قبل از هرچیز بهتر است بدانیم قلدری، صرفا باج‌گرفتن و پرخاشگری فیزیکی نیست و آزارهای کلامی و روانی را هم شامل می‌شود، مثل: مسخره کردن، اسم و لقب تحقیرآمیز، تهدید کردن، شایعه پراکنی، طرد کردن از جمع و رفتارهای آزاردهنده مشابه دیگری که در طول زمان تکرار می‌شوند.
قلدر کیه؟
بعضی بچه‌ها فقط در مدرسه قلدری می‌کنند که در این‌طور مواقع فهمیدن قلدری‌شان خیلی راحت نیست؛ چون معمولا قربانی‌های قلدری، به والدینشان و اولیای مدرسه چیزی بروز نمی‌دهند؛ اما در این شرایط هم بعضی نشانه‌ها می‌تواند شما را متوجه رفتار قلدرمآبانه فرزندتان کند؛ مثلا وقتی به‌طور مکرر در وسایل فرزندتان چیزهایی می‌بینید که متعلق به او نیست و به شما می‌گوید که آن‌ها را از دوستانش هدیه گرفته‌است؛ اما بعضی بچه‌ها، رفتار قلدری را در خانه هم نشان می‌دهند. در این صورت، زورگویی به خواهر و برادرها و کتک‌کاری با بچه‌های فامیل، نشانه‌هایی است که باید توجه شما را جلب کند. درواقع این تشخیص رفتارِ آسیب‌زننده کودک، اولین و مهم‌ترین قدم برای حذف قلدری است؛ چراکه بعضی از والدین معمولا با بیان جملاتی مثل «از پس خودش بر میاد»، «سرش کلاه نمی‌ره» و «بزرگ بشه رفتارش اصلاح میشه»، اساسا قلدری فرزندشان را نادیده می‌گیرند یا حتی ناآگاهانه تشویقش می‌کنند.
با بچه قلدر چه‌کار کنم؟
شناسایی دلایل قلدری کودکان، برای حذف این رفتار کمک بزرگی است. بعضی از این دلایل:
*گاهی بچه‌ها در خانواده مورد زورگویی قرار می‌گیرند و این رفتار را در برخورد با دیگران تلافی می‌کنند یا به‌عنوان رفتار درست و تنها راه رسیدن به خواسته‌ها، می‌پذیرند.
*اعتماد نداشتن به خود، ناشی از بدرفتاری و تحقیرشدگی و تحت فشار بودن، هم از دلایلی است که ممکن است کودک را به قلدری وادار کند تا از این طریق بتواند قدرتش را به رخ بکشد و موجودیتش را اثبات کند.
*توجه بیش از حد، به‌اندازه بی‌توجهی و تحقیر آسیب‌رسان است. بچه‌هایی که زیادی مورد توجه قرار می‌گیرند وقتی در شرایط خارج از خانه به‌اندازه توقعشان اعتنا نمی‌بینند و نیازهایشان برآورده نمی‌شود، برآشفته می‌شوند و دست به قلدری می‌زنند.
بنابراین برای اصلاح رفتار قلدرمآبانه ابتدا لازم است در شرایط خانوادگی تغییراتی ایجاد کنیم، بعد از آن صحبت درباره مذموم بودن این رفتار کمک‌کننده است. برای فرزندتان توضیح دهید که قلدری رفتار قابل تحملی نیست و به او کمک کنید احساس دیگران را نسبت به این رفتار بداند. از فرصت‌های مختلف برای تقویت احساس همدلی کودکتان استفاده و شرایطی را فراهم کنید تا بتواند با رفتار همدلانه و محبت‌آمیز، تشویق دریافت کند. رفتار جایگزینِ قلدری را به او یاد بدهید. با بازی و نمایش او را در موقعیت‌هایی قرار دهید تا بتواند بیان کردن احساساتش را تمرین و خواسته‌هایش را بدون قلدری و زورگویی برآورده کند.
با بچه قربانی قلدری چه کنیم؟
بچه‌ها معمولا به دلایل مختلف، درباره مورد قلدری واقع شدنشان با والدین صحبت نمی‌کنند؛ آن‌ها می‌ترسند مسخره و تنبیه شوند، به آن‌ها انگ خبرچین و بی‌عرضه زده‌شود، حرفشان جدی گرفته نشود یا شرایط بدتر شود. اما از کجا می‌شود فهمید فرزندمان مورد قلدری قرار می‌گیرد؟ پارگی لباس، کبودی و جای زخم – معمولا روی قسمت‌هایی از بدن که دیده نمی‌شود، مثل بازو و پشت-، بهانه‌های مکرر برای مدرسه نرفتن، درخواست از والدین برای همراهی در مسیر مدرسه، درخواست غیرمعمول برای دریافت پول توجیبی و گم‌کردن مکرر وسایل شخصی نشانه‌هایی است که می‌تواند به معنی قربانی بودن فرزندتان باشد.
*در صورت مشاهده این علایم، در شرایطی آرام و بدون تنش از فرزندتان بخواهید درباره اتفاقاتی که در مدرسه رخ می‌دهد، صحبت کند. بعد فرزندتان را به‌خاطر شجاعت در بیان کردن این موضوع تشویق کنید.
*بدترین واکنش این است که از فرزندتان بخواهید مقابله به مثل کند؛ او به احتمال زیاد توانایی انجام چنین کاری را ندارد، ضمن این‌که شما با این توصیه، به‌طور مستقیم به فرزندتان پرخاشگری را آموزش می‌دهید.
*فرزند شما باید بداند آن‌چه باعث خجالت است قلدری است، نه گزارش کردن آن. بنابراین هروقت مورد چنین رفتاری قرار گرفت، باید بدون هیچ ترسی به اولیای مدرسه خبر بدهد.
*به فرزندتان اطمینان بدهید که همیشه حامی او هستید. قلدری‌های کودکانه معمولا به آسیب‌های جسمی جدی منجر نمی‌شوند؛ بنابراین با آموزش جرأت‌مندی به کودکتان، به او یاد بدهید خونسردی‌اش را حفظ کند؛ بدون دویدن و گریه کردن از محلی که قلدر ممکن است اذیتش کند، دور شود و با قاطعیت در برابر خواسته‌های او بی‌اعتنا باشد. رفتار درست و بدون خشونت دربرابرِ قلدر را می‌توانید در قالب بازی به فرزندتان آموزش بدهید.
*قربانیان قلدری معمولا عزت نفس و اعتماد به‌نفس کمی دارند، مهارتهای اجتماعی ضعیفی دارند، در فعالیت‌های مدرسه شرکت نمی‌کنند و منزوی و گوشه‌گیر هستند. حل کردنِ این مشکلات، کودکتان را از موضع قربانی خارج می‌کند.
*با اولیای مدرسه درارتباط باشید اما فرزندتان را به‌هیچ وجه با فرد قلدر روبه‌رو نکنید و با والدین او هم درگیر نشوید. تا وقتی که از حل شدن موضوع مطمئن نشده‌اید، موضوع را فراموش نکنید.
ترفندهای مقابله با کودک لجباز