هفته گذشته مثل همیشه دختر 4 ساله‌ام را روانه حمام کردم تا کمی در وان بنشیند و آب‌‌بازی کند تا هم از آب لذت برده باشد و هم کمی تنش خیس بخورد تا بعد بروم و سر و تنش را بشویم و خشکش کنم. این کار همیشگی‌مان است. تقریبا از 3 سالگی دیگر خودش تنها چند دقیقه‌ای در حمام بازی می‌کرد و وسیله خطرناکی هم در حمام نبود که نگرانم کند و همیشه دمپایی پایش بود تا مبادا لیز بخورد. این‌بار اما با صدای جیغ او به سمت حمام دویدم. در حمام را باز کردم و دیدم مشتی شامپوی بچه روی سرش خالی کرده و کف که وارد چشمش شده، سوزانده و به همین دلیل جیغ می‌کشد.
فورا سر و چشمش را شستم و چون نمی‌خواست دیگر بازی کند فورا بدنش را آب کشیدم و بیرون آوردمش اما همچنان گریه می‌کرد و ناراحت بود تا اینکه چند دقیقه بعد در آغوشم خوابید. یکی- دو ساعت بعد از این ماجرا وقتی بیدار شد گریه را از سر گرفت که چشمم می‌سوزد و اصلا حاضر نشد چشمانش را باز کند. با یکی از دوستان که متخصص اطفال بود، تماس گرفتم و از او در مورد قرمزی و التهاب پلک پرسید. هیچ علائم ظاهری که نشان دهد چشم دخترم مشکلی داشت، دیده نمی‌شد و به همین دلیل پزشک توصیه کرد کمی او را رها کن و به کارت برس و برای او هم برنامه مورد علاقه‌اش را روشن کن. این کار هم فایده‌ای نداشت و دخترم تا شب حاضر نشد چشمانش را باز کند. بدون خوردن شام خوابید و فردا صبح دوباره وضعیت همان بود.
دیگر فکر نمی‌کردم موضوع یک کف ساده باشد و به شدت نگران بودم. به همین دلیل به یکی از مراکز تخصصی چشم رفتم. پزشک بعد از معاینه و شستشوی چشم با دستگاه نگاهی به چشم دخترم انداخت و گفت قرنیه‌اش زخم شده! روی چشمش پانسمان شد و قطره چشمی ترمیم‌کننده داد که هر 6 ساعت باید در چشم دخترم می‌ریختم… این موضوع ممکن است برای هر مادری اتفاق بیفتد. به همین دلیل دوست داشتم این تجربه تلخ را با شما در میان بگذارم و در مورد این موضوع و اطلاعاتی که لازم است هر والدی در مورد حمام رفتن فرزندش بداند صحبت کردم.
آداب استحمام کودک
بیشتر بچه‌ها آب بازی و حمام کردن را دوست دارند اما برخی هم از این کار بدشان می‌آید. والدین آگاه می‌توانند با ترفندهایی این ترس را کاهش دهند و کمک کنند لحظات لذت‌بخشی برای کودک فراهم شود. اولین و مهم‌ترین نکته این است که هرگز بدون اطلاع قبلی بچه را حمام نبرید. گاهی او مشغول بازی یا تماشای تلویزیون است و ناگهان شما تصمیم می‌گیرید او را حمام ببرید و به زور و کشان‌کشان او را می‌برید. خوب است به او بگویید: «من دارم حوله و لباسامو آماده می‌کنم برم حمام بدو بیا کمکم.» چند دقیقه بعد دوباره بگویید: «کارتونت تموم شد می‌خواهیم بریم حمام.» هدایای مخصوص حمام بخرید، مثلا کلاه حمام. بعضی بچه‌ها از شستشوی سرشان متنفرند زیرا از اینکه آب داخل دهان و بینی آنها برود یا شامپو چشمشان را بسوزاند، ترس و واهمه دارند یا اینکه چون مجبورند چشمشان را ببندند دچار دلهره و ناراحتی می‌شوند. برخی هم از اینکه آب از روی سرشان به صورتشان بریزد، ناراحت می‌شوند.
در این صورت می‌توانید با این هدیه مانعی برای جلوگیری از ریزش آب و کف روی صورت او ایجاد کنید. سعی کنید حس و ترس کودک را بشناسید. مثلا بعضی از بچه‌ها از دوش حمام واهمه دارند. می‌توانید برای رفع این مشکل با یک کاسه کوچک و رنگی پلاستیکی که به انتخاب او خریده‌اید روی سرش آب بریزید. با دوش آب فواره درست کنید و روی سرتان بگیرید. از او بخواهید مثلا موی شما را بشوید و بازی کند. باید استحمام را با استفاده از اسباب‌بازی تبدیل به نوعی بازی و تفریح کنید.
اجازه دهید کودکان در حمام بازی کرده و در حالی که نشسته‌اند و احتمال سر خوردن نیست، کف و حباب درست کنند زیرا حمام بهترین مکان برای چنین بازی‌هایی است که محیط را کثیف می‌کنند. پس این فرصت‌ها را در حمام برای فرزندتان فراهم کنید. فراموش نکنید موقع استحمام، پیش از هر کار باید اطلاع دهید: «حالا می‌خوام موهاتو شامپو کنم، یک، دو، سه و حالا با آب سرتو می‌شورم.» بهتر است کودک شما را هنگام شستشوی سرتان تماشا کند و ببیند چطور با همین شمارش و بازی انجامش می‌دهید. آرامش شما در حمام، درست مانند حس استرس و دستپاچگی‌تان هنگام شستشو به کودک منتقل می‌شود. باید از همه اوقات با هم بودن لذت ببرید و شادی کنید.
سمیه مقصودعلی
وقتی چشم کودک تحریک می‌شود چه کار کنیم؟
معاینه چشم کودکان، مخصوصا تا قبل از ورود به دوره راهنمایی، بسیار سخت است و کودکان معمولا با پزشکان همکاری نمی‌کنند. از سوی دیگر، کودکان به راحتی و درستی نمی‌توانند مشکلشان را بیان کنند. همیشه به والدین و مراقبان کودک از مربیان مهد گرفته تا مادربزرگ‌ها و پدربزرگ‌ها که وقت زیادی را با کودکان سپری می‌کنند توصیه می‌شود به علائم چشمی کودکان خوب دقت کنند. ممکن است پرز یا مویی وارد چشم کودک شده باشد که باعث قرمزی و تنگی چشم شود اما خود کودک ابراز نارحتی نکند. این پرز که به قرنیه چسبیده، می‌تواند به مرور سبب بروز لک روی چشم و تنبلی چشم در بزرگسالی شود.
از سوی دیگر باید در هر شرایطی مراقب چشم کودکان بود. اجازه ندهید وقتی ظرف روغن روی گاز است کودک وارد آشپزخانه شود چون ممکن است قطره روغن به چشم او بپاشد یا وقتی به گردش می‌روید کودک را کنار آتش ننشانید چون ممکن است جرقه‌ای به چشم او اصابت کند. وقتی سوار اتومبیل هستید پنجره را ببندید تا گرد و غبار وارد چشم نشود و… یک فرد بزرگسال هم که توانایی بیان مشکلش را دارد می‌تواند درمان را تحمل کند اما تشخیص و درمان مشکل در کودکان سخت است. اگر فرزندتان موهای چتری بلندی دارد یا موهایش را کوتاه کنید یا تل بزنید زیرا آلودگی و میکروب به سادگی می‌تواند به وسیله موها، وارد چشم کودکان شود و عفونت ایجاد کند. گاه حتی وارد شدن یک مژه یا ترکیبات مواد شوینده به چشم کودک می‌تواند سبب سوختگی و تحریک قرنیه و زخم آن شود.
در چنین شرایطی، بهترین کار در درجه اول، شستشوی چشم کودک به کمک سرم یا اگر سرم در دسترس نیست، آب جوشیده سردشده است. آب را داخل استکان یا پیاله مرباخوری بریزید و چشم را چند بار در آن باز و بسته کنید تا اگر جسم خارجی به قرنیه چسبیده، خارج شود. اگر مشکل کودک همچنان ادامه داشت، باید به چشم‌پزشک مراجعه کنید تا با ترفند‌های خاص آن را از چشمش درآورد. در صورتی که قرنیه زخم شده باشد، معمولا قطره ترمیم‌کننده داده می‌شود که اگر کودک برای بازکردن چشم همکاری نکند ناچار باید دست و پای او را گرفت و چشمش را باز کرد و به جای یک قطره، چند قطره در چشم چکاند و برای چند ثانیه چشم را باز نگه داشت تا حداقل یک قطره وارد چشم شود. گاهی متخصصان پماد هم تجویز می‌کنند که هنگام خواب کودک می‌توان داخل پلک پایین او زد.
دکتر محمود بابایی، عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی بقیه‌ا…(عج)
استحمام کودکان؛ چندوقت‌یک‌بار و چگونه؟
کودکان زیر 7 سال نباید به تنهایی حمام کنند. از 5 سالگی نیز هر کودکی باید با والد همجنس خود حمام برود. 2 بار حمام کردن در طول هفته برای کودکان کافی است چون مواد شوینده پوست حساس کودک را خشک می‌کند. اگر می‌خواهید تعداد دفعات حمام رفتن کودک را بیشتر کنید، نباید از مواد شوینده استفاده کنید.
در حمام باید به توصیه‌های ایمنی توجه داشت. کودک اجازه دارد اسباب‌بازی‌های بی‌خطر و ایمن را همراه خود به حمام ببرد و با آنها بازی کند. حتما باید یا پای کودک دمپایی باشد تا سر نخورد یا کفپوشی کف حمام باشد که مانع لیز خوردن کودک شود. اگر از وان استفاده می‌کنید باید آب وان تا کمر باشد. در غیر این صورت احتمال خفگی زیاد می‌شود. هرگز نباید شامپو و صابون را در اختیاز کودک قرار داد زیرا هم احتمال استفاده نامناسب وجود دارد و هم سر خوردن.
دمای حمام باید بین 26-24 درجه سانتی‌گراد تنظیم شود به طوری که کودک احساس لرز و سرما نداشته باشد. دمای آب نیز باید حدود 37 درجه سانتی‌گراد باشد.
اگر کودکی از حمام رفتن واهمه دارد، اجازه دهید لباس‌هایش را در حمام درآورد و پیش از وارد شدن به حمام آب را باز نگذارید. به سر و صورت و بدن کودک آب نپاشید و مراقب باشید هنگام شستشوی بدن کف در چشمش نرود.
سر کودک را هم به نحوی زیر دوش ببرید که آب مستقیما در گوشش نریزد. گرچه آب داخل گوش نفوذ نمی‌کند و باعث درد گوش جز در کودکانی که پرده گوششان پاره شده یا عفونت دارند، نمی‌شود اما بهتر است این نکته را رعایت کنید. بعد از حمام هم نیازی به استفاده از گوش‌پاک‌کن نیست و با حوله تنها بخش خارجی را پاک کنید.
نکته دیگری که باید آن را رعایت کرد در وان نشستن است. این کار برای کودکانی که سابقه عفونت ادراری دارند یا برای نوزادی که هنوز بند نافش نیفتاده توصیه نمی‌شود، اما برای سایر کودکان اشکالی ندارد. مدت زمان حمام کردن برای نوزادان باید نهایتا 5 دقیقه باشد. ابتدا باید اندام‌ها بعد تن و سر شیرخوار را شست. برای کودکان بزرگ‌تر می‌توان زمان حمام بردن را طولانی‌تر کرد. بازی در حمام نیز به ریختن ترس کودک از آب کمک می‌کند. بیشتر کودکان بعد از حمام می‌خوابند. به همین دلیل اگر کودک بدخوابی دارید، بهتر است شب‌ها او را حمام کنید تا به خواب برود، اما هرگز بعد از غذا خوردن کودک را به حمام نفرستید چون خون از سمت معده به سمت عروق پوستی جلب می‌شود و سبب هضم نادرست غذا و سوء‌هاضمه شود.
دکتر معصومه همت‌یار، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی
برای بچه‌ها چه شامپویی بخریم؟
استفاده از صابون برای شستشوی مو و بدن مدت‌هاست که منسوخ شده و در حال حاضر برای هر نوع پوست و هر گروه سنی، نوعی از شامپو وجود دارد.
پوست سر کودکان قدرت چربی‌سازی بالایی ندارد و به همین دلیل شامپوی بچه‌ها خنثی است و pH نزدیک 7 دارد و به همین دلیل چشم را نمی‌سوزانند. طبیعی است که هر چه ترکیبی قلیایی‌تر شود، میزان سوزانندگی چشم آن بیشتر می‌شود و پوست را بیشتر تحریک می‌کند. توصیه می‌کنیم برای کودکان از شامپوهای افراد بالغ استفاده نشود چون هم چربی‌زدایی بالاتری دارند که سبب خشکی پوست سر و موی کودکان می‌شود هم pH آنها نزدیک 8 است که باعث سوزاندن چشم و خشکی می‌شود. از دیگر ترکیبات موجود در شامپو بچه‌ها می‌توان به اسیدهای اوره ویتامین‌های A و C وE اشاره کرد. بچه‌ها تا نزدیک بلوغ باید از شامپو بچه استفاده کنند و با نمودار شدن علائم بلوغ می‌توانند از شامپوهای افراد بالغ استفاده کنند.
برخی بالغان از شامپو بچه استفاده می‌کنند تا جلوی ریزش مو را بگیرند اما این باور اشتباه است. شاید شامپو بچه برای فرد بالغی که موی خشک دارد، مناسب باشد اما برای فردی که موی طبیعی دارد، چون به خوبی چربی را از روی مو برنمی‌دارد، مناسب نیست و باعث می‌شود مو چرب و کدر باقی بماند. هنگام خرید شامپوبچه از خرید شامپوهایی که عطر و بوی خیلی دلپذیری دارند، خودداری کنید. عصاره‌های طبیعی مثل بابونه که در برخی شامپو‌ها استفاده می‌شود، نه تنها خوشبو، بلکه آرامبخش است و بهتر از اسانس‌های شیمیایی است. استفاده از شامپوهای بدون رنگ نیز برای کودکان مناسب است. شامپوهای بدن، به‌ویژه انواع کرم‌دار انتخاب خوبی است برای کودکان هم همینطور. اما شامپوبدن بزرگسالان می‌تواند سبب خشکی پوست اطفال شود.
آیا این مطلب برای شما مفید بود؟