در آغاز ماه دوم فصل بهار هستیم، فصلی که دگرگونی شگرفی در طبیعت ایجاد می‌شود.
ممکن است این سوال در ذهن خوانندگان محترم مطرح شود که تغذیه در فصل بهار چگونه می‌تواند دچار تغییر شود، زیرا افراد بطور معمول از الگوی غذایی پیروی می‌کنند که آن را دوست دارند و به آن عادت کرده‌اند، بنابراین، فصل چگونه می‌تواند در برنامه غذایی تغییر حاصل کند؟
به عنوان مثال فردی که یک عمر عادت به خوردن یک سری غذاهای خاص دارد و سال‌ها از این الگو پیروی کرده چگونه ممکن است با تغییر فصل، این الگوی چندین ساله را کنار گذارده و خود را به برنامه غذایی دیگری عادت دهد؟
البته این واقعیت را باید پذیرفت که افراد معمولاً به دنبال الگوی غذایی می‌روند که مورد علاقه آنها است و این علاقه هم به علت عادات غذایی خانواده در ابتدای زندگی، در آنها شکل گرفته است، ولی واقعیتی را که این قبیل افراد در نظر نمی‌گیرند و به آن توجه نمی‌کنند آن است که وفور برخی مواد غذایی در بازار و دسترسی اشخاص به پاره‌ای از مواد خوراکی که دقیقاً مربوط به فصل است در شکل گرفتن الگوی غذایی جامعه، تأثیر بسزایی دارد.
پس از این مقدمه، لازم است در اینجا اشاره‌ای داشته باشیم بر تغییراتی که در فصل بهار در وفور مواد غذایی مختلف ایجاد می‌شود.
در فصل بهار چه تغییراتی در تغذیه افراد رخ می‌دهد؟
در فصل بهار کیفیت مواد غذایی دچار دگرگونی می‌شود، بدین معنا که بعضی از مواد غذایی که در فصل زمستان با وفور آنها مواجه هستیم بتدریج کمیاب شده و دسترسی به آنها دشوار خواهد بود. برعکس، برخی دیگر از مواد خوراکی بتدریج وارد بازار می‌شوند و به فراوانی در دسترس قرار می‌گیرند.
موادی که در فصل بهار کمتر در دسترس افراد قرار دارند
از بین میوه‌ها مرکبات یعنی پرتقال، لیموشیرین، نارنگی، لیموترش، گریپ‌فروت و… در فصل بهار کم شده و دسترسی کمتری به آنها میسر است.
انار نیز از میوهایی است که در فصل بهار نایاب خواهد شد. حال ببینیم آیا استفاده از میوه‌های کمیاب در غیر فصل از نظر تغذیه‌ای مناسب است یا خیر.
بهتر است در هر فصل، از میوه‌های موجود در آن فصل استفاده نماییم، زیرا میوه‌هایی که کمیاب هستند معمولاً در انبار نگهداری می‌شوند.
موادی که به هر طریقی نگهداری می‌شوند- بخصوص میوه‌ها و سبزی‌ها- از نظر تغذیه‌ای، مقدار زیادی از مواد مغذی خود را از دست می‌دهند به خصوص ویتامین‌ها و بیش از همه ویتامین C موجود در آنها کاهش قابل توجه می‌یابد.
نظر به اینکه ما از میوه‌ها و سبزی‌ها، عمدتاً به خاطر تأمین ویتامین‌های مورد نیاز بدن استفاده می‌کنیم، بنابراین میوه‌ها و سبزی‌های خارج از فصل به علت نگهداری طولانی، حاوی ارزش تغذیه‌ای بالایی نیستند.
علاوه بر آن، نگهداری میوه‌ها و سبزی‌ها موجب می‌شود که کیفیت بافتی آنها نیز تغییر کند، به این ترتیب که بافت میوه و سبزی شل شده و قوام طبیعی خود را از دست می‌دهد، ضمناً از نظر طعم، بو و رنگ نیز تغییرات گسترده‌ای در آنها به وجود می‌آید و دیگر مطلوب، خوشمزه و خوش‌عطر و بو نخواهند بود. ضمناً از نظر اقتصادی نیز مصرف مواد غذایی خارج از فصل، به صرفه نیست، زیرا این مواد خوراکی خیلی گران‌تر از سایر میوه‌ها و سبزی‌ها می‌باشند.
حال این سوال پیش می‌آید که در فصل بهار با وفور کدامیک از مواد غذایی مواجه هستیم و این مواد چه نقشی در تغذیه ما دارند.
مواد خوراکی که در فصل بهار بیشتر در دسترس همگان قرار دارند
از میوه‌ها: میوه‌هایی که تولید آنها اختصاص به فصل بهار دارد عبارتند از: توت‌فرنگی، شاه‌توت، توت سفید، سیب گلاب، هندوانه، طالبی، گرمک، آلو، هلو، شلیل و زردآلو.
از بین این میوه‌ها، برخی از آنها منبع خوبی از نظر ویتامین C هستند مانند شاه‌توت و توت‌فرنگی. برخی دیگر منابع غنی کاروتنوییدها (پیش‌ساز ویتامین A) محسوب می‌شوند مانند طالبی، زردآلو، آلو، هلو و شلیل.
سیب گلاب به علت آنکه با پوست مصرف می‌شود منبع خوبی از فیبر غذایی و پکتین است که در حفظ سلامت انسان و پیشگیری از یبوست نقش مهمی دارد.
هندوانه علاوه بر آنکه دارای مقدار زیادی آب است و می‌تواند به تأمین آب مورد نیاز بدن کمک کند، حاوی ماده‌ای به نام پلی‌فنل است که جزء آنتی‌اکسیدان‌ها محسوب شده و در پیشگیری از بسیاری از بیماریهای شایع قرن مؤثر و مفید است.
از سبزی‌ها: انواع سبزی خوردن مانند نعنا، ریحان، مرزه، جعفری، ترخون، شوید، پیازچه و سایر سبزی‌ها مانند سیر تازه، کنگر، ریواس و کرفس در فصل بهار به وفور در دسترس افراد قرار دارند. این سبزی‌ها به علت آنکه تازه هستند حاوی ارزش تغذیه‌ای بالایی می‌باشند و بخصوص از نظر ویتامین‌ها بسیار غنی هستند.
علاوه بر آن از نظر عطر، طعم، رنگ، بو و کیفیت بافتی نیز سبزی‌های تازه بسیار بهتر از سبزی‌های کهنه و نگهداری شده در انبار هستند.
کاروتنوییدها یا پیش‌سازهای ویتامین A که در سبزی‌ها و بسیاری از میوه‌ها به مقدار قابل توجه وجود دارند در رشد کودکان و نوجوانان و همچنین در سلامت پوست و مخاط‌ها، قدرت بینایی و افزایش مقاومت در برابر بیماری‌ها بسیار مؤثر هستند.
ویتامین C که سبزی‌ها از بهترین منابع آن محسوب می‌شوند و نیز در برخی میوه‌ها به میزان زیاد وجود دارد، در سلامت لثه‌ها، دندان‌ها و استخوان‌ها، بهبود زخم‌ها، سلامت پوست و افزایش قدرت ایمنی بدن تأثیر دارد، ولی مهم‌تر از همه مواد خاصی است که در سبزی‌ها و میوه‌ها بخصوص با پوست به مقدار قابل توجه موجود است.
این مواد فیبر غذایی و آنتی‌اکسیدان‌ها نام دارند که در کاهش چربی‌های نامطلوب خون، متعادل نگاه داشتن فشار خون، حفظ سلامت قلب و عروق و پیشگیری از بسیاری از بیماری‌ها از قبیل اختلالات قلبی- عروقی و سکته‌های قلبی و مغزی، برخی از انواع سرطان، به خصوص سرطان دستگاه گوارش، پرفشاری خون، دیابت و بعضی بیماریهای دیگر بسیار مفید و مؤثرند.
لطفا ادامه مطلب را در «نکاتی مهم در مورد تغذیه فصل بهار و مصرف نوبرانه ها- قسمت دوم» بخوانید
دستورات تغذیه ای در فصل بهار از نظر طب سنتی