که چرا باید به هویت جنسی توجه زیادی داشته باشید، متعجب شوید. اما چه این مسئله را تشخیص دهید چه نه، افکار و کردار شما تأثیر عمیقی بر دیدگاه‌های بچه‌تان درباره جنسیت خواهد داشت.
شاید زمان زیادی طول بکشد تا بتوان مجموعه‌ای از معیارها و انتظارات را برای هم برای پسران و هم دختران به کار بست و بدون در نظر گرفتن جنسیت، کارها و وظایفی را به آنها محول کرد. در کل، اکثر والدین دوست دارند که فرزندشان بتواند از بیشترین قابلیت‌هایش استفاده کند و بتوانند به او کمک کنند تا این مسئله را درک کند که به خطر جنسیتش، محدود نیستند.
اما اگر نگرش فرزندتان دقیقا با دیدگاه‌های شما هم‌سو و یکی نبود، چندان تعجب نکنید. حتی اگر به سختی تلاش کرده‌اید تا فضایی بدور از تعصبات جنسیتی در خانه ایجاد کنید، بچه کم‌سن و سال‌تر کماکان تفکیک سفت و سختی را نسبت به این مسئله حس می‌کند که پسرها و دخترها چه رفتار و کرداری باید داشته باشند.
نگران نباشید: این دوره طبیعی است. بچه‌ها، نیاز عمیقی برای درک و شناخت دنیای پیرامون خود دارند و به لحاظ ذهنی، هنوز آنقدر انعطاف‌پذیر نشده‌اند تا بخواهند دیدگاه باز و آزادانه‌ای داشته باشند. آنها کماکان دنیا را یا سیاه و یا سفید می‌بینند.
اگر دختربچه شما به پوشیدن لباس‌های پف‌دار برای بازی در بیرون از خانه آن هم در نیمه زمستان اصرار می‌ورزد، بهتر است چند لباس زیر گرم به او بپوشانید. در همین زمان، اگر پسرتان خواست با عروسک‌ها بازی کند، از این موضوع هم نگران نشوید – تمرین در جهت آموزش و تربیت بچه برای همه خوب است. او در نهایت از دیگران خواهد شنید که عروسک و عروسک‌‌بازی، بیشتر مالِ دختران و مربوط به آنهاست و بعد در آن شرایط اگر بخواهد باز هم با عروسک‌ها بازی کند، می‌تواند خودش تصمیم بگیرد.
وقتی بچه بزرگ‌تر شد، تمام علائق او را تشویق کنید – از جمله علایقی که به چیزهایی فراتر از نقش‌های سنتی جنسیتی ارتباط پیدا می‌کند. دحتری که دوست دارد فوتبال بازی کند؟ یا مثلا پسری که دوست دارد در کلاس ایروبیک شرکت کند؟ به فرزندتان این فرصت را بدهید که خودش احساسش را نسبت به چنین چیزهایی کشف کند.
منبع: babycenter