ورزشکاران و افراد بزرگسال فعال، فشار بیشتری به بدن‌شان وارد می‌کنند. هرچند تمرینات منظم و سخت برای سلامتی و تناسب اندام مفید است اما ممکن است ریسک ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی را هم بالا ببرد.
مطالعات زیادی نشان داده‌اند تمرینات شدید می‌تواند به بدن فشار و استرس وارد کند، همچنین ثابت شده که فعالیت بدنی سخت و نیروگیر، می‌تواند میزان اسید فولیک خون را کاهش داده و به مرور زمان بر سلامت قلب اثر منفی بگذارد. چک کردن وضعیت اسید فولیک می‌تواند ریسک مشکلات قلبی را در افراد فعال کاهش دهد.
آیا تمرین شدید مضر است؟
ورزش به طور کلی مفید بوده و اهمیت زیادی در حفظ سلامت دارد، همه این را به خوبی می‌دانیم. اما فشارهای بیش از حدی که در ورزش‌هایی چون بدنسازی، فوتبال و حتی مسابقات هندبال بر بدن وارد می‌شود، داستان متفاوتی دارد. بدن در چنین شرایطی با التهاب، تخریب عضلانی و افزایش چرخش رادیکال‌های آزاد ناشی از تمرین روبرو می‌شود.
حین تمرینات شدیدی چون وزنه‌برداری، بافت عضله آسیب می‌بیند و وقتی که کوفتگی عضلانی بعد از ورزش (DOMS) را تجربه می‌کنیم، عوارض جانبی آن را احساس می‌کنیم. سایر نشانه‌ها هم می‌توانند، خستگی، کاهش عملکرد عضلانی، ترشح مولکول‌های التهابی و هوموسیستین باشند.
هوموسیستین (Homocysteine) چیست؟
هوموسیستین، اسید آمینه‌ای است که محصول فرعی سوخت و ساز پروتئین در بدن است. افزایش میزان هوموسیستین نشان دهنده‌ی افزایش خطر حمله‌ی قلبی و سکته‌ی مغزی است. همچنین بالا رفتن هوموسیستین می‌تواند موجب ایجاد پلاک خونی آسیب‌رسان به دیواره‌ی سرخرگ بشود.
تمرینات شدید ورزشی، با کاهش سطح اسید فولیک، چرخش هوموسیستین را افزایش می‌دهند. میزان هوموسیستین همراه با میزان اسید فولیک، فاکتورهایی جهت تعیین سلامت قلب هستند. بنابراین دانشمندان توصیه می‌کنند وضعیت اسید فولیک در ورزشکاران کنترل و بررسی شود تا از کمبود فولات پیشگیری به عمل آید.
اسید فولیک چیست و چه کمکی به سلامتی می‌کند؟
اسید فولیک یکی از انواع ویتامین B است که به نام فولات نیز شهرت دارد. فولات به طور طبیعی در خوراکی‌ها وجود دارد اما اسید فولیک، شکل مصنوعی این ویتامین است. بدن ما قادر به ساختن اسید فولیک نیست و برای همین باید از طریق غذا یا مکمل‌ها دریافتش کنیم.
از اسید فولیک برای پیشگیری و درمان کم فولات بودن خون استفاده می‌شود. اسید فولیک برای عملکرد مناسب بدن و رشد آن ضرورت دارد. برای زنان باردار معمولاً اسید فولیک تجویز می‌شود تا هم از مشکلات حین زایمان پیشگیری شده و هم جنین رشد سالم و خوبی داشته باشد. ممکن است اسید فولیک برای درمان بیماری‌هایی که ناشی از کمبود فولات در بدن است هم تجویز شود، مانند:
- آنمی یا کم‌خونی
- نقص در جذب مواد مغذی
- عوارض ناشی از کولیت روده
- بیماری کبد
- بیماری کلیوی
- اعتیاد به الکل
- برخی انواع سرطان مانند سرطان کولون و سرطان رحم
- بیماری قلبی
- سکته‌ی مغزی
- بیماری‌های مربوط به سالخوردگی
- جهت کاهش هوموسیستین خون
اسید فولیک، ریزمغذی مهمی است که به حفظ سلامت عمومی کمک می‌کند. ورزشکاران و افراد فعال ممکن است در معرض کمبود اسید فولیک باشند. چک کردن میزان این ریزمغذی و حفظ سطح نرمال هوموسیستین برای کسانی که فعالیت‌های شدید دارند اهمیت و ضرورت دارد.
پژوهش‌ها و سایر اطلاعات
طبق مطالعه‌ای که نتایج آن در نشریه‌ی انجمن ملی تغذیه‌ی ورزشی منتشر شد، مصرف مکمل اسید فولیک باعث بهبود وضعیت هوموسیستین در بازیکنان هندبال شده بود. در این تحقیق، ۱۴ بازیکن شرکت داشتند و به مدت ۱۶ هفته تحت کنترل بودند. قبل و بعد از دوره‌ی آزمایشی، میزان هوموسیستین و سایر اطلاعات بالینی ثبت شد و این افراد، بدون مصرف و با مصرف ۲۰۰ میکروگرم مکمل اسید فولیک، تست شدند.
وقتی این بازیکنان اسید فولیک مصرف کرده بودند، کاهش قابل توجهی در میزان هوموسیستین خون‌شان مشاهده شد. این تحقیقات همچنین نشان داد ورزش هوازی، تأثیری روی میزان هوموسیستین نداشته است. این یافته‌ها نشان دهنده‌ی ارتباط مستقیم بین فعالیت شدید بدنی و افزایش گردش هوموسیستین هستند و معلوم شد اسید فولیک توانسته بود این شرایط را تا حدودی بهبود ببخشد. یافته‌ها دلالت بر این دارند که اسید فولیک می تواند به کاهش ریسک بیماری قلبی ناشی از ورزش شدید کمک کند.
مطالعه‌ی دیگری نیز چگونگی تأثیر اسید فولیک بر عملکرد رگی عروقی را در رقاصان حرفه‌ای که اختلال عملکرد اندوتلیال (لایه‌ی درونی رگ‌های خونی) داشتند، مورد آزمایش قرار داد.
معلوم شد این افراد در معرض ریسک بالای اختلال هورمونی، اختلال پُرخوری و آمنوره (عدم وقوع قاعدگی) بودند. همچنین معلوم شد کاهش استروژن و نقص تغذیه می‌تواند اثر منفی بر عملکرد عروق بگذارد. این رقاصان حرفه‌ای باله، روزانه یک مکمل ۱۰ میلی‌گرمی اسید فولیک مصرف کردند و بعد از ۴ هفته مشاهده شد عملکرد رگی و عروقی‌شان بهبود قابل توجهی داشته است.
منابع غذایی فولات
از جمله منابع غذایی فولات می‌توان به سبزیجات برگدار، اسفناج، بروکلی، لوبیای چشم بلبلی، مارچوبه، بامیه، کاهو، بنشن، نخود سبز، قارچ، موز، لیمو شیرین، طالبی جگر و قلوه گوسفند اشاره کرد.
چرا ورزشکاران و افراد فعال به اسید فولیک بیشتری نیاز دارند؟آیا من باید مکمل اسید فولیک مصرف کنم؟
تحقیقات نشان می‌دهد بسیاری از افراد در ایالات متحده امریکا، به اندازه‌ی کافی اسید فولیک دریافت نمی‌کنند. دلیل اصلی‌اش هم رژیم‌های غذایی است که کمبود مواد مغذی چون فولات دارند. اگر شما یک ورزشکار هستید یا فعالیت‌های شدید دارید، ممکن است لازم باشد این مکمل را مصرف کنید اما لازم است به پزشک مراجعه کرده و از او بخواهید وضعیت‌تان را از این نظر با آزمایش بررسی کند.
مصرف طیف متنوعی از غذاهایی که فولات دارند، بهترین راه برای تأمین میزان توصیه شده‌ی فولات برای شماست. غذاهایی چون نان و غلات هم سرشار از فولات هستند. کسانی که کمبودی از نظر فولات ندارند، با مصرف مکمل اسید فولیک، هیچ سود بیشتری نصیب‌شان نخواهد شد، بلکه ممکن است تأثیر منفی روی سلامت‌شان بگذارد چون آزمایش‌ها نشان داده، اسید فولیک بیش از میزان لازم مضر بوده و می‌تواند منجر به افزایش ریسک انواعی از سرطان‌ها شده و یا در درمان سرطان، مداخلات و اختلال‌هایی ایجاد کند.
پس اگر باردار نیستید یا فعالیت شدید ورزشی یا فیزیکی ندارید، می‌توانید با تغذیه‌ی درست، اسید فولیک لازم را در اختیار بدن‌تان قرار دهید. میزان لازم اسید فولیک بستگی به سن، جنسیت و سبک زندگی دارد.