افسردگی زمانی اتفاق می‌افتد که ناقلهای شیمیایی مانند سروتونین، دوپامین و نوراپی نفرین در مغز کاهش یابد و از نشانه‌های فرد افسرده بی حوصلگی، از دست دادن علاقه در بیشتر یا همه فعالیت‌ها، بی خوابی یا پُرخوابی، تغییر در اشتها یا وزن، بی قراری، کاهش انرژی، کاهش تمرکز، احساس گناه یا بی ارزشی، افکار مکرر درباره مرگ یا خود کشی است. درمان افسردگی از راههای غیر دارویی مانند روان درمانی، استفاده از شوک الکتریکی و محرک‌های مغناطیسی و راههای دارویی از جمله مهار کننده‌های باز جذب سروتونین و نور اپی نفرین، با افزایش سطح ناقلهای شیمیایی در مغز صورت می‌گیرد.
در این رابطه دکتر فاقعی – کارشناس مرکز اطلاع رسانی دارویی سازمان غذا و دارو می‌گوید: البته ترکیب روان درمانی در کنار دارو درمانی به بهبود بیماران کمک زیادی می کند. باید دانست که بعضی از دارو های ضد افسردگی در مواردی غیر از افسردگی مانند دردهای عصبی، سندرم روده تحریک پذیر، پیشگیری از میگرن و سردردهای تنشی، اختلالات اضطرابی، ترک سیگار، اختلال وسواس اجباری، سکسکه‌های مقاوم، شب ادراری در کودکان همچنین خارش و کهیرهای مقاوم به درمان به کار میروند.
داروهای افسردگی از نظر اثر بخشی در درمان افسردگی تفاوت چندانی ندارند؛ انتخاب دارو توسط روانپزشک با در نظر گرفتن پاسخ دهی قبلی به دارو های ضد افسردگی و عوارض و اثرات جانبی داروها در بیمار صورت می گیرد.باید توجه داشت که شروع اثر درمانی در بیشتر داروهای ضد افسردگی ده تا چهار هفته بعد از مصرف و حداقل دوره درمان با این داروها 9 ماه پس از بهبود علایم است. بیمارانی که سه بار یا بیشتر سابقه افسردگی دارند، افراد بالای50 سال که دو بار یا بیشتر دچار افسردگی شده اند و همچنین بیماران بالای 60 سال مجبورند تا پایان عمر از این دارو ها استفاده کنند.
داروهای ضد افسردگی مانند سایر داروها ممکن است دارای عوارضی باشد، اما دانستن برخی نکات می‌تواند در کاهش عوارض، تحمل آنها و بهبود کیفیت زندگی به بیمار کمک کند تا بیمار دوره درمانی راکه 6 ماه، دو سال و گاهی تا پایان عمر به طول می‌انجامد سپری کند.
مصرف دارو در شب، ورزش و تغییر رژیم غذایی به کاهش عارضه خستگی و خواب آلودگی داروی ضد افسردگی و مصرف صبح هنگام دارو و تنظیم ساعت به خواب رفتن و بیدار شدن فرد به کنترل عارضه بی‌خوابی این داروها کمک می‌کند. همچنین بیماران می‌توانند با استفاده از غذاهای کم چرب، با میزان پروتئین و کالری پایین، همچنین افزایش فعالیت بدنی از عارضه چاقی بعضی از داروهای ضد افسردگی جلوگیری کنند، البته باید در نظر داشت گاهی چاقی در فرد افسرده ممکن است پُرخوری یا کم تحرکی ناشی از افسردگی باشد، هر چند کم اشتهایی نیز در این افراد شایع است.
کج خلقی، حساس شدن و عصبانیت از دیگر عوارض داروهای ضدافسردگی است که با مشورت با پزشک و تنظیم دوز دارو یا استفاده از داروهای تثبیت کننده خلق می‌تواند بهبود پیدا کند.
برای جلوگیری از عارضه یبوست برخی از این داروها می‌توان از آب بیشتر و غذاهایی که حاوی فیبر هستند استفاده کرد و در صورت ادامه یا بدتر شدن عارضه باید از پزشک یا دکتر داروساز درخواست دارو برای رفع این مشکل کرد. همچنین اسهال یا تهوع ناشی از این داروها، بعد از اطمینان از رد سایر بیماری‌ها، با مصرف دارو 30 دقیقه بعد از غذا و با معده پر برطرف می‌گردد.
در مورد عارضه سر درد، تاری دید و گیجی داروهای ضد افسردگی، مصرف دارو به صورت چند دُز منقسم و با فاصله با نظر پزشک می‌تواند کمک کننده باشد. توجه داشته باشیم که در صورت امکان داروها با هم مصرف نشود. همچنین کنترل فشار خون در این افراد مهم استچون بعضی از بیماران با مصرف این داروها دچار عارضه افت فشار خون وضعیتی می‌شوند؛ این دسته از افراد باید در هنگام بلند شدن به صورت ناگهانی تغییر وضعیت ندهند و برای بر خواستن از حالت دراز کشیده، ابتدا به حالت نشسته و بعد از آن به حالت ایستاده قرار بگیرند.
برای جلوگیری از عارضه خشکی دهان بیمار می‌تواند با مصرف آب و مایعات فراوان، آبنبات‌های بدون شکر و همچنین استفاده از اسپری‌های بزاق می‌تواند کمک کننده باشند.
سندرم سروتونینی دیگر عارضه بعضی داروهای ضدافسردگی است که در نتیجه مصرف آنها با بعضی داروها، مانند تریپتان‌ها که در درمان میگرن استفاده می‌شوند و بعضی از غذاهای حاوی تیرامین مانند پنیر کهنه، مخمر، جگر، شکلات، سس سویا، سوسیس و کالباس تداخل دارند و می‌تواند باعث تولید بیش از حد سروتونین در مغز شود که از علایم آن افزایش فشار خون، سردرد، تهوع و استفراغ، تعریق، تغییر در بینایی، درد قفسه سینه، گیجی و کوتاه شدن تنفس است.
بعضی از این داروها، مخصوصاً دارو های خانواده مهار کننده انتخابی باز جذب سروتونین، نباید به یک باره قطع شوند زیرا منجر به سندرم ترک سروتونینی با علایمی شامل سرگیجه، تهوع، استفراغ، اضطراب، بی قراری، سردرد، بی حالی و علایمی شبیه به سرماخوردگی می‌شوند؛ البته به این معنا نیست که این دارو ها وابستگی ایجاد می کنند ، بلکه قطع تدریجی این داروها به منظور جلوگیری از عود مجدد علایم افسردگی پس از قطع است.
افراد اگر سابقه تشنج، ضربه به سر، پرخوری یا کم خوری عصبی دارند و همچنین اگر در دوران بارداری یا شیردهی هستند پزشک و دکترداروسازخود را در جریان قرار بدهند.
همچنین برای بدست آوردن اطلاعات بیشتر در رابطه با داروهای ضدافسردگی و یا عوارض مربوط به آنها می‌توان با مرکز اطلاع رسانی داروها و سموم با شماره 07132331017 تماس گرفت.