دکتر علی‌اکبر کوشانفر
متخصص اطفال
چطور مسمومیت با مواد شوینده را در کودکان کنترل کنید؟
دکتر علی‌اکبر کوشانفر، متخصص اطفال می‌گوید: بیشترین میزان مسمومت با مواد شوینده چه در کودکان و چه در بزرگسالان با سفیدکننده است. سفیدکنندهها معمولا به رنگ آب است و احتمال اینکه با آب اشتباه گرفته شود زیاد است. بنابراین در صورتی که سفیدکننده را در لیوان یا ظروف دیگر بریزید تا از آن برای شست‌وشوی ملحفه‌ها یا ظروف استفاده کنید، زمینه برای مسمومیت کودک مساعد می‌شود. کارخانه‌‌های تولیدکننده موادشوینده این مواد قلیایی را داخل ظروفی خاص با بسته‌بندی‌هایی که هیچ جذابیتی برای بچه‌ها ندارد، می‌سازند و بیشتر اوقات این مواد داخل کابینت‌ها و قفسه‌های دربسته نگهداری می‌شوند. اما در زمان خانه‌تکانی، گویا فراموش می‌کنیم که نباید این مواد را در دسترس بچه‌ها قرار دهیم، به‌همین دلیل در اواخر سال معمولا روزی ۴-۳ مورد مسمومیت با سفیدکنندهها داریم. اگر کودک‌تان اشتباهی سفیدکننده نوشید، قبل از هر چیز خونسردی خود را حفظ کنید. مقدار زیادی شیر می‌تواند تا رسیدن به اولین مرکز درمانی راهکار مفیدی باشد. یکی از مواد شوینده بسیار خطرناک دیگر هم محلول لوله بازکن بوده که اسیدی بسیار قوی است. زخم مری مهم‌ترین و خطرناک‌ترین عارضه‌ای است که در صورت نوشیدن محلول لوله بازکن در کودکان ایجاد می‌شود. پس از نوشیدن محلول لوله بازکن، ممکن است تا یک یا دو ماه تنگی مری ایجاد شود و فرد نتواند غذا بخورد. به‌علاوه درمان این عارضه هم بسیار سخت و طاقت‌فرساست. در صورتی که فرزندتان مواد شوینده را به اشتباه مصرف کرد، حتما به اورژانس مسمومیت مراجعه کنید تا اقدامات درمانی لازم انجام شود.
هرگز فراموش نکنید
کودکان تا سن پیش‌دبستانی معمولا از درک کمتری برای تشخیص برخوردارند و نمی‌توانند عوارض اشتباهات خود را در ذهن تجزیه و تحلیل کنند. کودکان 2 تا 4 سال به‌دلیل اینکه تازه راه افتاده و همه چیز را در دهان می‌برند، بیش از کودکان دیگر در‌معرض خطر هستند. به‌علاوه صدمات مسمومیت با مواد شوینده برای سنین پایین‌تر بیشتر خواهد بود، بنابراین اگر کودک این سنینی دارید بیش از همیشه باید مراقبش باشید.
مراقب اشتباه گرفتن موادشوینده باشید
اگرچه کودکان معمولا جذب موادشوینده رنگی با بسته‌بندی‌های جذاب می‌شوند اما این را از یاد نبرید که هر آنچه در دسترس کودک باشد، ممکن است خطرناک باشد. بنابراین توصیه می‌شود برای پیشگیری از خورده شدن مواد شوینده توسط کودکان و مسمومیت ناشی از آن، در مواد شوینده را محکم ببندید و آن را به حال خود رها نکنید. به‌علاوه هرگز مواد شوینده را در ظروفی مثل بطری نوشابه یا ظروف دیگر نریزید چرا‌که ممکن است با خوراکی‌ها اشتباه شوند.
دور از دسترس قرار دهید
مواد شوینده، رنگ، تینر، روغن‌های مختلف برای تمیزکاری چوب و… را در کمدی قرار دهید که در آن قفل شود و کودک نتواند آن را باز کند. اگر کمدتان قفل ندارد، می‌توانید از کابینت‌های بالاتر استفاده کنید که قد فرزندتان به آن نمی‌رسد. مواد خطرناک‌تر که کمتر مصرف می‌شوند را در منزل نگه ندارید، می‌توانید از حیاط یا انباری برای این مواد استفاده کنید.
از این فرمول کمک بگیرید
هنگام خانه‌تکانی باید کاملا حواس‌تان به فرزندتان باشد و هر جایی از خانه که هستید چشم‌تان به او باشد. کودک را حتی برای دقایقی کوتاه به حال خود نگذارید؛ چرا‌که خطرات زیادی ممکن است او را تهدید کند. وقتی سرگرم خانه‌تکانی هستید، می‌توانید جایی برای کودک‌تان در‌نظر بگیرید که امکان خارج شدن از آن نباشد و او را با وسایل بازی‌اش سرگرم کنید. به‌علاوه می‌توانید از دیگران کمک بگیرید تا ساعاتی، مراقبت از فرزندتان را بر‌عهده بگیرند.
داستان‌بازی کنید
از خطرات و عوارض خوردن مواد شوینده برای فرزندتان صحبت کنید. می‌توانید این مسائل را در قالب یک داستان قابل‌فهم برایش توضیح دهید. به او آگاهی دهید که خوردن موادی که اطلاعی از آن ندارد و بدون اطلاع والدین، چه مشکلاتی را برایش به‌همراه خواهد داشت.
اگر شوینده را بخورد چه علائمی دارد؟
تشخیص اینکه فرزندتان چه شوینده‌ای خورده، چندان سخت نیست چرا‌که احتمالا جعبه آن را در همان نزدیکی خواهید یافت. اما برای آگاهی‌تان باید بگوییم که اگر کودک بر اثر مصرف مایعاتی مثل سفیدکنندهها یا جوهرنمک دچار مسمومیت شود، علائمی مانند قرمزی، ورقه‌ورقه شدن پوست و تورم دهان و سوزش در او ایجاد می‌شود. کودک بسیار بیقراری و گریه میکند چرا‌که سوزش زیادی احساس میکند. سفیدکنندهها قلیایی و بسیار خطرناک‌تر از مواد اسیدی مثل جوهرنمک هستند و معمولا بافت را سوراخ و سوختگی شدید ایجاد می‌کنند. در صورتی که سوختگی اسیدی مثل جوهرنمک ممکن است سطح مخاط را بسوزاند و سوختگی منتشر و وسیع که تمام دستگاه گوارش را درگیر کند، اتفاق نمی‌افتد.
زود دست به کار شوید
اگر متوجه شدید فرزندتان مواد شوینده بلعیده، قبل از هر چیز آرامش داشته باشید و سعی کنید اوضاع را کنترل کنید فورا به اورژانس خبر دهید. استرس و هیاهوی شما در چنین وضعیتی، نمی‌تواند کاری از پیش ببرد و همه چیز بدتر می‌شود. به این فکر کنید که الان باید بتوانید مهم‌ترین کارهای لازم را انجام دهید. سرزنش خود یا دیگران را به زمان دیگری موکول کنید!
هرگز این کار را انجام ندهید
زمانی که فرزندتان ماده شوینده بلعیده، به هیچ عنوان او را وادار به استفراغ نکنید. استفراغ و برگرداندن این مواد سوختگی دستگاه گوارش را تشدید می‌کنند. اجازه دهید کارهای لازم اینچنینی توسط متخصصان اورژانس انجام شود.
خلاقیت را کنار بگذارید لطفا!
هرگز هنگام مسمومیت با مواد شوینده، خلاقیت به خرج ندهید و از خوراندن مواد دیگر به کودک خودداری کنید. هیچ‌گاه در این موارد، از مواد خنثی‌کننده استفاده نکنید.
برای مثال اگر کودکی جوهرنمک خورده، به او جوش شیرین ندهید که اثر اسیدی آن را خنثی کند. زیرا واکنش اسیدی و قلیایی حاصل، یک واکنش گرمازاست و در کودک علاوه بر سوختگی شیمیایی، سوختگی گرمایی نیز ایجاد میکند.
درمان‌های من‌درآوردی را دور بریزید
فقط به توصیه‌های متخصصان گوش کنید. در این مواقع معمولا اطرافیان یا آشنایانی که در محل حضور دارند، هر کدام توصیه‌ای می‌کنند. بهتر است تمام این توصیه‌ها را اگر از سمت فردی غیرمتخصص عنوان می‌شود، نشنیده بگیرید. اگر تا زمان رسیدن به اورژانس، هیچ کاری برای فرزندتان انجام ندهید، شاید بهتر از یک کار اشتباه و مضر دیگر باشد.
منبع:مجله ی سیب سبز