اکثر خانم ها حاضرند دست به هر کاری بزنند تا در کوتاه‌ترین زمان ممکن، یک خانه‌تکانی اساسی انجام دهند و همین است که هر سال در اسفندماه خانم‌ها ۱۵درصد بیش از روزهای دیگر سال به مراکز درمانی مراجعه می‌کنند که علت عمده‌اش آسیب‌های ناشی از خانه‌تکانی نادرست است که به‌دلیل بی‌احتیاطی هنگام انجام کار یا خستگی مفرط ناشی از خانه‌تکانی ایجاد شده است. از ضرب‌دیدگی دست و سر و گردن گرفته تا سقوط از بلندی، تنگی نفس و آلرژی پوستی، همگی از عوارض این نوع خانه‌تکانی‌هاست. پس با ما همراه باشید تا در گفت‌وگو با دکتر رضا مینایی، بورد تخصصی ارتوپدی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی بیشتر در مورد آسیب‌های یک خانه‌تکانی عجولانه و غیراستاندارد بدانید. در‌نهایت هم چند نکته خوب برای‌تان داریم تا این روزها را به سلامت بگذرانید و با انرژی خوب و بدنی سالم به استقبال سال نو بروید.
سه دسته آسیب در کمین‌تان است
در کل سه دسته از آسیب‌ها به صورت شایع در این موارد وجود دارد که مهم ترین آن، مشکلات ستون فقرات است. ستون فقرات کمری و هم ستون فقرات گردنی، مخصوصا فعالیت‌هایی که نیازمند طولانی ایستادن فرد در یک وضعیت ثابت است. کارهایی مثل شست‌وشو و آشپزی برای مدت طولانی آن هم در یک وضعیت ثابت هم به ستون فقرات گردن و هم به ستون فقرات کمری آسیب می‌زند و یکی از علل شایع «دیسک کمر» همین ایستادن‌های طولانی‌مدت است؛ برای جلوگیری از چنین آسیب‌هایی معمولا توصیه می‌شود فرد هر نیم ساعت یک‌بار وضعیتش را عوض کند؛ مثلا چند قدم حرکت کند و بعد دوباره سرکارش برگردد.
ستون فقرات با جابه‌جایی اجسام سنگین ممکن است آسیب ببیند و نکته مهم این است که بیشتر از آنکه وزن جسم باعث این آسیب‌ها شود، نحوه جابه‌جایی‌اش باعث آسیب می‌شود. در بیشتر مواقع افراد در حالت ایستاده برای بلند کردن یا حتی برداشتن یک جسم از روی زمین، از کمر خم می‌شوند که این کار اشتباه است. راه اصولی و صحیح این است که فرد زانوهایش را خم کند و به حالت نشسته، جسم را بغل کرده و بعد دوباره سرپا بایستد. نکته بعدی در مورد جابه‌جایی اجسام این است که افراد از انجام حرکات چرخشی، مخصوصا حرکات چرخشی ناحیه ستون فقرات بپرهیزند.
مراقب این سندروم باشید
مشکل رایجی که عموما در خانه‌تکانی‌های نادرست و برخی مشاغل مثل آرایشگری، نوازندگی و… سراغ افراد می‌آید، مربوط به استفاده طولانی‌مدت و غیرارگونومیک از یک عضو است و سردسته این گروه سندروم «تونل کارپ» (یا بیماری تونل مچ دستی) و بیماری «دِکِروَن» است.
علت سندروم تونل کارپ، تحت‌فشار قرار گرفتن یکی از اعصاب مهم دست است که باعث درد، گزگز و کرختی و بی‌حسی در انگشتان دست می‌شود و یکی از علل شایعش، انجام کارهای تکراری و طولانی‌مدت با دست است. بیماری دکرون هم التهاب تاندون‌های شست دست است که باعث درد مچ دست و شست دست می‌شود.
مشکل مهم‌تر و حادتر در خانه‌تکانی‌های غیراصولی، شکستگی‌هاست؛ موقعیت‌هایی که افراد برای خانه‌تکانی در آن قرار می‌گیرند، مثلا برای شیشه پاک کردن و دیوار شویی از وسایلی مثل نردبان استفاده می‌کنند و افتادن از نردبان (حتی از ارتفاع پایین و در حد چند پله)، مخصوصا در افراد مسن، چاق و دارای پوکی استخوان می‌تواند باعث شکستگی‌های خطرناکی مثل شکستگی مچ دست، شکستگی ستون فقرات و از همه مهم‌تر شکستگی‌های ناحیه لگن شود و فرد را در مخاطره جدی قرار دهد.
مراقب کمرتان باشید
برای آنکه افراد از ستون فقرات‌شان مراقبت کنند و آن را از آسیب‌های احتمالی دور نگه دارند، باید به‌طور مرتب ورزش‌های تقویت‌کننده عضلات ستون فقرات را انجام دهندکه مهم‌ترین این ورزش‌ها، آنهایی است که عضلات راست‌کننده ستون فقرات را تقویت می‌کنند. ضمن اینکه توصیه می‌شود فرد حتما به پهلو خوابیده، زانوها را جمع کند و بین پاهایش دو بالش قرار دهد تا ستون فقرات در راحت‌ترین حالت ممکن قرار گیرد.
آب سرد را فراموش کنید
شاید بعضی‌ها تصور غلطی درمورد شست‌وشوهای طولانی‌مدت و بروز بیماری روماتیسم داشته باشند اما این تصور که بیماری‌های روماتیسمی در اثر قرار گرفتن طولانی‌مدت در آب ایجاد می شود، اشتباه است؛ ممکن است کار با آب سرد و آبی که دمای پایینی دارد، باعث تشدید علائم روماتیسمی شود اما علت بروزش نیست؛ در واقع روماتیسم یک بیماری ایمونولوژیک است و ارتباط آنچنانی به محیط و دما ندارد. با وجود این، توصیه کلی این است که برای شست‌وشوهای طولانی‌مدت، حتما از آب ولرم استفاده شود.
ایمن بمانید
هر سال آسیب‌های ناشی از خانه‌تکانی به قدری زیاد است که آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری توصیه‌هایی را برای حفظ سلامت شهروندان ابلاغ می‌کنند که شامل موارد زیر می‌شود:
برای استفاده از نردبان یا چهارپایه از پایداری سطح اتکای آن با زمین کاملا مطمئن شوید و از چهارپایه‌های استاندارد و نردبان دوطرفه استفاده کنید.
از شست‌وشوی پرده، کف آشپزخانه، حمام و غیره که آلوده به مواد روغنی‌اند، با مواد سریع‌الاشتعال (مثل بنزین) جدا خودداری کنید.
۳. برای پاک کردن شیشه و پنجره‌های منزل احتیاط کرده و به هیچ‌‌عنوان روی نرده‌ها یا
قرنیزها نروید.
۴. برای شست‌وشوی لوازم برقی مثل لوستر، چراغ روشنایی و… برق را به‌طور کامل قطع کنید تا خطر برق‌گرفتگی تهدیدتان نکند.
۵. در زمان جابه‌جایی لوازم خانگی به‌خصوص اجاق گاز، احتیاط بیشتری کرده و کلیه اتصالات مربوط به گاز را توسط آب و صابون کنترل کنید تا نشتی نداشته باشد. در ضمن، شیلنگ‌های فرسوده انتقال گاز را حتما تعویض کنید.
۶. به هیچ عنوان مواد قابل اشتعال را در چاه‌های فاضلاب، دستشویی، توالت و… نریزید که احتمال انفجار و آتش‌سوزی بسیار بالا می‌رود.
مسموم نشوید
مسمومیت‌های دستگاه تنفسی یکی دیگر از خطراتی است که در زمان خانه‌تکانی، فرد را تهدید می‌کند که عموما به خاطر ترکیب شوینده‌های مختلف با مواد سفیدکننده در حضور آب داغ و بخاردار، آن هم در فضاهای کوچکی مثل حمام و دستشویی اتفاق می‌افتند؛ از آنجا که با ترکیب شوینده‌ها و سفیدکننده‌ها، به‌خصوص سفیدکننده‌های حاوی آمونیاک، فعل و انفعالات شیمیایی رخ می‌دهد که نتیجه‌اش آزاد شدن گاز کلر است. این گاز کلر وقتی با رطوبت مخاط دهان ترکیب می‌شود، اسید کلریدریک می‌سازد که بسیار قوی و سوزاننده است و استنشاق آن به‌خصوص در فضاهای کوچک و بدون تهویه هوای مناسب، باعث سوختن مجاری تنفسی و بروز علائم شدید تنفسی می‌شود. در صورت بروز چنین مشکلاتی که با علائمی مانند سوختن مجرای تنفسی، تنگی نفس و احساس خفگی همراه است، باید سریع از محیط خارج شده و در هوای آزاد نفس بکشید. استفاده از بخور سرد هم بسیار کارآمد است و در اسرع وقت خود را به بیمارستان یا اورژانس برسانید.
منبع:مجله ی سیب سبز